Voor topless zonnen is er een tijd en plaats, vinden vrouwen aan de Bisonbaai. ‘Je deed vroeger alleen een bovenstukje aan als je oud was’

Halverwege het strandje van de Bisonbaai loopt een onzichtbare grens. Nergens staan bordjes die aangeven dat je hier een ander deel van het strand betreedt. En toch lijkt iedereen die op bloedhete dagen in augustus verkoeling komt zoeken in het water nabij Nijmegen, op de hoogte van de ongeschreven regel. Die regel heeft te maken met badkleding.

Het water van de Bisonbaai – ooit een zandafgraving – lijkt haast zwart, vergeleken met de felblauwe lucht. Ondanks de hitte is het niet extreem druk. Het meertje is omringd door een klein strand, gras, wilde bloemen, hoge struiken en bomen, die deze augustus door de regen hun sappig groene kleur hebben behouden.

Aan de ene kant van het halfronde strand spelen honden en spetteren kinderen in het ondiepe. Een Duitse man loopt met een baby op zijn heup tot aan zijn middel het water in en dompelt het kindje voorzichtig onder. Halverwege het strandje verandert de samenstelling van mensen. Daar zwemmen voor het grootste deel oudere zonaanbidders, poedelnaakt. Sommigen liggen onder meegebrachte parasols. Iemand sleept in zijn blootje een barbecue over het zand.

Waar de twee gedeelten van het strand in elkaar overgaan, waar dus de onzichtbare grens loopt, lijkt het minder uit te maken welke lichaamsdelen je bedekt met textiel en welke niet. Deze plek koos Charlie (32) uit. Ze heeft alleen een bikinibroekje aan. Waarom? „Omdat het warm is”, zegt ze schouderophalend. Ze wil alleen haar voornaam noemen, vanwege haar werk. „Zonnen is fijner zonder topje”, zegt Charlie. Topless zwemmen is al helemaal fijn, vindt ze. „Maar ik doe het eigenlijk weinig.” Charlie is op het strand van de Bisonbaai in de minderheid. De naturisten gaan liever helemaal bloot, de meeste vrouwen op het ‘kinderstrand’ bedekken juist alles.

Lees ook

Vereniging voor naaktrecreanten: ‘Normaliseer bloot’

Naakt mag niet overal

Iedereen mág in principe op elk openbaar strand topless zijn, want er bestaat geen wet die dit verbiedt. Naakt mag niet overal.

Toch gebeurt topless zonnen veel minder dan pakweg dertig jaar geleden. Charlie zou toen geen uitzondering zijn geweest. „We déden niet anders dan zonder topje zonnen”, zegt Yvonne Beugelsdijk (55) die in bikini op het textielgedeelte van het strandje een plek onder een paar bomen heeft gevonden. Haar vriendin Saskia Stach (66), in badpak naast haar op een strandstoeltje, knikt beamend. „Mijn moeder zonde altijd topless op het strand van Zandvoort en vanaf mijn zestiende deed ik het ook. Het was normaal.” Beugelsdijk wilde bruin worden zonder strepen, zegt ze. „En zonder topje zit lekker. Dit zit vervelend”, zegt ze, aan haar bikinitop plukkend. „Je deed vroeger alleen een bovenstukje aan als je oud was”, zegt Beugelsdijk. De vrouwen beginnen te lachen. „Zoals wij nu!”, zegt Stach.

De laatste keer dat grootschalig naar topless zonnen werd gevraagd, was in 2018 in een enquête van 3Vraagt (onderdeel van het EenVandaag Opiniepanel) onder zo’n 8.500 Nederlandse jongeren. Resultaat: de helft van de jonge vrouwen tussen 16 en 34 jaar kon zich niet voorstellen dat ze in het openbaar topless zouden zonnen. Vrouwen die het wel deden, liepen het risico te worden aangesproken of weggestuurd.

Hoe anders was dit voor de millenniumwisseling. In 1996 constateerde een redacteur in een opiniestuk in NRC dat „halfnaakt zonnen geen ideologische kwestie meer [is], maar een keuze tussen compleet of gedeeltelijk bruinen onder een verdwijnende ozonlaag”. Beelden van zomerstranden in de jaren tachtig en negentig tonen talloze vrouwen met ontblote borsten.

Foto’s: Saskia van den Boom

Wat is veranderd?

Er is een tijd en plaats voor topless zonnen, vinden sommige vrouwen aan de Bisonbaai. Die plaats en tijd: waar en wanneer andere vrouwen ook topless gaan. Juist omdat een deel van het strandje bestemd is voor naaktrecreatie, voelen vrouwen zich prettig genoeg om topless te liggen. „Aan de Bisonbaai voelt het vrij”, zegt Charlie. „Er zijn hier wat meer ‘natuurmensen’ en niemand is echt met elkaar bezig.” Op een druk stadsstrandje in Nijmegen zou ze haar bovenstukje niet snel uitdoen. „Daar heb je allemaal jongeren. Niet dat ik denk dat ze mij gaan lastigvallen, maar zij vinden mij vast een oude, blote hippie.”

Marloes (32), ligt ook – zonder topje – op de ‘grens’ tussen naakt- en textielstrand. Regelmatig wordt ze lastiggevallen als ze, waar dan ook, topless zont: „Ik krijg opmerkingen van mannen, ze spreken je aan of ze komen erbij zitten. Ook deed een man op een textielstrand naast mij zijn zwembroek uit.

Vroeger was topless de norm, zegt Charlie. „Jammer wel, dat dat niet meer zo is.” Haar ouders zijn naturisten en misschien heeft ze die vrijheid van hen meegekregen, filosofeert ze.

Vrijheid

Christine Kouman (53) vindt de verschoven norm een kwalijke zaak. Ze is directeur van NFN Open & Bloot, belangenbehartiger voor naaktrecreatie in Nederland. De organisatie zet zich ook in voor topless zonnen én organiseert een jaarlijkse toplessdag. Kouman wijst op het onderzoek van EenVandaag uit 2018. De helft van de vrouwen wilde niet topless zonnen, een derde van de vrouwen (32 procent) kon zich voorstellen dat ze het zouden doen en zo’n 16 procent deed het daadwerkelijk. „Een deel van de vrouwen wil het wel, hoor ik ook terug als ik ze spreek, maar ze doen het niet”, zegt Kouman. „Topless zonnen is een laagdrempelig recht dat we ons af hebben laten nemen. Daar mogen we het best eens over hebben. Welke consequenties heeft dit wellicht op lange termijn voor andere rechten? Trouwens, ik zeg niet dat iedereen topless moet, dit gaat over vrijheid en het respecteren van elkaar keuzes.”

Waarom zijn sommige vrouwen aan de Bisonbaai gestopt met zonnen zonder topje? „Goede vraag”, zegt Yvonne Beugelsdijk. „Op het moment dat ik kinderen kreeg, stopte ik.” „O, ik was nog gewoon topless met de kinderen hoor”, zegt haar vriendin Saskia Stach. De twee vrouwen drinken uit vrolijk gekleurde plastic glazen en debatteren over de oorzaken. Stach gaat geregeld naar een naaktstrand, maar haar topje houdt ze nu wel weer aan. Het grote verschil: op het naaktstrand is iederéén naakt. „Als ik hier mijn bikinitop uitdoe, zou iedereen kijken”, denkt Beugelsdijk. „Ik heb het lichaam er niet meer voor”, vindt ze, al zou ze wel topless gaan als meer vrouwen het deden. En de ‘bruincultuur’ van vroeger speelde misschien een rol, denken de vrouwen. Witte strepen wilde niemand. „Ook de smartphone heeft invloed gehad”, denkt Saskia. „Want iedereen loopt met een camera rond en kan alles online zetten.”

„Op dit kinderstrand ben ik bang dat moeders en vaders denken: doe eens normaal vrouw”, zegt Berber Janssen (38). Ze draagt een bikini en schermt haar ogen af terwijl ze over het water tuurt. „Schatje, niet te ver!”, roept ze naar haar avontuurlijke dochtertje. „Zo’n tien jaar geleden ging ik wel topless. Ik was free op alle fronten!”

Ik denk dat mensen zich niet meer zo mooi voelen. Het perfecte plaatje op sociale media weerhoudt vrouwen

„Mensen zijn nu gewoon preuts!”, roept Bibi (37) uit. Als enige heeft ze op het kinderstrandje haar topje uitgedaan, haar hond danst om haar heen en haar dochtertje zit bij vriendin Madelon (38) op schoot. Madelon draagt wel een bikinitop. „Nee, niet preuts”, spreekt ze Bibi tegen. „Ik merk zelf dat ik ook wat gereserveerder ben en mijn topje niet uitdoe, maar ik ben niet preuts. Vroeger ging je naar het strand, deed je gewoon je top uit en ging je liggen. Wat jij Bieb?” Bibi knikt. „Ik hield me niet bezig met anderen, maar ik denk dat mensen zich niet meer zo mooi voelen. Het perfecte plaatje op sociale media weerhoudt vrouwen.” Madelon stopte met topless zonnen toen ze een restaurant opende in Nijmegen, zo’n drie jaar geleden. „Ik kwam net een vaste gast tegen. Dan is topless toch iets ongemakkelijker.”

Lees ook

‘Zwemmen in de stad is niet meer te stuiten’

Modegril

Of is de verschuiving van topless naar bikinitop niet meer dan een modegril? „Topless zonnen is niet meer chic”, kopte NRC in 1998. Een socioloog beredeneert in het stuk dat topless in de jaren zestig nog stond voor „natuur, authenticiteit en oprechtheid”, maar „vulgair” is geworden: „De ‘Zandvoorttypes’ zijn te bruin, te dik en te bloot.”

„Ik hoor dat vrouwen op vakantie in bijvoorbeeld Spanje wél topless zonnen”, zegt Kouman. „Interessant, want sommige argumenten om het hier niet te doen, gelden daar ook. In Spanje hebben ze ook telefoons en opgelegde schoonheidsidealen.”

Lotte Houwink ten Cate (33), historicus aan de Universiteit van Londen, denkt dat „we nu minder topless vrouwen zien, omdat er vanaf de jaren zeventig een ongekende commercialisering van het vrouwelijk lichaam heeft plaatsgevonden, samenhangend met de opkomst van online porno en social media.” Haar promotieonderzoek richtte zich op tweedegolffeminisme. „In de jaren zeventig hebben de tweedegolffeministen hun best gedaan om het vrouwenlichaam te bevrijden, maar in de jaren tachtig kalfde de feministische golf al behoorlijk af en nam de maatschappij een neoliberale afslag”, zegt ze. „Het aantal vrouwen en meisjes dat porno kijkt, is gegroeid en uit onderzoek is gebleken dat porno invloed heeft op het schoonheidsideaal en een onrealistisch beeld van het vrouwelijk lichaam geeft. Dus vrouwen weten als ze topless zonnen, dat ze niet aan een bepaald ideaal voldoen.” Dat er een tegenbeweging is – in de vorm van body positivity influencers – ziet de historicus ook. „Maar die recente beweging kan niet op tegen een leven lang verzuipen in onrealistische beelden.”

‘Borsten zijn gewoon seksueel’

Aan de Bisonbaai, bíjna op het naaktstrand , ligt Naomi (53) met haar vriend Willem Thijsen (64) onder een blauwe parasol. Ze zijn beide topless, al ziet Thijsen dat niet per se zo. „Dit is niet gelijk”, zegt hij, wijzend op hen beiden. „Borsten zijn gewoon seksueel”, zegt hij. „Als ik een mooie vrouw zie, kijk ik.” Naomi zonde vroeger wél vaak topless, zegt ze, tegenwoordig minder. „Maar ik denk niet dat ik het over het algemeen minder zie. Vrouwen die het willen zullen het gewoon doen.” Even is ze stil. „Wauw, dat is ook een aanname.”

Naomi slaakt midden in het gesprek met Willem een kreet en slaat haar handen voor haar borsten. Een bekende loopt voorbij. Hij kijkt en zegt tegen Willem: „Je hebt geluk hoor.”

Kouman, van NFN, ziet een voorzichtige kentering, zegt ze. Sinds vorig jaar mogen vrouwen in Berlijn in openbare zwembaden topless zonnen, nadat een vrouw een rechtszaak had gewonnen. De Amsterdamse gemeenteraad ging in navolging daarvan op onderzoek uit – daar mag het ook. Anderzijds werden campagnespotjes van NFN Open & Bloot waarin de televisiekijker een borst of bil voorbij kon zien komen, allemaal door de STER afgekeurd, vertelt Kouman verbolgen. „Je ziet nagenoeg geen bloot in reclames, een norm overgenomen van social media”, denkt ze. „Op het moment dat je borsten weinig ziet, worden ze juist interessant. Als je jezelf verbergt, maak je jezelf juist kwetsbaar.” De directeur gaat regelmatig met zes vrouwelijke collega’s vanaf kantoor naar een textielstrand om topless te zonnen. „Dan zie je heel veel vrouwen eerst kijken, dan gaat het ene na het andere topje uit”, zegt Kouman. „Uiteindelijk liggen er soms wel veertig vrouwen topless om ons heen. Dan denk ik: zie je wel.”

Foto’s: Saskia van den Boom



Delen





Mail de redactie