Vluchtelingen die niet op tijd inburgeren mogen geen boete krijgen, zegt Raad van State

Vluchtelingen die niet op tijd slagen voor hun inburgeringsexamen mogen geen boete krijgen. Evenmin hoeven zij een lening voor cursussen en examens terug te betalen. Dit heeft de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State geoordeeld in een uitspraak die woensdag is gepubliceerd.

Het oordeel van de Raad is in lijn met een eerdere uitspraak van het Europese Hof van Justitie in Luxemburg. Dat Hof besliste eerder dit jaar, in antwoord op vragen van de Raad van State, dat het financieel straffen van inburgeraars in strijd is met Europese regels. Negatieve financiële prikkels vormen volgens de rechters „een onredelijke last” voor inburgeraars, wat de beoogde integratie juist kan belemmeren.

Gevolgen nieuwe inburgeringswet

De rechters zien alleen in uitzonderlijke gevallen ruimte voor een boete. Iemand moet dan een „aanhoudend gebrek aan integratie” hebben getoond, bijvoorbeeld als iemand alle lessen en cursussen overslaat en zich niet op andere manieren heeft ingespannen voor integratie.

Specifiek werd de zaak aangespannen door een Eritrese man die onder de oude inburgeringswet uit 2013 valt. Desalniettemin is de uitspraak van woensdag óók van belang voor de nieuwe wet uit 2021, schrijft de Raad.

Onder het oude inburgeringsstelsel (2013-2021) moesten nieuwkomers (van gezinsmigranten tot asielstatushouders) zelfstandig en binnen drie jaar inburgeren. Voor de benodigde cursussen en examens konden ze een lening van maximaal 10.000 euro bij het ministerie van Onderwijs afsluiten. Deze werd kwijtgescholden als iemand binnen drie jaar een diploma wist te behalen. Wie niet op tijd slaagde, moest de volledige lening terugbetalen. Vaak kwam daar ook nog een boete bovenop.

De Wet inburgering 2021 werkt niet meer met leningen aan nieuwkomers. In plaats daarvan ontvangen gemeenten 10.000 euro per inburgeraar. Hiervan worden taallessen en intensievere begeleiding naar studie en werk betaald. Wel is het zo dat inburgeraars „op verschillende momenten” boetes kunnen krijgen, merkt de Raad op, bijvoorbeeld omdat iemand zich niet aan het inburgeringsplan met de gemeente houdt. Ook dit boetesysteem is in strijd met Europees recht.

Inburgeringsplicht mag wél

Het verplichten tot inburgering is wel verenigbaar met Europese regels, oordeelt de Raad. Die erkent dat het leren van de taal en de Nederlandse samenleving bevorderlijk is voor de integratie van nieuwkomers. Wel moet de overheid bij het opleggen van de inburgeringsplicht rekening houden „met de zeer uiteenlopende persoonlijke omstandigheden van deze personen”.

De Eritrese statushouder om wie de zaak draait kwam als minderjarige naar Nederland. Op zijn achttiende verjaardag werd hij inburgeringsplichtig. Hij kreeg een extra jaar voor zijn inburgering, omdat hij langdurig in de asielopvang had verbleven. Later bepaalde het ministerie dat hij niet meer verplicht was om het inburgeringsexamen te halen, omdat hij zich al voldoende had ingespannen voor zijn integratie. De man was bijvoorbeeld al begonnen aan een Nederlandse opleiding. Toch kreeg hij na het verstrijken van zijn inburgeringstermijn het bericht dat hij de volledige lening van 10.000 euro moest terugbetalen, plus een boete van 500 euro.

„Inburgering is niet vrijblijvend”, reageert een woordvoerder van verantwoordelijk staatssecretaris Jurgen Nobel (Participatie en Integratie, VVD). „Wie in Nederland woont, moet Nederlands leren, onze samenleving kennen en de Nederlandse waarden onderschrijven. Er moet altijd een stok achter de deur zijn om in te burgeren.” Het ministerie zegt al bezig te zijn met „het uitwerken van alternatieven” voor de boetes.

Delen





Mail de redactie