Vlaamse minister dreigde Nederlands PFAS-afval te weigeren

PFAS Het conflict draait om een verbrandingsinstallatie van de Vlaamse afvalverwerker Indaver in Antwerpen, op vijf kilometer van de grens. Nederland maakt zich zorgen om de PFAS die vrijkomen bij de afvalverbrander en de Westerschelde instromen.

De Westerschelde met op de voorgrond een strekdam en de haven van Antwerpen op de achtergrond.
De Westerschelde met op de voorgrond een strekdam en de haven van Antwerpen op de achtergrond.

Foto Walter Herfst

De Vlaamse omgevingsminister Zuhal Demir (NVA) heeft in juli gedreigd al het PFAS-houdend afval uit Nederland te weigeren. Nederland en België waren op dat moment in een hoogoplopend conflict verwikkeld geraakt over vervuiling als gevolg van het verbranden van gevaarlijk afval. Dat blijkt uit documenten die NRC verkreeg met een beroep op de Wet open overheid (Woo).

Het conflict draait om een verbrandingsinstallatie van de Vlaamse afvalverwerker Indaver in Antwerpen, op vijf kilometer van de Nederlandse grens. Nederland maakt zich zorgen om de PFAS die vrijkomen bij de afvalverbrander en de Westerschelde instromen. Onderzoeksprogramma Zembla onthulde afgelopen september dat de Westerschelde vervuild is geraakt met PFAS afkomstig van de Vlaamse afvalverwerker. Het RIVM raadde eerder al af om vis uit de Westerschelde te eten.

PFAS zijn chemische verbindingen die schadelijk zijn voor de gezondheid. Ze tasten het immuunsysteem aan, waardoor mensen ziek kunnen worden of minder goed reageren op vaccins.

Tienduizend ton

Tachtig procent van het PFAS-houdend afval dat bij deze installatie wordt verbrand is afkomstig uit het buitenland, voornamelijk van de Dordtse fabriek Chemours. Als België het Nederlandse PFAS-afval zou weigeren, zou dat in Nederland voor problemen zorgen. Jaarlijks gaat er ruim tienduizend ton PFAS-houdend afval uit Nederland naar Indaver. In Nederland zijn er geen afvalverwerkers die PFAS mogen verwerken.

Rijkswaterstaat maakte in juni bezwaar tegen een nieuwe lozingsvergunning voor Indaver. De Nederlandse waterkwaliteit zou in gevaar komen door te ruime lozingsnormen. Daarop stelde België de vergunning bij: in plaats van twintig kilo PFAS, mag Indaver jaarlijks minder dan 10 gram lozen.

Topoverleg

In juli vond er topoverleg plaats tussen ministers Demir en Mark Harbers (Infrastructuur en Waterstaat, VVD). Minister Harbers dreigde met juridische stappen om de vergunning alsnog tegen te houden vanwege aanhoudende zorgen over de waterkwaliteit. Daarop dreigde de Vlaamse omgevingsminister de import van PFAS-houdend afval uit Nederland volledig aan banden te leggen.

Minister Demir schrijft in een reactie dat ze verrast was van de „plotse en mogelijke piste van Nederland om juridische stappen te nemen”. In het Vlaamse parlement zei de minister eerder dat ze het „op haar heupen” kreeg van brieven uit Nederland over Indaver, en dat Nederland haar problemen zelf maar moest oplossen. In een reactie wijst Demir erop dat verschillende Nederlandse rioolwaterzuiveringen flink meer PFAS lozen dan nu aan Indaver is vergund.

De Nederlandse overheid heeft er uiteindelijk voor gekozen om de afgegeven vergunning niet aan te vechten. Volgens een woordvoerder van minister Harbers speelde het Vlaamse dreigement om PFAS-houdend afval te weren daarbij geen rol.


Lees ookHedwigepolder: vroeger mooie vennetjes, straks vervuilende chemische stoffen

Ook zorgen bij RIVM

In oktober probeerde de Inspectie Leefomgeving en Transport om de export van PFAS-houdend afval naar België te stoppen. De Inspectie was bezorgd of het afval in België wel goed werd verwerkt. Indaver maakte bezwaar tegen dat besluit, en kreeg vorige maand voorlopig gelijk van de voorzieningenrechter.

Ook het Nederlandse RIVM maakt zich zorgen om de uitstoot van PFAS door Indaver, blijkt uit een advies van afgelopen november. Volgens het RIVM is de temperatuur in de verbrandingsoven te laag om de PFAS volledig te vernietigen. Indaver vormt daarmee „een gevaar voor de verspreiding van PFAS in bodem, water en lucht”, aldus het RIVM.