Veteranenombudsman kritisch over trage uitkering van letselschadeclaims: ‘Ronduit onbehoorlijk van Defensie’

De ene veteraan is gescheiden van zijn partner, lijdt onder PTSS en wacht in zijn flatje nog steeds op een deugdelijke schadevergoeding van Defensie. Een andere veteraan die vocht in Afghanistan klaagt over het „gevoel van onbegrip bij Defensie ”, „het continu moeten bewijzen dat mijn klachten destijds zijn ontstaan vreet enorm aan mij”. Een derde veteraan is „er helemaal klaar mee” na vier jaar hengelen naar een passende schadevergoeding.

Het lukt het ministerie van Defensie maar niet om militairen die lichamelijk of psychisch beschadigd uit hun legertijd kwamen, tijdig een goede uitkering te bieden, blijkt uit twee rapporten. Defensie, dat in 2021 beloofde de procedures tot twee jaar te beperken, slaagt daar niet in, aldus de Algemene Rekenkamer en de Veteranenombudsman in twee dinsdag gepubliceerde rapporten.

80 tot 90 procent van de aanvragers heeft PTSS, een breed gedefinieerd ziektebeeld

60 procent van de aanvragers zit twee jaar na het begin van de procedure nog steeds in die procedure, concludeert de Algemene Rekenkamer. Slechts in veertig procent van de gevallen is Defensie dus zijn belofte nagekomen. De gemiddelde doorlooptijd van alle gevallen beslaat drie jaar.

De Veteranenombudsman gaat in een eigen rapport in op de menselijke kanten van de zaak. In zijn inleiding schrijft Ombudsman Reinier van Zutphen met kapitale letters het „ronduit onbehoorlijk” te vinden „zoals Defensie met zijn veteranen omgaat (…) Beslis TIJDIG en wees TRANSPARANT en TOEGEWIJD. Doe het voor de veteranen. Zij hebben zich niet voor niets ingezet voor vrede en recht”.

In 2021 luidde de Ombudsman voor het eerst de noodklok. Sinds die tijd vermindert het aantal door hem ontvangen klachten over de afwikkeling niet, schrijft Van Zutphen. Verreweg de meeste gaan over de lange duur, die veel stress veroorzaakt. Daarnaast gaan ze over slechte communicatie met het ministerie, met de advocaat of over de papieren rompslomp. Regelmatig blijken – zoekgeraakte – papieren van lang geleden nodig.

Het is niet altijd zeker welke fysieke of psychische klachten exclusief zijn terug te voeren op de door veteranen in Afghanistan, Libanon, Mali of Irak doorgebrachte tijd. Foto Rick Nederstigt/ANP

Handicap

Er gaat veel geld om in deze kwestie. Het ministerie van Defensie heeft van 2016 tot en met juli 2024 in totaal 256 miljoen euro aan schadevergoedingen voor veteranen uitbetaald. In 2024 kregen de veteranen een gemiddeld schadebedrag van 477.000 euro uitgekeerd. In 2016 was dat nog 219.000 euro. De Rekenkamer biedt geen verklaring voor deze sterke stijging. Ook het jaarlijks aantal aanvragen steeg van ongeveer 100 in 2016 naar rond de 150 in 2023 en 2024.

De Algemene Rekenkamer benoemt de oorzaken voor de geringe vooruitgang, en erkent dat snel realiseerbare oplossingen niet bestaan. Veteranen zijn nu eenmaal een lastige groep. Het gaat vaak om jonge mensen met nog een lang, arbeidzaam leven voor zich. Hoe bereken je dan precies het verlies aan (toekomstig) inkomen als gevolg van bijvoorbeeld PTSS of een lichamelijke handicap?

Daarnaast is niet altijd zeker welke klachten exclusief zijn terug te voeren op in Afghanistan, Libanon, Mali of Irak doorgebrachte tijd. 80 tot 90 procent van de aanvragers heeft PTSS, een breed gedefinieerd ziektebeeld. „Letselschadejuristen van het ministerie van Defensie en de belangenbehartigers van de veteranen zijn het regelmatig oneens over welk letsel wel of niet meegenomen wordt bij de berekening van de schadevergoeding”, schrijft de Algemene Rekenkamer. Veteranen geven daarbij niet altijd inzage in hun medisch dossier.

Brekelmans

Verder is er een schreeuwend tekort aan juristen bij Defensie. De afdeling waar het om gaat telt dertig fte, en moet ook veel andere schadeclaimzaken behandelen, zoals na de omgang met giftig materiaal (chroom-6).

Vooral zaken waarbij extern advies (medisch, juridisch) moet worden gevraagd, leveren flinke vertraging op, blijkt uit de analyse van de Rekenkamer. Sinds 2016 springen juristen van landsadvocaat Pels Rijcken bij om de ergste tekorten te verhelpen.

Minister van Defensie Ruben Brekelmans (VVD) erkent in een reactie op de rapporten het probleem, maar ziet op korte termijn weinig oplossingen, behalve een flinke uitbreiding van de letselschadeafdeling. Voor de langere termijn wil Defensie toe naar een simpeler opzet van het vergoedingenstelsel.

Delen





Mail de redactie