Dilemma
Sinds 2019 krijgen ook partners standaard een week geboorteverlof. Vanaf 2020 kunnen ze tot zes maanden na de geboorte van hun kind bovendien tot vijf weken aanvullend geboorteverlof opnemen. Daar kwam in 2022 ouderschapsverlof bij. Werknemers hebben daar in het eerste levensjaar van hun kind negen weken recht op. In totaal kan een partner dus zestien weken verlof opnemen na de komst van de baby. Als je daar gebruik van wil maken, is het dan verstandig er eerlijk over te zijn tijdens sollicitaties? Of loop je gevaar op zwangerschapsdiscriminatie, ook als man?
Eerlijkheid kan je de baan kosten
„Het zal zeker lastiger worden om een nieuwe baan te vinden als je hier als man eerlijk over gaat zijn”, zegt Robin de Jong van expertisecentrum VDRS („voor betrokken vaderschap”). Volgens hem hangt het er wel van af in welke sector je solliciteert. „Bij de overheid bijvoorbeeld is vaak meer ruimte voor gelijkwaardig ouderschap. Bij kleinere bedrijven en voor lagere inkomensgroepen ligt dat meestal moeilijker. Veel bedrijven willen wel, maar het kan lastig zijn om iemands afwezigheid op te vangen.
„Van vrouwen wordt nog altijd eerder geaccepteerd dat moeder worden consequenties heeft voor hun werk. Daarnaast kunnen mannen tegen een machocultuur aanlopen, bijvoorbeeld in sectoren als de bouw. Dan maakt een teamleider bijvoorbeeld grapjes over papadagen. Zo’n grapje kan bij mannen hard binnenkomen. Ik spreek regelmatig aanstaande vaders die aarzelen gebruik te maken van hun wettelijke rechten, zelfs als ze een vast contract hebben.
Lieke Bartelds van adviesbureau Duikdieper helpt ouders ‘rust te brengen’ bij het combineren van werk en ouderschap en adviseert werkgevers over ‘gezinsvriendelijk’ werkgeverschap. Niet iedereen kan zich het risico op zwangerschapsdiscriminatie veroorloven, weet ze. „Zeker als de nood hoog is en je snel een nieuwe baan nodig hebt – bijvoorbeeld juist omdat er een kind op komst is.”
Wettelijk ben je niet verplicht te zeggen dat je een kind gaat krijgen, aldus Bartelds, „dus je kunt er gewoon voor kiezen om je mond te houden”. Want de kans dat de zwangerschap in het nadeel van de sollicitant werkt, is er wel degelijk. „Het is voor een werkgever natuurlijk niet ideaal wanneer de startdatum van de nieuwe baan samenvalt met de geboorte van een kind”.
Zwijgen heeft ook nadelen
Aan de andere kan je volgens Bartelds ook denken: voor wat voor werkgever wil ik werken? „Er komt een leven aan waarin je de zorg voor je gezin en je werk gaat combineren. Als je dat moet doen in een omgeving waarbinnen daarvoor eigenlijk geen ruimte is, hoe ga je dat dan bolwerken? Welke gevolgen heeft jouw baankeuze voor je eigen welzijn en voor je gezinsleven? Bovendien: als jij als man jouw carrière vooropstelt, wat vraagt dat dan van jouw partner? Heb je daar samen al over gesproken?”
Je kunt de sollicitatieprocedure daarom ook gebruiken om te toetsen hoe goed je bij deze werkgever zorg en werk zou kunnen combineren, zegt Bartelds. „Solliciteren gaat immers twee kanten op. Als je hierover tijdens je sollicitatie als aanstaande vader eerlijk bent, en je wordt vervolgens aangenomen, dan zegt dat veel goeds over je nieuwe werkgever.”
Het gaat er bovendien om wat voor relatie jij wilt onderhouden met je werkgever: „Misschien is openheid voor jou een belangrijke waarde. Dan is het moeilijk om hierover te zwijgen. En als je zo’n grote gebeurtenis meteen al achterhoudt, kan dat consequenties hebben voor jullie prille relatie.”
Robin de Jong: „Je moet vooral onderzoeken wat je zelf belangrijk vindt in je leven. Ik heb altijd de cultuur van een organisatie belangrijker gevonden dan de functie.”
Maar hoe kaart je je aanstaand vaderschap aan bij sollicitaties? Bartelds: „Misschien moet je er niet over beginnen in de eerste gesprekken – daarin wil je immers beoordeeld worden op wat je kunt en op wie je bent – maar wel voordat je je handtekening zet. Zeg bijvoorbeeld: ‘Ik wil graag maximaal vier dagen werken, en ik zal er in het eerste jaar na de geboorte ook een aantal weken niet zijn. Hoe zien jullie dat?’”
De Jong wijst erop dat mannen „dit soort gesprekken” tot voor kort nooit hebben hoeven voeren. Het zegt veel dat ze nu wel moeten doen, vindt hij. De nieuwe wetgeving voor aanvullend geboorteverlof en ouderschapsverlof kan er in zijn ogen voor zorgen dat werkgevers mannen en vrouwen gelijkwaardiger gaan behandelen.
Wat het salaris betreft, lijkt die gelijkwaardigheid verder weg. Bartelds: „Vrouwen gaan er in salaris vaak op achteruit wanneer ze een baby krijgen. Dat heet ook wel de babyboete. Vaders gebeurt dat niet, omdat ze in de ogen van veel werkgevers kostwinner worden. Er is zelfs onderzoek dat erop wijst dat vaderschap het makkelijker maakt een hoger salaris te bedingen. Eerlijk zijn over vaderschap in een sollicitatieprocedure kan dus mogelijk je salarisonderhandelingspositie verbeteren.”
Dus
Wanneer je als man tijdens sollicitaties aankondigt binnenkort vader te worden, duurt het mogelijk langer voordat je een nieuwe werkgever vindt. Dat is dan wel automatisch een fijne.
