Nederland moet zich beter voorbereiden op de vergrijzing in Europa. Voor handelsland Nederland zijn de economische risico’s van een oudere bevolking groot. Benadruk daarom in Brussel het belang van meer en langer werken, en zwengel de handelsrelaties aan met ‘jongere’ landen buiten Europa. Dat adviseert de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR) in een rapport dat hij deze woensdag overhandigt aan minister van Financiën Eelco Heinen (VVD).
Europa vergrijst snel
Staan in de EU nu tegenover elke 65-plusser nog grofweg drie werkenden, in 2050 en 2060 is Europa al hard op weg naar een verdubbeling van de ‘grijze druk’. Op elke drie werkenden zijn er dan twee ouderen. Italië en Spanje vergrijzen het hardst, maar ook Polen en Duitsland, Nederlands voornaamste handelspartner, verouderen de komende decennia zorgwekkend snel.
Ogenschijnlijk staat Nederland er goed voor. De bevolking vergrijst weliswaar ook, maar niet al te snel. Bovendien zijn de Nederlandse pensioenpotten goed gevuld. Maar de Europese context is voor de open Nederlandse economie reden tot zorg. De meeste landen vergrijzen niet alleen sneller, maar ze sparen bovendien relatief weinig voor de toekomstige pensioenen. In plaats daarvan laten ze pensioenlasten dragen door de werkenden.
Nederland moet hameren op langer doorwerken in Brussel en in Straatsburg
Die toch al aanzienlijke lasten zullen nog fors stijgen, en dat leidt tot tal van risico’s, waarschuwt de WRR. Zo kan de economie gaan haperen, omdat bedrijven verhuizen naar landen met lagere lasten. Ook dreigen bezuinigingen op innovatie en onderwijs om de pensioenlasten te kunnen opbrengen. Daardoor boet Europa in aan concurrentiekracht. Verder kunnen hogere pensioenlasten leiden tot stijgende staatsschulden, wat de kans op financiële instabiliteit en een wankele euro vergroot. Ook neemt het inflatierisico toe omdat het leger werkenden slinkt: arbeid wordt duurder, lonen stijgen en die drijven de consumptie en de prijzen op. Ook de Nederlandse spaartegoeden zullen hieronder lijden. En al die economische kwetsbaarheid, schrijft de WRR, kan weer leiden tot maatschappelijke en politieke spanningen.
Deeltijdpensioen
Nederland moet handelen, schrijft de WRR. Hamer op het belang van langer doorwerken, in Brussel, in Straatsburg, in Frankfurt. En dan gaat het niet eens om een hogere pensioenleeftijd, maar eerder om het opkrikken van het nog altijd schamele percentage werkende 60- tot 64-jarigen. In de EU cirkelt dat rond de 50 procent.
Faciliteer bovendien, zo bepleit de WRR, deeltijdpensioen en deeltijdwerk. En vooral: school de Italiaan, de Pool, de Belg en de Nederlander tijdig om. Dan kunnen ze – zeg: als vijftiger – soepel switchen van het ene beroep naar het volgende en zo hun carrière verlengen.
Ook doet Nederland er goed aan handels- en investeringsbanden aan te halen met landen buiten Europa die niet te maken hebben met een grijze golf, adviseert de WRR. Indonesië, India, de Filippijnen en landen in Latijns-Amerika zijn er voorbeelden van. Het zogenoemde ‘demografisch dividend’ van deze ‘jonge’ landen vergroot de kans op economische voorspoed. Voor Nederland loont het dus als het in die landen investeert en zich er in Europa hard voor maakt er handelsakkoorden mee te sluiten.
