Wesley W. (25), die wordt verdacht van ontucht met twintig kinderen in Helmond, wordt op aandringen van zijn advocaat geplaatst in een Extra Zorgvoorziening (EZV), een afgezonderde afdeling in de Penitentiaire Inrichting in Sittard, waar hij verblijft.
Op de eerste voorlopige zitting in de zaak, deze woensdag in de rechtbank van Den Bosch, betoogde zijn advocaat dat het op de reguliere afdeling in het Huis van Bewaring waar W. nu zit niet veilig voor hem is, nu medegevangenen via de media hebben vernomen waar hij van verdacht wordt. Sindsdien komt hij zijn cel niet meer uit en bonken mede-gevangen op zijn deur.
Het Openbaar Ministerie maakte dinsdag al bekend dat W. vervolgd wordt voor het seksueel binnendringen en betasten van minderjarige kinderen en van het vervaardigen en bezitten van kinderporno. W. werkte als leerkrachtenondersteuner op een basisschool in Helmond. Een deel van de feiten zou daar ook hebben plaatsgevonden, sinds 2018. W. heeft een deel van de feiten inmiddels bekend.
De verdachte was zelf niet aanwezig op de zitting, waar de zaak ook nog niet inhoudelijk behandeld is. De verdachte blijft voorlopig in zijn cel en heeft geen contact met de buitenwereld, met zijn ouders en zijn advocaat. Hij kan luchten in een afgesloten ruimte. De zaak gaat verder op 20 januari. Voor die tijd wordt het onderzoek voortgezet en wordt de psychische gesteldheid van de verdachte nader onderzocht.
Lees ook
Oud-medewerker basisschool in Helmond wordt verdacht van misbruiken twintig kinderen
Het is nog onduidelijk of gemeenten extra geld krijgen voor hun zorg- en welzijnstaken, zodat ze weer zouden willen toetreden tot het Integraal Zorgakkoord (IZA). Staatssecretaris Vincent Karremans (Preventie en Jeugdzorg, VVD) zei woensdag in een Kamerdebat „in onderhandeling” te zijn met gemeenten. „Maar we hebben een gezamenlijk probleem dat we gezamenlijk moeten oplossen. Het is niet zo van: ‘Stuur maar een factuur naar het Rijk’.”
Gemeenten besloten vrijdag tijdens een algemene ledenvergadering van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) om voorlopig uit het IZA te stappen. Ze willen eerst een oplossing voor de grote financiële tekorten waarmee ze kampen.
Oppositiepartijen maken zich grote zorgen en noemden de rol van de gemeenten „cruciaal”. Ze vrezen dat het opstappen van de gemeenten het einde van het akkoord betekent. Harmen Krul (CDA): „De minister heeft een flink probleem.”
Het in 2022 afgesloten IZA tussen het ministerie van VWS, gemeenten en vele partijen in de zorgsector (onder meer huisartsen, ziekenhuizen en patiëntenfederatie) was hét grote plan van het kabinet-Rutte IV om de zorg in de toekomst betaalbaar en toegankelijk te houden. Door de zogeheten dubbele vergrijzing – er komen steeds meer ouderen die ook steeds ouder worden – zou in 2060 een op de drie werkenden in de zorg moeten werken. Dat is onhaalbaar en onbetaalbaar, zeggen deskundigen en politici.
Lees ook
Staatssecretaris Jeugdzorg wil meer weerbaarheid en minder professionele hulp: ‘Het leven zit nu eenmaal vol tegenslagen’
Ravijnjaar
De VNG zette destijds een handtekening op voorwaarde dat er extra geld zou komen voor preventie, de Wet maatschappelijke ondersteuning en gezondheidsbeleid. Ook moest er een oplossing komen voor het ‘ravijnjaar’ in 2026, zoals gemeenten dat noemen. Ze krijgen dan minder geld uit het Gemeentefonds, waaruit ze twee derde van hun inkomsten ontvangen.
Aan die voorwaarden is niet voldaan, concluderen de gemeenten nu. Sterker nog, het nieuwe kabinet gaat juist bezuinigen op preventie. Het leidde ertoe dat 93 procent van de gemeenten vrijdag een resolutie steunde om uit het IZA te stappen. De VNG staat inhoudelijk nog steeds achter het akkoord, zei VNG-bestuurslid en wethouder in Leeuwarden Nathalie Kramers vrijdag, „maar het moet uitvoerbaar en betaalbaar zijn”. De gemeenten voelen zich „genaaid door de rücksichtslose bezuinigingen”, concludeerde D66-Kamerlid Wieke Paulusma tijdens het debat. „Dan snap ik dat ze zeggen: ‘toedeledokie’.”
Maar de coalitiepartijen voelen niets voor extra geld richting de gemeenten. NSC-Kamerlid Daniëlle Jansen opperde dat gemeenten maar minder taken moeten uitvoeren: „Er zijn ontzettend veel preventieprogramma’s waarvan de effectiviteit nooit is aangetoond. Haal daar maar de bezem doorheen.” Op de vraag wat ze dan wil schrappen, ging ze niet in. De VVD wees naar de gemeenten zelf: „Het is best gek dat je tijdens de looptijd van een akkoord eruit stapt. Dat vind ik niet kunnen”, zei Kamerlid Judith Tielen. De PVV ging nauwelijks in op de problemen met de gemeenten. De partij is nooit enthousiast geweest over het IZA en wil niet nog meer „nieuwe of geüpdatete akkoorden”.
Belangrijk moment
Het besluit van de VNG komt op een belangrijk moment. Het kabinet hoopt in januari een akkoord te bereiken over uitbreiding en verlenging (met vier jaar) van het huidige akkoord, dat eind 2026 afloopt. Gemeenten zouden ook daarin weer een centrale rol moeten spelen.
Tegelijkertijd verandert er in de praktijk vooralsnog weinig. Gemeenten moeten hun wettelijke zorgtaken gewoon blijven uitvoeren. Meest concrete gevolg is dat gemeenten 150 miljoen euro aan extra IZA-gelden dreigen te verliezen. Verder verliezen ze invloed door niet meer aan landelijke overleggen mee te doen en geen landelijke afspraken meer te maken. Ook spreekt de VNG de vrees uit dat „de opgebouwde relaties met IZA-partijen onder druk” komen te staan. „We zetten ook voor onszelf wat op het spel”, zei VNG-bestuurder Kramers vrijdag.
Staatssecretaris Karremans noemde het opstappen van de gemeenten vooral „een belangrijk signaal”. Hij zei goede hoop te hebben er nog uit te kunnen komen. En in antwoord op de ongeruste oppositie: „Ik ben niet laconiek, ik ben wel optimistisch. We doen ons best ze er weer bij te krijgen.”
Opvallend genoeg schoof zorgminister Fleur Agema (PVV) beantwoording van de vragen over de opgestapte gemeenten door naar haar staatssecretaris. „Die wil dat graag doen”, zei ze erbij. De oppositie, maar bijvoorbeeld ook de VVD, vond dat vreemd, omdat Agema als minister eindverantwoordelijk is voor het IZA. Ze drongen bij haar aan om alsnog te vertellen wat ze inhoudelijk van de situatie vindt, maar dat weigerde ze.
Jeugdzorg
De IZA is niet het enige onderwerp waarop gemeenten en het Rijk op ramkoers liggen. Ook de alsmaar uitdijende jeugdzorg, waardoor gemeenten met steeds grotere financiële tekorten kampen, leidt tot ergernis. Vorig jaar ging het om 628 miljoen euro, dit jaar naar schatting om 828 miljoen. „Intensieve jeugdzorg op maat is soms nodig en urgent, maar als gemeente krijg je jaar na jaar een rekening van een half miljoen, een miljoen of zelfs meer”, zei VNG-bestuurder Kramers eerder tijdens een hoorzitting in de Tweede Kamer. „Gemeenten kunnen dat niet blijven dragen.”
Als het Rijk niet met extra geld over de brug komt, beginnen de gemeenten een rechtszaak, werd vrijdag eveneens besloten.
Lees ook
Zorgplannen van de nieuwe regering zijn ‘populair, te ondoordacht en te weinig lange termijn’
Wesley W. (25), die wordt verdacht van ontucht met twintig kinderen in Helmond, wordt op aandringen van zijn advocaat geplaatst in een Extra Zorgvoorziening (EZV), een afgezonderde afdeling in de Penitentiaire Inrichting in Sittard, waar hij verblijft.
Op de eerste voorlopige zitting in de zaak, deze woensdag in de rechtbank van Den Bosch, betoogde zijn advocaat dat het op de reguliere afdeling in het Huis van Bewaring waar W. nu zit niet veilig voor hem is, nu medegevangenen via de media hebben vernomen waar hij van verdacht wordt. Sindsdien komt hij zijn cel niet meer uit en bonken mede-gevangen op zijn deur.
Het Openbaar Ministerie maakte dinsdag al bekend dat W. vervolgd wordt voor het seksueel binnendringen en betasten van minderjarige kinderen en van het vervaardigen en bezitten van kinderporno. W. werkte als leerkrachtenondersteuner op een basisschool in Helmond. Een deel van de feiten zou daar ook hebben plaatsgevonden, sinds 2018. W. heeft een deel van de feiten inmiddels bekend.
De verdachte was zelf niet aanwezig op de zitting, waar de zaak ook nog niet inhoudelijk behandeld is. De verdachte blijft voorlopig in zijn cel en heeft geen contact met de buitenwereld, met zijn ouders en zijn advocaat. Hij kan luchten in een afgesloten ruimte. De zaak gaat verder op 20 januari. Voor die tijd wordt het onderzoek voortgezet en wordt de psychische gesteldheid van de verdachte nader onderzocht.
Lees ook
Oud-medewerker basisschool in Helmond wordt verdacht van misbruiken twintig kinderen
In ’s-Heerenberg staat een bronzen beeldje van een heks. Mechteld ten Ham vroeg in de zeventiende eeuw om een proces, om de beschuldiging van hekserij aan haar adres voor eens en altijd te weerleggen. Ze werd veroordeeld tot de brandstapel.
Maar maandagavond kwam ze, ondanks die veroordeling, als heldin ter sprake in de raadszaal van ’s-Heerenberg. „Als Mechteld ten Ham nog had geleefd”, zei een inspreker tegen de raadsleden, „had ze jullie met pek en veren besmeurd en het dorp uitgejaagd.” Op de achtergrond klonken knallen van vuurwerk.
De gemeenteraad van Montferland, waar ’s-Heerenberg onder valt, sprak maandag over de komst van een asielzoekerscentrum. De vergadering was bedoeld om bewoners te betrekken bij de plannen. Bij aankomst werden raadsleden opgewacht door zo’n dertig actievoerders en kregen ze zwaar vuurwerk naar zich gegooid. Een van de raadsleden heeft nog steeds last van oorsuizen en zware hoofdpijn, zei burgemeester Harry de Vries dinsdagmiddag op een persconferentie. „Deze mensen roepen dat asielzoekers te maken hebben met criminaliteit, maar wat ik gisteren heb gezien, is voor mij criminaliteit”, zei hij.
De raadsvergadering ging na de tumultueuze binnenkomst wel gewoon door. Insprekers uitten hun boosheid over de mogelijke komst van het opvangcentrum voor 250 asielzoekers. Ze vrezen overlast en vinden dat de gemeente de plannen „gewoon erdoorheen wil drukken”.
Lees ook
‘Ik wil niet dat het onder mijn huid gaat zitten’. Drie lokale politici over wat bedreigingen aanrichten
Dreiging
Het gebeurt de laatste maanden vaker dat weerstand tegen azc’s uitmondt in bedreigingen van lokale bestuurders en politici. Zo ontving eerder dit jaar de gemeente Velsen dreigbrieven over azc-plannen. In een daarvan stonden de namen van de dochters van de burgemeester en een wethouder. De raad kwam daarna met een oproep aan inwoners: stop met ons te intimideren. Ook in Tubbergen werden dit jaar raadsleden en de burgemeester bedreigd om de komst van een azc.
Uit het recentste onderzoek van het ministerie Binnenlandse Zaken in 2022, bleek dat 77 procent van de burgemeesters, 67 procent van de wethouders en 45 procent van de raadsleden te maken had met verbale of fysieke agressie, intimidatie of bedreigingen. Twee jaar eerder was dat 50 procent van de burgemeesters, 46 procent van de wethouders en 33 procent van de raadsleden. Die toename ziet de Vereniging van Nederlandse Gemeenten ook. „Vergaderingen waar bijvoorbeeld over asielzoekerscentra wordt gesproken, worden preventief afgesloten, omdat de openbare orde in het geding is”, zegt woordvoerder Cees den Bakker.
Lastig uit te leggen: Montferland moet een azc accepteren vanwege een landelijke wet, waarover landelijke politici roepen dat-ie wordt afgeschaft
Niet alle agressie of dreiging is zo zicht- dan wel hoorbaar als vuurwerk. Bovendien vinden raadsleden het vaak ingewikkeld om over intimidatie of agressie te praten, zegt Hilde Westera. Ze is coördinator bij het Netwerk Weerbaar Bestuur, dat in 2018 werd opgericht toen bleek dat steeds meer politieke ambtsdragers mikpunt werden van agressie of geweld.
Door voorlichting, bewustwording en ondersteuning wil het netwerk bereiken dat politieke ambtsdragers hun functie „veilig en integer” kunnen uitoefenen. Want intimidatie kan gevolgen hebben voor het democratisch proces, zegt Westera. „Je moet je als volksvertegenwoordiger vrij voelen om te zeggen wat je wil, zonder last en ruggespraak.”
Schrik
Kan dat nog in Montferland? Volgens burgemeester Harry de Vries heeft de vuurwerkactie raadsleden „heel veel schrik aangejaagd”. Maar hij is vastbesloten het azc-plan door te zetten, dat is volgens hem gewoon „een wettelijke opdracht”. De spreidingswet schrijft gemeenten voor hoeveel asielzoekers ze moeten opvangen.
Maar diverse raadsleden zeggen dat ze het moeilijk krijgen uitgelegd: dat Montferland een azc moet accepteren vanwege een landelijke wet, waarvan de landelijke politiek steeds roept dat hij wordt afgeschaft. „Dat krijgen wij ook bijna niet uitgelegd”, zegt Erik Wassing van Lijst Groot Montferland.
Inwoners verkeren volgens Wassing in de veronderstelling dat de gemeente niet meer is gebonden aan de spreidingswet en daarom een azc kan weigeren. „Dan zeg ik tegen ze: dat kan wel, maar dan wordt het ons alsnog opgelegd via de provincie. Nu kunnen we tenminste nog in gesprek over de beste plek voor zo’n azc.”
Wat de burgemeester betreft zijn de demonstranten bij de volgende raadsvergadering over het azc op 12 december niet meer welkom. „Ik vind dit geen demonstreren”, zei hij op de persconferentie. „De volgende keer verbied ik het gewoon.”
Lees ook
Sinds wanneer zijn bedreigingen tegen politici normaal?
