Het zijn misschien wel de belangrijkste verkiezingen in Venezuela in 25 jaar tijd: voor het eerst sinds het aantreden van socialist Hugo Chávez maakt de oppositie kans om te winnen. Ook voor de miljoenen Venezolanen die hun land de afgelopen jaren ontvluchtten is de stembusgang spannend. Velen van hen hopen op verandering, zodat ze kunnen terugkeren. Maar stemmen in het buitenland wordt ze onmogelijk gemaakt door president Nicolás Maduro, die zo hoopt aan de macht te blijven.
Het Latijns-Amerikaanse land, dat sinds 2013 door Maduro geleid wordt, verkeerde de afgelopen jaren in een grote politieke en economische crisis. Het kampte met hoge inflatie en enorme armoede. Dit, en zware politieke repressie, leidde ertoe dat acht miljoen Venezolanen sinds 2015 hun land ontvluchtten.
In Spanje wonen ruim een half miljoen politieke vluchtelingen, voornamelijk journalisten en activisten uit welvarende families. In Madrid heeft een deel zich gevestigd in de rijke wijk Salamanca. Ze hebben restaurants waar je arepas – een soort pitabroodje van maismeel – kunt eten en dansscholen waar ze Spanjaarden laten kennismaken met de Venezolaanse dansritmes.
Lees ook
Venezuela koestert na 25 jaar voorzichtige hoop op een bevrijding van het tijdperk Chavez-Maduro
De 35-jarige journalist Gisette Rosas vluchtte in 2015 naar Spanje en woont nu in Barcelona. Critici van de regering, waaronder journalisten, werden massaal gearresteerd. „Ik werkte met een groep van vijf journalisten en drie van hen werden in 2014 opgepakt, tijdens de landelijke protesten tegen het economische beleid van de regering van Maduro.”
Oproerpolitie
De protesten werden met geweld neergeslagen door de oproerpolitie. Er vielen tientallen doden en duizenden demonstranten werden opgepakt. „Mensen die grondrechten eisten, werden gedood of verdwenen achter de tralies. Journalisten die er eerlijk verslag van deden ook. Dat maakte mij nerveus en dat was voor mij een reden om te vluchten”, vertelt Rosas.
De 30-jarige Alejandro Catalan kwam in 2019 naar Madrid, na een studie in de Verenigde Staten. „Ik kon na mijn studie naar Spanje óf ik moest terugkeren naar Venezuela. Dat laatste was geen optie, omdat de politieke situatie een normaal leven daar niet toestond”, vertelt hij in een café in Madrid. „Er werden veel mensen ontvoerd, bij een diefstal van je telefoon kon je al vermoord worden. Iedereen deed wat hij wilde, het was een complete chaos. Caracas was toen de meest gewelddadige stad ter wereld.” Door de bijkomende economische misère was de keuze voor de toen 25-jarige Catalan snel gemaakt. „Toen ik vertrok, was het minimumloon ongeveer 3 dollar per maand. Veel mensen konden niet eten.”
Rosas en Catalan kijken met bezorgdheid en frustratie naar de verkiezingen, omdat ze vrezen dat deze niet eerlijk zullen verlopen. Slechts 69.000 Venezolanen in de diaspora hebben zich kunnen registeren om te stemmen, van wie er 25.000 in Spanje wonen. Rosas: „Het is een strategie die ze altijd hebben gehanteerd. De gevluchte Venezolanen zijn de mensen die tegen het regime en de dictatuur zijn.” Het is Rosas niet gelukt zich te registreren.
Catalan waagde ook een poging. „Ik stond samen met andere landgenoten zo’n vijf uur in de rij voor het consulaat in Madrid. Het was kansloos. Medewerkers van het consulaat laten elke dag ongeveer maar dertig mensen binnen”, zegt hij geïrriteerd.
Het is natuurlijk absurd dat ik het vliegtuig moet pakken, de oceaan over, om te kunnen stemmen
Maar twee dagen voor de verkiezingen krijgt Alejandro Catalan toch een beetje hoop. Hij deed mee aan een winactie van een Venezolaanse influencer die vliegtickets naar Caracas verlootte onder volgers, om in de Venezolaanse hoofdstad te gaan stemmen. Catalan wint.
Acht uur vliegen
Na acht uur vliegen komt hij één dag voor de verkiezingen aan in Caracas, waar hij overnacht in het huis van zijn ouders in de wijk El Hatillo. Samen met zijn buurmeisje Luisa rijdt Catalan op zondagochtend naar zijn oude school, die tijdens de verkiezingen als stemlokaal dient. „Het is natuurlijk absurd dat ik het vliegtuig moet pakken, de oceaan over, om te kunnen stemmen. Maar dat is nu eenmaal de realiteit voor ons Venezolanen in het buitenland”, zegt hij, terwijl hij zijn naam zoekt op een lijst die op de muur van de school hangt. Daarna voegt hij zich tussen een rij mensen.
Lees ook
Wie dollars heeft en de politiek vermijdt, heeft best een goed leven in Venezuela
Overal in Caracas staan lange rijen voor de stemlokalen, die sinds zes uur ‘s ochtends open zijn. „Nu ik hier sta, besef ik pas dat ik wel de kans heb om te stemmen. Heel veel vrienden van mij in Madrid kunnen dat niet”, zegt hij met emotie in zijn stem. Hij loopt de school binnen. Als Catalan na een half uur buiten komt, laat hij opgelucht en trots zijn duim zien met de zwarte-inktafdruk van het stemmen. „Laten we hopen op een goede uitslag. De sfeer is tot nu toe rustig. Als de oppositie wint, en Maduro zijn verlies erkent, wordt het een groot feest.”
„Ik zie mezelf ooit terugkeren naar Venezuela, dat is mijn droom”, zegt Alejandro Catalan overtuigd. „Na politieke verandering zie ik het zelfs als een plicht van alle Venezolanen om terug te keren en het land opnieuw op te bouwen. Venezuela moet herrijzen uit haar as.”