N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.
Reportage
Mysterieuze verdwijning Emanuela Orlandi was 15 jaar toen ze in 1983 spoorloos verdween in Rome. Onder de niet aflatende druk van haar broer Pietro, én een veelbekeken nieuwe Netflix-reeks, opent het Vaticaan eindelijk een eigen onderzoek naar de beroemdste ‘cold case’ van Italië.
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data95623767-a59e0e.jpg)
Foto Cecilia Fabiano /LaPresse
‘De waarheid over Emanuela!’ staat in vette letters op het bord dat een vrouw op haar borst draagt. ‘Gij zult niet liegen!’ herinnert een andere vrouw op een affiche die zij meedraagt. Het is een mooie zaterdagavond in Rome, en de lucht kleurt zachtroze boven de fraai verlichte Sint-Pietersbasiliek, het machtssymbool van de paus, die als een monarch over Vaticaanstad regeert. Even verderop, niet ver van de Tiber en de Engelenburcht, zijn honderden nieuwsgierigen en sympathisanten samengekomen, om Pietro Orlandi (63) hun steun te betuigen.
Pietro, een man met een minzame maar beproefde glimlach, was een prille twintiger toen zijn tienerzusje Emanuela Orlandi veertig jaar geleden spoorloos verdween. Inmiddels is zijn donkere haarbos allang sneeuwwit, en groeiden zijn kinderen op met de verhalen over een tante die ze nooit hebben gekend. Al die tijd bleef hun vader op alle mogelijke deuren kloppen, om gerechtigheid te eisen voor zijn vermiste zus. Tweemaal per jaar houdt Pietro een actie om aandacht te vragen voor de verdwijningszaak, de beroemdste ‘cold case’ in Vaticaanstad en in Italië: op haar verjaardag, zoals afgelopen zaterdag, en op de dag van haar verdwijning.
Zeven pausen
Dat was op 22 juni 1983, en Emanuela was toen vijftien jaar. Het meisje groeide op binnen de muren van Vaticaanstad, de religieuze ministaat waar haar vader een lekenwerker was. De familie Orlandi diende al onder zeven pausen. Emanuela, een muzikale tiener, zong, en speelde daarnaast piano en fluit, en die bloedhete middag in juni vertrok ze naar de muziekschool in het centrum van Rome. Haar familie zag haar daarna nooit terug.
Al veertig jaar is haar verdwijning voer voor de meest uiteenlopende hypotheses en samenzweringstheorieën. Die komen uitgebreid aan bod in de documentairereeks ‘Vatican Girl’ op Netflix, die wereldwijd de interesse in de zaak opnieuw heeft aangewakkerd. „Ik krijg inmiddels steunbetuigingen van aan de andere kant van de wereld”, zegt Pietro Orlandi met emotie in zijn stem. „Wie weet heeft het Vaticaan daarom eindelijk besloten de zaak formeel te onderzoeken. Omdat ze weten dat de waarheid ooit toch bovendrijft.” De familie, die officieel nog niet op de hoogte is gebracht van het onderzoek door het Vaticaan, en dat via de media moest vernemen, zegt dat het Vaticaan tot nu toe een totaal gebrek aan medewerking heeft getoond. Een Italiaans gerechtelijk onderzoek werd in 2016 al definitief gesloten, na het zoveelste doodgelopen spoor.
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/bvhw/files/2020/02/web-2502cultruecrime02.jpg)
Lees ook: Hoe Netflix aanloopt tegen de grenzen van het true crime-genre
Het Vaticaan stemde er in 2019 wél mee in om twee graftombes te openen, om daarin naar Emanuela te zoeken, na een anonieme tip aan de advocate van de familie Orlandi. Maar de graftombes bleken leeg. Dat het Vaticaan de verdwijningszaak nu onder grote druk van de publieke opinie eindelijk wel besluit te onderzoeken, geeft de broer van de vermiste vrouw verse hoop. „Ik wens vurig dat dit het jaar wordt waarin we de waarheid zullen kennen.”
Maar wat is die waarheid? Jarenlang werd geopperd dat het Vaticaanse tienermeisje zou zijn ontvoerd, om haar te kunnen inruilen voor Mehmet Ali Agca, de Turk die werd gearresteerd nadat hij in 1981 een mislukte moordaanslag pleegde op paus Johannes Paulus II. Een voormalig gangsterliefje verklaarde dan weer dat zij, op vraag van haar vriend, aan de ontvoering had meegewerkt. Die vriend was Enrico De Pedis, de baas van de Bende van Magliana, een berucht gangstercollectief uit Rome. En ook de maffia werd genoemd. Die hypothese had dan weer te maken met de beruchte private bankier Roberto Calvi, die ervan werd verdacht misdaadgeld wit te wassen, ook via Vaticaanse structuren.
Witgewassen misdaadgeld
Toen paus Johannes Paulus II – een hevige anticommunist – in het grootste geheim Vaticaans geld liet overmaken aan de Poolse vakbond Solidarnosc, om de strijd tegen het communisme in zijn geboorteland te ondersteunen, kwam zo ook witgewassen misdaadgeld in Polen terecht, stelt de Netflix-documentaire. Daarop zou de georganiseerde misdaad de Vaticaanse tiener Emanuela Orlandi hebben ontvoerd, om het Vaticaan onder druk te zetten het verdwenen geld terug te betalen.
In de documentaire vertelt een schoolvriendin van Emanuela ten slotte ook nog dat het meisje haar kort voor haar verdwijning toevertrouwde dat een hooggeplaatste geestelijke in het Vaticaan haar had lastig gevallen. Kortom, de verhalen van macht, corruptie, maffia en diepe geheimen in het Vaticaan verklaren waarom vooral Amerikaanse journalisten, haast likkebaardend, de zaak-Orlandi vergelijken met een misdaadroman van Dan Brown.
Pietro Orlandi weet niet aan welke theorie hij het meeste geloof hecht, wel stelt hij vast dat er „stukjes waarheid schuilen in elk verhaal, en dat elk denkspoor telkens weer leidt naar het Vaticaan. Daar kent men de waarheid, dat weet ik zeker”.
/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data124899764-b6c579.jpg|https://images.nrc.nl/TXeGnuiSGtciwbhAVBIngO5hcR4=/1920x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data124899764-b6c579.jpg|https://images.nrc.nl/zAHoFDb2X2CETuJRDRTWxESPRzc=/5760x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data124899764-b6c579.jpg)
