Volgens financieel directeur Frank Sixt is het een louter „commerciële transactie”, volgens Amerikaanse president Donald Trump een eerste stap om het Panamakanaal „terug te pakken”. Voor een bedrag van omgerekend ruim 21 miljard euro verkoopt het in Hongkong gevestigde conglomeraat CK Hutchison het grootste deel van zijn belangen in zeehavens aan een consortium onder leiding van de Amerikaanse vermogensbeheerder BlackRock.
Want hoewel de deal in totaal 43 havens in 23 landen over de hele wereld omvat – waaronder de containerterminal ECT op de Rotterdamse Maasvlakte – springt vooral de verkoop in het oog van het exploitatierecht van twee havens aan weerszijden van het Panamakanaal. CK Hutchison verkoopt zijn belang van 90 procent in Panama Ports Company, de eigenaar van de havens van Balboa en Christobal, gelegen naast de ingangen van het kanaal aan respectievelijk de Pacifische kust en de Caribische Zee.
De Amerikaanse president Trump beweerde in zijn inaugurele rede op 20 januari dat China de dienst uitmaakt in de belangrijke vaarroute, die de Atlantische en de Grote Oceaan verbindt en schepen zo een lange omweg langs Kaap Hoorn bespaart. „China beheert het Panamakanaal, en wij hebben het niet aan China gegeven. We gaven het aan Panama en we pakken het terug.”
In werkelijkheid wordt de verbinding, die begin twintigste eeuw door de Verenigde Staten werd aangelegd en door veel Amerikaanse vrachtvervoerders en de marine wordt gebruikt, door Panama zelf bestuurd op grond van een verdrag uit 1977 dat de neutraliteit van de vaarroute garandeert. Naast Balboa en Christobal liggen rond de ingangen van het kanaal drie andere havencomplexen, met onder meer een Amerikaanse eigenaar.
Lees ook
Bezorgd Panama probeert te begrijpen wat Trump wil: gaat het hem echt om het kanaal of speelt er meer?
CK Hutchison is geen Chinees staatsbedrijf maar een private onderneming in handen van de Hongkongse miljardair Li Ka-shing (96), die weliswaar met pensioen is, maar nog altijd veel invloed heeft in het bedrijf dat nu wordt geleid door zijn zoon Victor. Li kwam in het verleden stevig in botsing met de Chinese autoriteiten toen hij de pro-democratische protesten in zijn thuisstad weigerde te veroordelen. Maar CK Hutchison opereert onder Chinese wetgeving, waardoor de overheid in Beijing wel invloed op het bedrijf zou kunnen uitoefenen.
Militaire interventie
Trumps dreigende taal leidde in Panama tot grote zorgen, zeker ook omdat de president voorafgaand aan zijn inauguratie al eens had gezegd zelfs een militaire interventie niet uit te sluiten. De Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Marco Rubio noemde „de invloed van de Chinese Communistische Partij” op het kanaal tijdens een bezoek aan Panama begin februari „onacceptabel” en waarschuwde dat de VS genoodzaakt zouden zijn in te grijpen als daar niet onmiddellijk verandering in zou komen.
/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data128976241-876006.jpg|https://images.nrc.nl/DsUPDopyPDYUr-uvN____AoxF3Q=/1920x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data128976241-876006.jpg|https://images.nrc.nl/hFb1dOWLAfCzHj3R1jIxW8D0V1g=/5760x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data128976241-876006.jpg)
Die druk lijkt effect te hebben gehad. Daags na Rubio’s ontmoeting met de Panamese president José Raúl Mulino kondigde Panama al aan zijn deelname te beëindigen aan China’s Belt and Road-initiatief (BRI), een enorm pakket wereldwijde infrastructurele projecten, die een nieuwe Zijderoute moeten vormen. En later in februari betoogde de hoogste aanklager van het land bij het Panamese hooggerechtshof dat de contracten met CK Hutchison „ongrondwettig” zouden zijn, in een procedure die tot intrekking van de concessie zou kunnen leiden.
Hoofdpijndossier
Hoewel de verkoop van de havenactiviteiten volgens CK Hutchison een zakelijke deal is – het recent matig presterende aandeel opende op de beurs van Hongkong woensdag bijna 22 procent hoger – geloven weinigen dat de geopolitieke situatie geen rol heeft gespeeld bij de overname. CK Hutchison „besefte dat dit een politiek hoofdpijndossier was”, zei een anonieme betrokkene in de Financial Times. Tegen Bloomberg noemt analist Gary Ng de verkoop „een perfect voorbeeld van hoe je een geopolitiek risico in een kans kunt omvormen”.
CK Hutchison behoudt alleen zijn havenactiviteiten in China en Hongkong. De rest komt nu in handen van een consortium dat wordt geleid door de Amerikaanse vermogensbeheerder BlackRock. Topman Larry Fink zou vooraf met de regering-Trump over de deal hebben overlegd.
Trump zelf claimde de overname dinsdagavond in zijn toespraak voor het Amerikaanse Congres alvast als een succes: „Om onze nationale veiligheid verder te vergroten, zal mijn regering het Panamakanaal terugpakken, en we zijn er al mee begonnen.”
Een woordvoerder van het Chinese ministerie van Buitenlandse Zaken ging in de dagelijkse persconferentie woensdag niet in op vragen over de overname.
