Kun je misschien met één oog naar slecht nieuws kijken, om je geestelijke welzijn anno 2025 ten minste niet onherstelbaar te beschadigen? Of is het met tv-nieuws alles of niets en dus kiezen tussen óf kopje onder in het dagelijkse wisselbad van horror en human interest óf de tv de deur uit doen en dan maar elke avond zonder ‘de beelden’ je afschuw in een kussen uitgillen?
Aanleiding genoeg: hernieuwde gruwelen in Gaza, de bittere kneveling van Oekraïne, sloopwoede van Trump.
Uit onderzoek van EenVandaag bleek eind vorig jaar al dat ruim een kwart van 24.000 ondervraagden nieuws „vaak” vermijden. En dan ging het nota bene om kijkers die zich meer dan gemiddeld geïnteresseerd in nieuws noemden. Vooral oorlog maakte hen somber of angstig, maar ook klimaatnieuws. Net als – hoe is het mogelijk – berichten over de Nederlandse politiek en het kabinet-Schoof.
Dus dan maar niet meer kijken, of met één oog? Of zou er – heel cynisch idee – in de omroepbladen als trigger warning een Nutri-score moeten komen voor slecht tv-nieuws, van A (onvermijdelijk) via B, C en D naar E (absoluut vermijden).
Je kunt natuurlijk ook weigeren te mijden en het monster recht in de smoel kijken. Niet als ramptoerist, maar als een overtuigde vermijdings-weigeraar – something to be.
Wie er de moed voor heeft zou dan, na weer een week vol geopolitieke turbulentie, heel goed de drie afleveringen kunnen terugkijken van The Zelensky Story, de verbijsterende documentaire over de Oekraïense president die al eens door de VPRO werd uitgezonden en waarvan het laatste deel donderdag te zien was bij de zuiderburen, met wie we toch al gezellig herenigd zijn onder de ‘Denker der Nederlanden’.
De documentaire (2024) van regisseur Michael Waldman, een biografisch portret van Zelenksy aan de hand van gesprekken met de man zelf, zijn vrouw en vrienden, is verplichte kost voor iedere kijker die zijn geest wil slijpen, nuance zoekt of durft te denken maar vooral moraal nog wil waarderen boven macht of murw gebeukt ‘realisme’.
Nog even huiveringwekkend
Nu zijn de moed, volharding en het pr-talent van Zelensky sinds het begin van de Russische oorlog tegen zijn land al ontelbare malen en in vele toonaarden bezongen, met bijpassende verklaringen van bewondering en solidariteit. Maar inmiddels zijn we drie jaar verder, dreigt Oekraïne speelbal te worden van een miljardair-makelaar in Washington en een oorlogsmisdadiger in Moskou, en begint ook hier de vermoeidheid toe te slaan, de neiging om nu maar de tering naar de tering te zetten.
Maar kijk dan nog eens goed naar deze documentaire (ook op NPO Start). De trage, sinistere opmaat naar de Russische inval, het eerste nachtelijke bombardement op Kyiv, de vastberadenheid van de met moord bedreigde Zelensky en zijn vertrouwelingen, het taaie verzet en de Russische tegenslagen, het bloedbad in Boetsja – het is nog even huiveringwekkend als de eerste keer dat het werd getoond.
Sterker, het krijgt extra lading door de recente, weerzinwekkende behandeling van Zelensky, met levensgevaar op zijn post gebleven, door twee verwende corpsballen.
Psychologen van de meer populaire soort waarschuwen al jaren voor afstomping door slecht nieuws waar je „toch niks aan kunt doen”. Het maakt gestresst en somber, verslapt je brein en is ook nog eens tijdverspilling, somde Psychologie Magazine vijf jaar geleden de nadelige effecten al eens op. Matigen of afzweren dus, net als vlees en vliegen.
Ja, maar wat dan? Leven als de hollow men van T.S. Eliot, die alleen nog maar fluisteren en niets zien?
Slecht nieuws is deprimerend, het zal waar zijn, maar het is ook een boodschap, een oproep. Je kunt vluchten, maar je kunt je niet verstoppen.
