Een berk, een es en een Japanse sierkers. Maar liefs drie bomen stonden dinsdag ter discussie in het nieuwe seizoen van De Rijdende Rechter (NPO1). Bertus en zijn vrouw uit De Krim in Overijssel waren net een uur op vakantie, toen buurman Henk over de schutting klom en twee takken van hun bloesemende prunus af zaagde. Henk eiste verder dat Bertus de berk op de hoek van de straat omhakte omdat de ziekenwagen er niet langs kon.
Was dat wel zo? Even uitproberen. John Reid is niet zomaar een rechter, hij is een rijdende rechter, dus stapte hij zelf achter het stuur van een busje om te kijken of de berk in de weg stond. Ging prima. Alleen bij het straatje keren reed hij over een vers geplant boompje van Henk heen. Erfgrens, aanwasboor, het wettelijk snoeirecht… ik heb er weer veel van opgestoken.
De Rijdende Rechter is verhuisd van omroep. KRO-NCRV wilde een „nieuwe koers” varen dus nam MAX het programma over. De kijkers merken daar verder weinig van – de omroep-etiketten die aan tv-programma’s hangen zijn doorgaans alleen interessant voor de omroepen zelf. Wel is presentatrice Jetske van den Elsen vervangen door Mascha de Rooij. Die presenteert al MAX Geheugentrainer en daarvoor deed ze de bloemencorso’s voor Omroep Brabant.
Heel veel verschil is het niet. Van den Elsen was iets levendiger en scherper in haar interviews met de ruziënde buren. De Rooij in haar Barbieroze pak kijkt vooral belangstellend, licht verbaasd toe. Zelf heeft ze nooit ruzie met de buren, onthulde ze in de LINDA. Die zorgen voor haar kat, en zij voor hun planten, en dan krijgt ze chocola.
Van den Elsen kon subtiel het vuurtje opstoken, De Rooij is meer van het blussende type. Wellicht bleef het dit keer daardoor beschaafd. Geen geschreeuw, geen dreigementen. De enige beschimpingen die ik kon noteren waren „Farizeeër” en „leugenvarken”. Dat laatste scheldwoord uitte Henk in het Krims, een dialect verwant aan het Nedersaksisch, waardoor Reid met recht kon zeggen: „Gelukkig verstond ik dat niet.”
Schokkende moorden
Sinan Can begeeft zich doorgaans in gebieden waar wat ruwere omgangsvormen gelden. Hij maakt indringende documentaires over de oorlogen in het Midden-Oosten. In de driedelige reeks De Wapenroute (NPO2) buigt hij zich over de misdaad. Om de illegale wapenhandel in kaart te brengen, volgt hij het spoor van de pistolen waarmee drie schokkende moorden werden gepleegd, die op Theo van Gogh, Peter R. de Vries en Pim Fortuyn.
Fascinerende televisie, al is het een kleine teleurstelling dat Can de herkomst van de wapens niet precies kan achterhalen. Hij weet uit welke fabriek ze komen, maar daarna wordt het snel schimmig. De bijvangst is wel interessant. We zien Can tussen Spaanstalige soldaten in Oekraïne, in een donker bos op de grens tussen Bosnië en Kroatië met een wapensmokkelaar, en thuis bij een VN-onderzoeker die in zijn archief een handgranaat en een kogelvrije boxershort bewaart.
In het derde en laatste deel, dat woensdag werd uitgezonden, kwam Can het minst ver in zijn speurtocht. Pim Fortuyn werd vermoord met een Star Firestar M-43. Can gaat het wapen bekijken in het depot van het Rijksmuseum. Het is afkomstig uit de inmiddels gesloten Star-fabriek in Spaans Baskenland. Een oud-werknemer vertelt daar trots over het 9mm-pistool dat in 1991 door Guns & Ammo werd verkozen tot Handweapon of the Year: „Het is zo klein dat het in je zak past als een pakje sigaretten.”
Bijzonder is de openingsscène, thuis bij radio-dj Ruud de Wild. Die stond naast Fortuyn toen de politicus voor de radiostudio vermoord werd. De Wild toont een schilderij dat hij maakte na de moord: een enorme afbeelding van het pistool. Mocht het wapen ooit tentoongesteld worden in het Rijks, dan kan dit schilderij ernaast.
