De voordrachten voor Donald Trumps aanstaande kabinet en staf buitelen over elkaar heen. Via X, het platform van zijn nieuwe, informele ‘minister van Minder’ Elon Musk, en zijn eigen Truth Social, maakt Trump per dag meerdere benoemingen en kandidaatstellingen bekend. Het zijn tot nu toe allemaal trouwe vazallen van zijn populistische Make America Great Again-beweging: van rechts tot rechtser. Op een enkeling na niet de Republikeinse partijtijgers waarmee hij zijn eerste termijn begon.
Met Matt Gaetz als zijn beoogde minister van Justitie kan Trump voor de overwegend Republikeinse Senaat te ver zijn gegaan. Die gaat uiteindelijk over de beëdiging op ministersposten.
Vlak nadat Trump woensdag bij zijn opvolger en voorganger Joe Biden op bezoek ging in het Witte Huis, en nadat de Senaat een nieuwe voorman koos, maakte de aanstaande president bekend dat de controversiële afgevaardigde Gaetz uit Florida zijn aanstaande Attorney General is.
Lees ook
‘Flexibele havik’ Rubio mag Trump-diplomatie gaan leiden
Die positie behelst in de VS niet alleen toezicht op wetgeving, wetshandhaving en de rechtsstaat, maar ook directe controle over het Openbaar Ministerie en de zaken die dat voor de rechter brengt. Als Trump serieus werk wil maken van vergelding tegen „de vijand van binnenuit” moet de wraaklustige Gaetz dat gaan leiden.
Strafrechtelijk onderzoek
Matt Gaetz (42) was recent zelf onderwerp van strafrechtelijk onderzoek, naar betaalde seks met een minderjarige en illegaal drugsgebruik. Amerikaanse media melden dat de ethische commissie van het Huis van Afgevaardigden aanstaande vrijdag een intern onderzoek naar hem zou publiceren. Gaetz stapte echter onmiddellijk na Trumps nominatie op als Congreslid. Waardoor het rapport waarschijnlijk nooit het daglicht mag zien.
In zijn aankondiging noemt Trump zijn kandidaat-minister een „zeer begaafde en vasthoudende advocaat”. Gaetz, zoon van een lokale politicus in Florida, studeerde rechten aan degelijke, maar weinig indrukwekkende universiteit in Virginia en heeft professioneel nauwelijks een andere baan gehad dan als politicus. Eerst lokaal in Florida en sinds 2017 in het Huis. Daar raakte hij befaamd als aandachtsgeile opstoker. Hij is fanatiek aanhanger van Trumps complottheorie dat de verkiezingen van 2020 van hem gestolen waren.
Voor zover Amerikanen Gaetz kennen, zal dat zijn dat vanwege zijn succesvolle coup tegen Huisvoorzitter Kevin McCarthy. Ruim jaar geleden werd die op zijn initiatief afgezet en vervolgens vervangen door Mike Johnson.
Gaetz, zo schrijft The New York Times, „heeft een geschiedenis die onder conventionele omstandigheden zijn kans op beëdiging onoverkomelijk zou doen lijken”. Hij is „uniek ongekwalificeerd” schrijft de linkse site Vox. Met andere woorden, in het tijdperk vóór Trump zou iemand met zijn cv en gedrag nooit minister van Justitie kunnen worden. Maar in het tweede tijdperk Trump hoeft dat niet per se een obstakel te zijn.
Test voor Republikeinse Congresleden
De sleutel is in handen van John Thune. Die senator uit South Dakota werd woensdag door zijn fractie gekozen als opvolger van leider Mitch McConnell. Trumps entourage had liever loyalist Rick Scott uit Florida op die plek gehad.
De voordracht van Gaetz lijkt een test voor Thune: kan hij voldoende senatoren in het gelid krijgen voor de aanstaande president? De Republikeinen hebben vanaf januari een meerderheid van 53 (plus vicepresident J.D. Vance) in de honderdkoppige Senaat. Twee dwarse senatoren hebben al aangegeven dat zijn Gaetz niet zien zitten. Susan Collins, uit Maine, noemde Gaetz kandidatuur „schokkend”.
Lees ook
Het toekomstige buitenland-team van Donald Trump: anti-Chinees en pro-Israëlisch
Overigens is Matt Gaetz niet de enige omstreden kandidaat-bewindspersoon. Trump droeg woensdag ook ex-Democraat Tulsi Gabbard voor als directeur van de inlichtingendiensten. Volgens haar is de oorlog in Oekraïne niet de schuld van Vladimir Poetin, maar van de NAVO en de VS.
Ook beoogd Defensieminister, Pete Hegseth, veteraan en Fox-presenator, wordt als onvoldoende gekwalificeerd gezien. Kristi Noem, de gouverneur van South Dakota die in haar biografie opschepte over het doodschieten van een hond, loopt in dat gezelschap nauwelijks risico om afgeschoten te worden als minister van Binnenlandse Veiligheid.
Want de hoorzittingen en stemmingen in de Senaat zullen een loyaliteitstest zijn voor Congresleden. Heeft Trump zoveel grip op zijn partij dat die al zijn benoemingen aanvaardt? Offert de Senaat, voor de vorm, alleen de meest extreme kandidaat? Of is het schijn dat Trump zijn partij naar zijn inzicht hervormd heeft en wacht hem net als acht jaar geleden weerstand uit de gevestigde orde? Met zijn voordrachten test hij de oude garde van zijn partij tot het maximale.