Trumps heffingen raken nu al Japanse messenmakers: ‘De meeste klanten zijn Amerikaans’

Posted on May 13, 2025 by admin

‘Hier liggen de usuba, onze groentemessen. En hier heb je de unagi bouchou, die gebruiken we alleen voor paling”, vertelt Takashi Baba, terwijl hij voor zijn volle vitrinekasten staat. Daarin liggen honderden glimmende stukken vlijmscherp staal. De maker van traditionele messen uit de Japanse stad Osaka kent elk model.

„Vroeger verkochten we vooral aan professionele Japanse koks. Tegenwoordig kloppen dagelijks buitenlandse klanten aan”, vertelt Baba. „En we exporteren steeds meer. Maar als de invoerheffingen naar Amerika stijgen kan het voor onze industrie moeilijk worden.”

De heropleving van Amerikaans economisch protectionisme onder president Donald Trump raakt Japan hard. Op 10 februari kondigde Washington een invoertarief van 25 procent aan op staal en aluminium (en hieruit vervaardigde producten), met slechts een beperkte lijst uitzonderingen, zoals spijkers, punaises en nietjes.

Voor Japan kwam het als een schok. Onder het bewind van Trumps voorganger Joe Biden genoot het land, als een van de belangrijkste bondgenoten van de VS, een uitzonderingspositie op eerdere importheffingen. Japan mocht jaarlijks tot 1,25 miljoen ton staal aan de VS verkopen zonder extra te betalen. Het was de basis van wederzijds vertrouwen en een stabiele handelsrelatie.

President Trump maakte in februari een eind aan deze uitzondering. Op 2 april draaide hij het mes in de wonde met een basisheffing van 10 procent op alle ingevoerde goederen, met daarbovenop landspecifieke toeslagen. Voor Japan betekende dit een extra heffing van 24 procent, die per 9 april zou ingaan. De heffingen worden gestapeld. Voor de messen van Baba komt er dus 34 procent boven op de normale prijs. Maar er is een lichtpuntje: voor bestellingen onder de 800 dollar worden er nog geen heffingen berekend.

„In het buitenland spreekt vooral onze geschiedenis en de traditionele manier van werken tot de verbeelding”, vertelt Takashi Baba, vierde generatie in een lange lijn van messenmakers. Zijn vader, Shuzo Baba, zit in de kleine werkruimte rustig door te werken, omringd door zes andere ambachtslieden.

Het bedrijf van Baba maakt allerlei messen, van eenvoudige modellen die enkele tientjes kosten tot koksmessen van duizenden euro’s. De populairste producten zijn de veelzijdige santoku-keukenmessen, die tussen de 150 en 400 euro kosten. Door de prijs vallen individuele bestellingen nog onder de uitzonderingsregel, maar de verzendkosten lopen wel flink op als elk mes apart opgestuurd moet worden. Daarbij stijgt de verkoopprijs aan groothandels en winkeliers in de VS wel met meer dan een derde.

Beroemd om samoeraizwaarden

Baba gaat aan zijn werktafel zitten, waar hij met de hand de houten handvatten op de stalen lemmeten slaat. Voor hem staat een gasbrander te loeien. „Je moet er oog voor hebben”, vertelt de messenmaker terwijl hij een roodgloeiende angel een heft in duwt en met zachte hamertikken het snijvlak recht slaat. De rook springt er met pufjes van af.

„We zitten al sinds 1916 hier in Sakai”, zegt Baba. De buitenwijk van Osaka ligt ver buiten de toeristische binnenstad, en is met het openbaar vervoer beperkt bereikbaar. „Toch nemen veel buitenlandse klanten de moeite om hiernaartoe te komen”, vertelt hij.

Drie Deense toeristen turen door het raam de werkplaats in. Nadat een van de medewerkers hen wenkt, durven ze de deur open te trekken. „We zijn op zoek naar een traditioneel Japans koksmes”, zegt een van hen in het Engels. „Ik heb gehoord dat we hier echte kwaliteit kunnen vinden.”

Het atelier maakt deel uit van een netwerk van ruim honderd kleine messenmakers in het Sakai-gebied, ooit beroemd om zijn samoeraizwaarden. Volgens de recentste cijfers van de douane steeg de exportwaarde van Japanse keukenmessen in 2021 tot 47 miljoen euro. Vier keer zoveel als twintig jaar eerder, en bijna twintig procent meer dan het voorgaande jaar. Ruim een kwart van de 7,48 miljoen geëxporteerde messen kwam uit Osaka.

„Voor corona was onze verkoop aan het buitenland vrijwel nul”, zegt Baba. „De laatste twee jaar is het uitgegroeid tot het grootste deel van onze omzet. Vandaag hadden we iemand uit Peru, en even terug een Nederlander. Maar de meeste klanten komen nu uit de Verenigde Staten en Canada.” Het bedrijf heeft er zelf een hippe Engelse bedrijfsnaam voor verzonnen: Baba Cutlery Works.

Staalindustrie als steunpilaar

Volgens de VS zijn de nieuwe importheffingen bedoeld om de Amerikaanse maakindustrie te beschermen en werkgelegenheid terug te brengen naar eigen bodem. Voor Japan, dat in 2023 met 766 miljard dollar de vierde exporteur ter wereld was, zijn de heffingen een forse economische klap.

Een nieuwe schok zou genoeg kunnen zijn om de Japanse economie in een recessie te duwen

En vooral de staalindustrie, traditioneel een steunpilaar van de nationale economie, wordt zwaar getroffen. In 2023 exporteerde Japan bijna 33 miljoen ton staal, met een totale waarde van ruim 30 miljard dollar. Daarmee was de sector goed voor zo’n 4 procent van de nationale export en zelfs 7,5 procent van de wereldwijde staalhandel. Door de nieuwe heffingen daalde de Japanse staalexport in maart met maar liefst 16,6 procent ten opzichte van een jaar eerder, zo blijkt nu uit cijfers van het ministerie van Handel.

Hoewel Trump een onderhandelingspauze van negentig dagen heeft ingelast voor de zwaarste heffingen, geldt die van 10 procent nog steeds en vrezen Japanse beleidsmakers dat het handelsconflict zich alleen nog maar verder zal verdiepen. De kans op concessies lijkt beperkt zolang Trumps economische beleid blijft drijven op de verkiezingsbelofte van een wederopstanding van de Amerikaanse industrie.

In de weken na de aankondigingen van de aprilheffingen, probeerden de Japanse premier Shigeru Ishiba en zijn regering haastig te onderhandelen over een uitzonderingspositie. Ze kregen amper gehoor. Minister van Economie en Handel Yoji Muto deed persoonlijk een poging bij de Amerikaanse minister van Handel, maar werd weggewuifd. Kabinetssecretaris Yoshimasa Hayashi sloeg een ongebruikelijk kritische toon aan: „Deze maatregelen zullen aanzienlijke gevolgen hebben voor de economische relaties tussen Japan en de VS.”

Politieke gevoeligheden

Inmiddels is een speciale gezant al twee keer naar Washington afgereisd om de landsbelangen te verdedigen. Opmerkelijk genoeg mengde president Trump zich persoonlijk in de gesprekken over de importheffingen door kort voor het eerste bezoek hoofdonderhandelaar Ryosei Akazawa onverwacht uit te nodigen in diens Oval Office. Tijdens het gesprek pleitte Akazawa voor een verlaging van de tarieven en een vrijstelling voor auto’s.

De ontmoeting tussen Japan en de Verenigde Staten verliep ogenschijnlijk positief, maar achter de schermen blijft Washington bij zijn harde voorwaarden. Tokio krijgt vervolggesprekken, maar staat onder druk door interne politieke gevoeligheden.

Zo is in Washington de export van Amerikaanse auto’s en rijst richting Japan belangrijk. Maar dit zijn juist de industrieën die van oudsher de regeringspartij van premier Ishiba steunen. En die binnenlandse belangen maken het voor Japan lastig om aan Amerikaanse wensen tegemoet te komen; concessies op deze punten zullen op stevig verzet stuiten.

Japanse bedrijven bereiden zich inmiddels voor op de economische schok. Grote bedrijven zoals automaker Toyota en techbedrijf Softbank zagen de bui al hangen en hebben na het eerste presidentschap van Trump al fors geïnvesteerd in lokale Amerikaanse productie om mogelijke nieuwe heffingen te omzeilen.

Lokaal vakmanschap

Met een geoefende hand staat een van de medewerkers in het atelier van Baba een mes te bewerken. „Hij graveert met een klein hamertje namen erin”, legt Baba uit. Even verderop leunt een man met een hoofddoekje en een zwaar leren schort tegen een houten stelling. Tegenover hem draait een enorme schuurband met hoge snelheid. „Hij is de messen aan het slijpen”, zegt Baba. „Dat doen we ook met de hand.”

Voor de kleine ambachtsbedrijven in Sakai is investeren in een productielijn in de VS onmogelijk. „Hier in Sakai worden de messen midden in de stad gemaakt”, vertelt Baba, wijzend naar de woonhuizen die om het atelier staan. En het is juist dit lokale vakmanschap waarmee de messenmaker zich onderscheidt.

„Normaal gesproken bevinden fabrieken zich op speciale bedrijventerreinen, maar hier zitten ambachtslieden gewoon tussen de mensen. Sakai is uniek omdat het geen grote fabrieken zijn die massaproductie draaien, maar individuele vakmensen die in kleine werkplaatsen hun werk doen.”

Volgens een schatting van het Japan Center for Economic Research kunnen de Amerikaanse maatregelen dit jaar ongeveer een halve procentpunt van de economische groei in Japan gaan kosten. Volgens andere experts kan dit oplopen tot bijna een procentpunt. Met een gemiddelde groei van slechts 0,6 procent per jaar tussen 2014 en 2023 zou een nieuwe schok genoeg kunnen zijn om de Japanse economie in een recessie te duwen.

Wat voor gevolgen het gaat hebben voor de messenmakers in Osaka is nog onduidelijk, zegt Baba. „Ik zie bedrijven om me heen die voorlopig zijn opgehouden met het exporteren naar de VS. Het is moeilijk te voorspellen wat er gaat gebeuren. Maar veel van de messenmakers hier voelen de gevolgen nu al.”

Canada zwicht en schrapt techbelasting, misleidende duurzaamheidsclaims Unilever

admin
June 29, 2025
0

Goedemorgen!

Een kleine twee weken voordat de door Donald Trump gestelde deadline van 9 juli voor handelsonderhandelingen met veel landen is verstreken, nemen de schermutselingen toe. Vrijdag staakte Trump de onderhandelingen tussen de VS en Canada; hij was boos omdat de Canadezen toen nog vasthielden aan hun belastingen op digitale diensten. Dit weekend gingen premier Mark Carney en zijn regering door de bocht en besloten ze deze belasting te schrappen om de onderhandelingen weer op de rails te krijgen. De Canadezen hopen nu Trump en Carney weer in gesprek gaan uiterlijk 21 juli – dus na de oorspronkelijke deadline – een overeenkomst met de VS te sluiten.

Dit spel zullen we vermoedelijk de komende tien dagen nog veel meer zien. Het dreigen van Trump, het staken van onderhandelingen en landen die hun eieren tellen.

Wat ons vanochtend verder in het nieuws opviel:

Hoe lang een arbeidsmigrant in Nederland blijft wordt volgens het CPB voor een belangrijk deel bepaald door iemands perspectieven op de arbeidsmarkt. Baanverlies leidt tot sneller vertrek en arbeidsmigranten met een hoger inkomen blijven langer.
Levensmiddelengigant Unilever gebruikt volgens de Consumentenbond op grote schaal misleidende duurzaamheidsclaims. De consumentenorganisatie zegt deze claims bij een eigen onderzoek op meer dan de helft van ruim 450 onderzochte producten te hebben aangetroffen en vraagt nu de Autoriteit Consument en Markt zo snel mogelijk op te treden.
TomTom gaat driehonderd banen schrappen, bijna een tiende van het totaal aantal banen bij de navigatiedienstverlener. De reorganisatie zal de verkoopafdelingen en ondersteunende functies raken, zo maakte het bedrijf vanochtend bekend.
Donald Trump zei in een interview met Fox News dat hij kopers voor TikTok heeft gevonden. Het zou gaan om een „groep zeer rijke mensen”.

Mark Carney en zijn vrouw toen ze vorige week op de NAVOtop aankwamen bij Huis ten Bosch.

Foto John Thys/AFP

Het OM ziet de zaak tegen German A. als een manier om bewustwording over spionage te vergroten

admin
June 27, 2025
0

Waar kunnen we German A. van kennen?

Een erg opvallende medewerker was German A. niet. Een einzelgänger, zo omschrijven zijn voormalige collega’s bij ASML en NXP hem.

Maar deze week stond de 43-jarige Russische ingenieur, tegen zijn zin, in het middelpunt van de belangstelling. In een volle rechtbankzaal in Rotterdam hoorde German het Openbaar Ministerie een celstraf van vier jaar tegen hem eisen. A. zit al sinds augustus in voorarrest. Hij wordt ervan verdacht de sanctiewet overtreden te hebben omdat hij vertrouwelijke technische documenten van NXP en ASML verkocht aan een handlanger in Rusland. Dat land probeert sinds de inval in Oekraïne een eigen chipindustrie op te zetten, omdat de import van halfgeleiders door sanctiemaatregelen is geblokkeerd. Die chips wil Rusland gebruiken voor militaire toepassingen, zoals drones.

Hoe kwam German A. aan die gegevens?

Bij huiszoeking werden bij A. harde schijven en usb-sticks gevonden met documenten die aanwijzingen bevatten voor de inrichting van een chipfabriek en productieprocessen om halfgeleiders te maken. Veel bestanden, eigendom van ASML en NXP, waren als ‘vertrouwelijk’ gekenmerkt. Op de usb-sticks stond ook informatie van GlobalFoundries, waar A. in het verleden ook werkte, en 88 documenten van TSMC. NXP werkt samen met deze Taiwanese chipgigant.

A. begon zijn carrière in de Nederlandse chipindustrie bij het Delftse Mapper, dat in 2019 werd overgenomen door ASML. Hij stond daar niet bekend als een hoogvlieger, ook al prijkt zijn naam bij meerdere patenten. Nadat A.’s contract bij ASML in september 2021 afliep, kwam hij op inhuurbasis bij NXP in Nijmegen terecht.

Zowel NXP als ASML deden aangifte nadat ze door de FIOD gewezen waren op de verduistering. Maar een schadevergoeding hebben de bedrijven niet geëist; NXP en ASML lijken niet overtuigd dat A. cruciale documenten heeft bemachtigd.

Het OM ziet de zaak tegen German A. als een manier om bewustwording te vergroten van andere hightechbedrijven, die ook het doelwit van spionage zijn. Zelfs al is de informatie die A. doorspeelde naar Rusland niet voldoende om een chipfabriek te bouwen, de kans bestaat dat hij een van meerdere spionnen is die Rusland inzet om knowhow te verzamelen. Dat blijkt ook uit de waarschuwing van de AIVD, die vermoedt dat A. in contact stond met de Russische inlichtingendienst SVR.

En wat vindt German A. er zelf van?

A. ontkent de aantijgingen. Hij reisde de afgelopen jaren weliswaar regelmatig naar Rusland en schreef na die reizen meer dan veertig mille op zijn ING-rekening bij, maar hij heeft naar eigen zeggen geen documenten overhandigd. Hij erkent dat hij vertrouwelijke bestanden van zijn werkgevers opsloeg – „als back-up”. Dat deed hij voor zelfstudie, maar de technische informatie was volgens hem „nutteloos” als je er daadwerkelijk een chipfabriek mee zou willen bouwen. De plannen van zijn vermoedelijke Russische handlanger deed A. af als „vaag” en „nep”.

German maakte tijdens de lange rechtszitting donderdag een rustige indruk, en probeerde af en toe een sarcastische opmerking. De rechter kapte hem – en zijn tolk – af toen hij begon te schelden op de gevangenisdirectie, die hem bezoekers ontzegt. „Zulke taal gebruiken we hier niet”, zei de rechter. Over twee weken volgt de uitspraak.

Vijf procent lijkt nu al heilig: wat zijn de gevolgen?

admin
June 27, 2025
0

In relatief korte tijd werd het getal een onbetwistbaar doel, een waarheid, een gegeven waar bijna niemand meer aan lijkt te twijfelen. Vijf procent. Dat deel van hun bruto binnenlands product (bbp) gaan de 32 NAVO-lidstaten uitgeven om de defensie weer op peil te brengen. De 5-procentsnorm moet ze paraat en geloofwaardig maken voor die andere vijf, van het belangrijke artikel 5 uit het NAVO-verdrag. Dat luidt: een aanval op een, is een aanval op allen.

Een fors verhoogde NAVO-norm was een eis van de Amerikaanse president Donald Trump. Gaven Europese lidstaten tijdens de Koude Oorlog nog tussen de 2,5 en 3 procent van hun bbp aan defensie uit, sinds de val van de Sovjet-Unie in 1991 zijn de defensiebestedingen van de NAVO-partners in Trumps ogen structureel achtergebleven. Te lang zou Europa zich veilig hebben gewaand, waardoor defensiebudgetten jaar op jaar daalden – het ‘vredesdividend’ dat volgens Trump ging naar zaken als de Europese verzorgingsstaat. En dat moest volgens de Amerikaanse president maar eens afgelopen zijn.

Van de afgesproken 5 procent van het bbp moet 3,5 procentpunt naar directe militaire investeringen gaan, de resterende 1,5 procentpunt mogen de lidstaten uitgeven aan gerelateerde zaken zoals cyberveiligheid en de aanleg van infrastructuur. Volgens schattingen zou het in totaal gaan om een stijging van rond de 300 miljard euro op jaarbasis.

Maar waar is die 5 procent eigenlijk op gebaseerd? Leveren al die miljarden wel op wat de NAVO ermee wil bereiken? Hoe wordt dit geld nuttig besteed – en hoe voorkom je dat je geld schept dat op zoek moet naar een bestemming?

Economen plaatsen kanttekeningen. Hun kritiek doet denken aan de beroemde uitspraak van Johan Cruijff, die in 2013 stelde dat hij nog nooit „een zak geld een goal had zien maken”. Het gaat om hoe geld besteed wordt, wilde hij ermee zeggen, niet om hoeveel er wordt uitgegeven. „Er is nog geen enkele target voor slagkracht, alleen voor de hoogte van bestedingen”, zegt Vinzenz Ziesemer, directeur van het Instituut voor Publieke Economie. „Al zouden ze het geld door de wc spoelen, dan zou Defensie nog goed bezig zijn.”

Nog maar in 2014 werd op de NAVO-top in Wales afgesproken dat alle NAVO-landen het ‘komend decennium’ hun militaire uitgaven naar 2 procent van het bruto binnenlands product zouden brengen – het percentage dat de VS toen uitgaven. Rusland had net de Krim geannexeerd.

Opzichtige vleierij

Ruim tien jaar later speelt niet alleen de Russische oorlogsdreiging mee, maar ook het reële toekomstscenario dat de VS niet vanzelfsprekend meer bereid zijn op te draaien voor de Europese veiligheid. Al kan de verhoogde norm op de NAVO-top, net als de opzichtige vleierij van NAVO-baas Mark Rutte aan het adres van Trump, ook worden gezien als manier om de VS militair betrokken te houden bij het Europese continent.

‘Onderuitputting’

Daar is nu al sprake van. Van alle NAVO-lidstaten is Nederland na Montenegro het sterkst afhankelijk van Amerika: meer dan 95 procent van het zware oorlogsmaterieel dat Nederland inkoopt, is afkomstig uit de VS.

Het is volgens Blom van belang om het vrijgekomen geld zo veel mogelijk in Europa te houden. Hiervoor moet de capaciteit van de Europese defensie-industrie worden uitgebreid en moeten Europese landen samenwerken om de inkoopprijzen laag te houden. „Voer een gezamenlijk inkoopbeleid, koop het hier in Europa en produceer op een manier waarop de rest van de industrie kan profiteren van ontwikkeling en innovatie.”

Satellieten

Rest nog de vraag: wat hebben NAVO-landen eigenlijk nodig om Rusland effectief af te schrikken? Hiernaar doen de Brusselse denktank Bruegel en het Kiel Institute for the World Economy voortdurend onderzoek.

De Russische oorlogseconomie, die is ingericht om in dienst van defensie te produceren, zorgt ervoor dat Rusland sneller en efficiënter produceert. Om dat voordeel te doen kenteren, zo schatten de onderzoekers in, moet de huidige Europese productie van wapensystemen maar liefst met een factor vijf worden opgevoerd

Ook zijn vergaande investeringen in de voorraad (hypersonische) raketten en de Europese luchtafweer „onmisbaar”, aldus een in juni verschenen publicatie.

Guntram Wolff, hoofdonderzoeker van denktank Bruegel in Brussel, pleit daarnaast voor gezamenlijke investeringen in wat hij ‘strategische hulpmiddelen’ voor moderne oorlogsvoering noemt. „Denk aan een gezamenlijk satellietprogramma voor het verzamelen van inlichtingen”, zegt hij telefonisch. „Het zou onzinnig zijn als België en Nederland dat voor zichzelf zouden optuigen.”

In Europese hoofdsteden moet het volgens Wolff niet langer gaan over de hoogte van de percentages of mogelijke inbreuk op de soevereiniteit. „Met een gezamenlijk satellietprogramma verlies je geen soevereiniteit, je versterkt die juist, ten opzichte van de VS. Nu zit alles nog in Washington, en we hebben gezien wat er kan gebeuren als Trump dreigt Oekraïne af te koppelen van Starlink-satellieten. Er is geen Europese vervanging.”

Dit alles kan in theorie betaald worden dankzij de hogere NAVO-norm. Wel hangt daarbij veel af van hoe snel er een Europees gemeenschappelijk wapeninkoopbeleid kan komen, stelt Wolff. „En ook in modernisering van wapens zie ik nog uitdagingen. Op elk Defensieministerie hebben ze het telefoonnummer van Lockheed Martin, Rheinmetall en Leonardo. Maar kunnen ze ook met innovatieve start-ups werken en die opschalen tot grotere defensiebedrijven?”