Een uurtje keek Donald Trump rond in het grootste privévliegtuig ter wereld toen het in februari even was geland op Palm Beach International, dichtbij Mar-a-Lago. Misschien viel hij voor de badkamer op het verlengde bovendek, of voor het crèmekleurige leer en de betimmering in kostbare houtsoorten. Of heel misschien voor de gouaches van Alexander Calder die waren opgehangen door de vorige eigenaar, Hamad bin Jassim bin Jaber Al Thani, lid van het koninklijk huis van Qatar en oud-premier.
Zondag leek de deal rond. Maar wat eerst nog een koop was, bleek een – omstreden – cadeau van 400 miljoen dollar te zijn geworden: volgens Trump zou het Pentagon als geschenk een Boeing 747-8 van Qatar ontvangen „als tijdelijke vervanging van de veertig jaar oude Air Force One”. Hij verdedigde de gift als „een erg openbare en transparante transactie”, en bovendien „gratis”.
Critici noemen zo’n precedentloos geschenk echter „illegaal en ongrondwettelijk”, omdat de grondwet zegt dat een president zonder toestemming van het Congres geen geschenken „of any kind whatever”, mag aannemen van een buitenlandse macht.
Statussymbool
Twee speciale maar bejaarde Boeing 747-200B’s vliegen als ‘Air Force One’ sinds 1990 Amerikaanse presidenten de wereld rond. In Trumps eerste termijn tekende Boeing het contract voor twee nieuwe vliegtuigen van het type 747-8. Maar die worden niet geleverd vóór 2029 – na zijn tweede termijn.
In februari schreef The New York Times dat Trump de Air Force One als statussymbool beschouwt en „woedend” is dat hij genoegen moet nemen met een vliegtuig dat vijf voorgangers heeft vervoerd. „Ik ben niet blij met Boeing”, zei Trump een paar dagen na zijn bezoek aan de Qatarese 747. „Misschien gaan we een [ander] vliegtuig kopen.”
Nieuwszender ABC meldde zondag dat de gift deze week bekendgemaakt zou worden tijdens het bezoek van Trump aan drie landen in het Midden-Oosten, waaronder Qatar. Qatar en het Pentagon zeiden later dat de gesprekken daarover nog lopen. Na zijn ambtstermijn zou Trump het vliegtuig als privéburger mogen gebruiken. Het zou worden geschonken aan de presidentiële bibliotheek van Trump, die archiefmateriaal van zijn presidentschap bewaart, waardoor het geen „privégeschenk” zou zijn.
Trumps officiële reis is omstreden omdat de president persoonlijk voordeel zou genieten bij een reeks vastgoed- en cryptodeals die zijn zoons Eric en Donald jr daar hebben voorbereid. Een vliegtuig van Qatar aannemen is volgens de Democraten „corruptie op klaarlichte dag”,
Maar ook in eigen kring is er kritiek. Influencer Laura Loomer sprak op X van „een ‘gift’ van 400 miljoen dollar door jihadisten-in-pakken”, die „een enorme vlek op de [reputatie van de regering] zou zijn als dit waar is”.
Nieuwe occasion
De Boeing 747-8 is met een lengte van 76 meter het grootste type in de 747-familie. En het laatste: in 2023 is de productie gestopt. Van 155 gebouwde 747-8’s zouden er achttien in gebruik zijn als privévliegtuig.
Trumps beoogde Air Force One is een relatief nieuwe occasion van dertien jaar oud met weinig vlieguren. Aan boord is, behalve voor de belangrijkste inzittende, slaap-, werk- en woonruimte voor nog eens 89 mensen. Tot 2023 was het toestel eigendom van Qatar Amiri, de privéluchtvaartmaatschappij van het Qatarese koningshuis. Het staat nu geregistreerd in de Nederlandse belastingvrijhaven Aruba als P4-HBJ – de laatste drie letters zijn de initialen van de vorige eigenaar.
In 2018 schonk de emir van Qatar al eens een 747-8 aan de Turkse staat, volgens president Erdogan nadat Qatar „niet van een koop wilde horen”.
Ook zonder wettelijke bezwaren is P4-HBJ nog lang niet beschikbaar als Air Force One. De presidentiële vliegtuigen zijn voorzien van geavanceerde communicatie- en defensiemiddelen. Ook kunnen ze in de lucht worden bijgetankt en aan de grond langere tijd self-supporting functioneren.
Het vliegtuig is voor het laatst gesignaleerd in San Antonio, Texas, thuisbasis van militaire techbedrijf L3Harris dat ook bij de ombouw van de officiële Boeings betrokken is. Dat kan betekenen dat het werk aan het toestel uit Qatar al is begonnen.
