Topstukken uit Nederlands belangrijkste privéverzameling worden geveild

Een kunstverzameling moet leven en evolueren. Met dat argument veilen de kinderen van Willem en Marijke Cordia een deel van de door hun ouders opgezette Triton Collectie, vermoedelijk de belangrijkste Nederlandse privé-verzameling schilderijen, tekeningen en beeldhouwwerken vanaf 1870.

In een speciale avondveiling op 14 november in New York zal veilinghuis Phillips dertig werken uit de Triton Collectie veilen van twintigste-eeuwse kopstukken als Picasso, Léger en Dubuffet. Met de verwachte opbrengst, een bedrag tussen de 72 en 102 miljoen dollar (68 tot 96 miljoen euro), zal de verzameling worden vernieuwd. Zoon Keesjan Cordia in een persbericht: „We kijken ernaar uit om een nieuwe verzamelreis te beleven, net als onze ouders hebben gedaan met hun geweldige collectie. De dynamiek maakt verzamelen gedenkwaardig en leuk; een verzameling moet altijd over generaties heen evolueren, en wij, zelf ook ouders, hopen dat de volgende generatie straks hetzelfde doet.”

Havenbaron

De Triton Collectie is bijeengebracht door de Rotterdamse havenbaron Willem Cordia (1940-2011) en zijn echtgenote Marijke Cordia-Van der Laan (1945). Hij begon ooit als leerling-stuurman op de Holland-Amerika Lijn, zij is de dochter van een vermogende reder. In het maandblad Quote zei Cordia, die in Rotterdam de bijnaam Willem de Veroveraar kreeg, eind jaren negentig: „Geld heb ik nooit zo belangrijk gevonden, want in de families van mij en mijn vrouw was dat er altijd al.”

In de jaren zeventig begonnen de Cordia’s met het verzamelen van kunst. In het tijdschrift van de Vereniging Rembrandt zei de havenondernemer in 2004: „In het begin was het nog een beetje gericht op het decoreren, om iets aan de muur te hebben hangen. Maar met het verzamelen van kunst ontwikkel je steeds meer kennis en ga je je verdiepen in kunst.”

In de jaren tachtig begonnen de Cordia’s met het kopen van eind-negentiende-eeuwse kunst, onder meer van impressionisten en symbolisten. Toen Willem Cordia in 1996 na een hartaanval besloot het rustiger aan te doen, verbreedde zijn belangstelling als verzamelaar en stapte hij met zijn vrouw de twintigste eeuw in. Hun streven was om van alle avant-garde kunstenaars ten minste één kunstwerk te verwerven.

Dat uitgangspunt resulteerde in een encyclopedisch overzicht van de moderne en naoorlogse kunst, een collectie van zo’n 250 schilderijen, tekeningen en beeldhouwwerken van ongeveer 170 kunstenaars, onder wie Paul Cézanne, Claude Monet, Piet Mondriaan, Alberto Giacometti, Yves Klein, Willem de Kooning, Frank Stella en Lucian Freud.

Instagram

Jean-Paul Engelen, bij Phillips verantwoordelijk voor de activiteiten van het veilinghuis in de Verenigde Staten: „Nu moeten verzamelaars soms op basis van Instagram-foto’s binnen vijf minuten beslissen over aankopen. Aan de Triton-collectie kun je afzien dat de Cordia’s nog de tijd kregen om te verzamelen.” Het paar kocht liever bij de kunsthandel dan op de veiling, zegt Engelen. Bij kunsthandels mag je dan vaak iets duurder uit zijn, je kunt wel rustig nadenken en aankopen in beraad houden.

De Cordia’s hebben hun in de Triton Foundation ondergebrachte verzameling altijd gedeeld met het grote publiek. Niet door een eigen museum op te richten, maar door hun kunstschatten veelvuldig in bruikleen te geven. Soms hingen er wel vijftig schilderijen tegelijk in uiteenlopende musea.

Met een overzichtstentoonstelling van 150 kunstwerken in de Kunsthal in Rotterdam trad de Triton Collectie eind 2012 voor het eerst als verzameling naar buiten. Kort na de opening gingen inbrekers er met zeven werken uit de tentoonstelling vandoor, onder meer pasteltekeningen van Monet en Picasso. De gestolen werken, verzekeringswaarde naar verluidt 18 miljoen euro, zijn nog altijd zoek. De moeder van een van de Roemeense verdachten verklaarde later de werken te hebben verbrand. In haar oven werden olieverfresten gevonden.

Lezende vrouw

De topstukken uit de veiling bij Phillips zijn drie doeken in kubistische stijl, geschilderd gedurende de Eerste Wereldoorlog. Een schilderij van Le 14 Juillet, de Franse nationale feestdag, door Fernand Léger, een door Picasso geschilderd portret van een lezende vrouw (beide met een richtprijs van 15 tot 20 miljoen dollar) en een stilleven door Georges Braque (7-10 miljoen dollar). Daarnaast verkoopt de stichting ook een in 1894 door Edgar Degas gemaakte pasteltekening van een vrouw die net uit bad stapt (2,5-3 miljoen), een werk dat lange tijd uitgeleend was aan het Van Gogh Museum in Amsterdam, en een vroeg abstract schilderij uit 1954 van Joan Mitchell (7-10 miljoen). Voor bijna alle aangeboden werken geldt dat ze nog nooit eerder zijn geveild, een pré voor belangrijke kunstwerken.

Nooit eerder verkochten de Cordia’s zoveel kunstwerken. Dat deden ze in het verleden eigenlijk alleen als ze van een bepaalde kunstenaar een mooier of beter werk konden krijgen. Ook opmerkelijk is dat niet de grote veilinghuizen Christie’s of Sotheby’s maar het kleinere Phillips de kunstwerken mag veilen. Het sinds 2008 in Russische handen zijnde veilinghuis is gespecialiseerd in hedendaagse kunst en design.

Engelen: „Het feit dat Miety Heiden [het Nederlandse hoofd Private Sales bij Phillips, red.] en ik samen al meer dan vijftig jaar geschiedenis met de familie Cordia hebben betaalt zich uit, denk ik. Uit deze opdracht spreekt een bepaalde loyaliteit.”