Top Nationale Politie krijgt een vrouwelijk gezicht: Janny Knol

Janny Knol is „een politiechef die op verbindende, faciliterende en innovatieve wijze leiding kan geven”. Henk van Essen, korpschef van de Nationale Politie, zei dit over zijn collega toen Knol in 2022 politiechef werd van Oost-Nederland. Van Essen had toen waarschijnlijk niet voorzien dat Knol hem een goed jaar later zou opvolgen als hoogste baas van de politie. Vanaf 1 maart volgend jaar wordt de 54-jarige Knol de eerste vrouwelijke korpschef van de Nederlandse politie, zo heeft de ministerraad vrijdag besloten.

De benoeming valt in het algemeen goed binnen de 65.000 werknemers tellende politieorganisatie. De voorzitter van de grootste politievakbond NPB, Jan Struijs, zegt „alle vertrouwen” te hebben in Knol. „Het is goed voor de diversiteit en de uitstraling van de politie dat er een vrouwelijke korpschef komt.” De invloedrijke vakbondsman wordt zelf over twee weken ook opgevolgd door een vrouw: het voormalige Tweede Kamerlid voor de SP, Nine Kooiman (42). De politietop krijgt de komende jaren een vrouwelijk gezicht.

Voor insiders is de benoeming van Knol niet echt een verrassing. De laatste paar jaar maakte ze als een komeet carrière. Knol was zes jaar districtschef in Twente. In Enschede ging ze de strijd aan met leden van motorbende Satudarah die in het supportershome van FC Twente in cocaïne handelde. Ze maakte ook werk van de bestrijding van fraude met het persoonsgebonden budget (pgb).

Maar welbeschouwd is de aanstelling van Knol een doorbraak. Sinds de oprichting van de Nationale Politie in 2013 – die tot stand kwam na een samenvoeging van tien regionale eenheden en een landelijke eenheid – was de politieleiding in handen van een old boys network. Gerard Bouman, Erik Akerboom en Henk van Essen gingen Knol – een generatie jonger – voor.

Diverser, digitaler

Intern heeft Knol al laten weten nadrukkelijker dan bijvoorbeeld haar publiciteitsschuwe voorganger Van Essen als politiebaas naar buiten te zullen treden. Nederland zal voortaan weten wie die baas is. De komende maanden trekt Knol langs deskundigen van binnen en buiten de politie om te verkennen wat de belangrijkste thema’s voor de politie zouden moeten zijn. Ze heeft ook gezegd zich vooral te willen richten op het aanpakken van de zware misdaad (‘ondermijning’) en op het verder brengen van digitaal werken. Ook wil ze de politie diverser maken.

Knol werd in 1969 in Rotterdam geboren. Ze verhuisde op haar vijfde met haar Friese ouders naar Zwolle, woont in Deventer en is moeder van twee tienerdochters. Ze heeft een lat-relatie met een vrouwelijke niet-geüniformeerde collega die bij de politie personeelsbeleid doet.

Knol, al ruim dertig jaar politieagent, is een toegankelijk persoon. Collega’s omschrijven haar als „iemand die begaan is met mensen”. Ze is ook „goed benaderbaar”, zegt een leidinggevende collega.

Ze heeft zich tijdens haar politiewerk nadrukkelijk ingezet voor een betere bereikbaarheid van de politie als tegenwicht tegen het sluiten van veel bureaus in afgelopen jaren. Knol is in Twente begonnen met het via sociale media verbinding leggen met burgers. Er kwamen ook digitale wijkagenten.

Knol wil het contact tussen politie en samenleving verbeteren. De politie moet ‘van en voor iedereen’ zijn en dat is niet altijd eenvoudig in een periode van grote maatschappelijke veranderingen en polarisatie. „We leven in een tijd waarin het in de samenleving gist en borrelt, en frustratie en onmacht tot uitbarstingen van geweld leiden. De tegenstellingen zijn nog nooit zo groot geweest”, zei ze in maart 2022 bij haar installatie in Oost-Nederland.

De politie moet volgens Knol ook een beter antwoord vinden op de nieuwe vormen van criminaliteit die door voortschrijdende digitalisering ontstaan. Oplichting via Whatsapp is volgens haar de nieuwe fietsendiefstal, veelvoorkomend gewoon. Zaken als het ‘gijzelen’ van computers voor losgeld en oplichting door criminelen die zich voordoen als bankemployees zijn misdrijven die een andere aanpak vergen. „De jeugd is meer te vinden op de digitale snelweg dan op de geasfalteerde weg. En op die digitale snelweg zijn wij nog maar minimaal aanwezig en bereikbaar.”

Racistische incidenten

De benoeming van Knol is naar verluidt vooral een idee geweest van de top van het ministerie van Justitie en Veiligheid. Op het departement liep de irritatie op over aanhoudende problemen bij de Nationale Politie. Zo waren er drie zelfdodingen bij de Landelijke Eenheid – die nu wordt vertimmerd – en deden er zich bij herhaling racistische incidenten voor.

Een gebeurtenis op dit gebied die dit jaar veel aandacht trok, speelde zich af binnen de eenheid van Knol. In maart verscheen er op Twitter een filmpje waarop te zien is dat zes agenten uit Oost-Nederland in een bus door Parijs rijden en zich racistisch joelend uitlaten over de mensen van buitenlandse komaf die ze zien. Knol schorste de agenten meteen. En in juli kondigde Knol aan dat ze een agent met strafontslag stuurde. En eentje kreeg voorwaardelijk ontslag.

Waar de eenheden Rotterdam en Den Haag racistische incidenten de afgelopen jaren nogal eens met de mantel der collegiale liefde bedekten, liet Knol in Twente weten dat optreden geboden is. „Wij hebben een extra verantwoordelijkheid. Wij zijn immers de politie, in een diverse samenleving.”