N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.
Luchtvaart Het begin van een keerpunt, noemt Schiphol de afgelopen zes maanden. Zo waren er nauwelijks rijen voor de beveiliging in de mei- en zomervakantie. Maar veel is nog onduidelijk over de toekomst van de luchthaven.
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data104417006-a30a11.jpg)
Nachtrust is niet controversieel, zegt Ruud Sondag halverwege de presentatie van de halfjaarcijfers van Schiphol. „Je slaapt of je slaapt niet.” En daarom, zei de interim-topman van Schiphol vrijdag, is het van groot belang dat het schrappen van nachtvluchten en andere maatregelen om de overlast van het vliegveld te beperken, niet worden uitgesteld.
Sondag: „Ik doe een oproep aan het demissionaire kabinet en de Tweede Kamer: verklaar het beleid rond Schiphol niet controversieel.” Binnenkort maakt de Kamer bekend welke thema’s worden bevroren, totdat een volgend kabinet is aangetreden.
Als de krimp van Schiphol controversieel wordt verklaard, dan vervalt mogelijk de eerste stap van het beleid tegen de geluidsoverlast van de luchthaven. Dan hoeft Schiphol niet terug tot maximaal 460.000 vluchten per jaar, maar mogen luchtvaartmaatschappijen 483.000 vluchten uitvoeren.
Tegen de krimp loopt ook nog een zaak bij de Hoge Raad. Wanneer die wordt behandeld, is nog onbekend. Evenmin is bekend wanneer Schiphol een natuurvergunning krijgt. Het ministerie van Landbouw is nog steeds bezig met onderzoek naar de stikstofuitstoot van de luchthaven. Zonder natuurvergunning kan het rijk geen ‘luchthavenverkeersbesluit’ nemen over Schiphol en vastleggen hoeveel vluchten er mogen opstijgen en landen. Het besluit over de natuurvergunning zou in het derde kwartaal worden gepubliceerd, maar dat is weer uitgesteld.
Financieel directeur Robert Carsouw verwacht niet dat Schiphol meer boerderijen zou moeten opkopen of stikstofrechten moet verwerven om een natuurvergunning te krijgen.
Dit jaar blijft Schiphol in elk geval onder het maximum aantal vluchten. Voor heel 2023 verwacht de luchthaven 430.000 tot 445.000 vliegbewegingen en 60 tot 64 miljoen passagiers. In de eerste zes maanden reisden 28,7 miljoen passagiers van, naar of via Schiphol, meldde het bedrijf vrijdag. Dat was 21 procent meer dan in het eerste halfjaar van 2022.
Keerpunt
Volgens interim-topman Sondag markeerden de eerste zes maanden van dit jaar „het begin van een keerpunt”. Volgens hem was Schiphol de afgelopen maanden weer een „fijne luchthaven” en een „prettige plek om te reizen”.
Dat lag vooral aan de operationele maatregelen die Sondag en zijn collega’s hebben genomen. Ze hebben de rijen voor de beveiliging goeddeels weggewerkt. De beveiligingsbedrijven hebben in totaal 1.050 nieuwe medewerkers aangenomen (850 nieuwe beveiligers was het doel).
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/bvhw/files/2023/06/data101504972-5e8541.jpg)
Volgens Schiphol hebben security-medewerkers in totaal 40 procent meer loon ontvangen. Werving en training van nieuwe mensen is een continu proces, benadrukte Sondag. Dagelijks nemen de beveiligingsfirma’s 30 nieuwe medewerkers aan, er vertrekken 12 mensen per dag.
Met het verbeteren van de beveiliging heeft Schiphol het vertrek vanaf de luchthaven sterk verbeterd, aldus Sondag. Nu is het zaak ook aankomst en overstap te verbeteren, vooral de bagageafhandeling. Daartoe riep Sondag de betrokken bedrijven op de cao open te breken en de arbeidsvoorwaarden van hun medewerkers te verbeteren.
Op 180 plaatsen in de bagagekelders heeft de luchthaven nu elektrische tilhulpen geïnstalleerd, maar dat moet in totaal op alle 380 plekken gebeuren. De Nederlandse Arbeidsinspectie eist dat Schiphol overal in de kelders hulpmiddelen ter beschikking stelt.
Schiphol maakte al eerder bekend dat het bedrijf een nieuwe, moderne bagagekelder gaat bouwen, kelder Zuid. Het bedrijf gaat volgens financieel directeur Robert Carsouw in totaal meer dan een half miljard euro per jaar investeren in nieuwbouw en renovatie. Schiphol kent behoorlijk wat achterstallig onderhoud. Zo moet op termijn de oudste pier, de C-pier, worden gerenoveerd.
Wanneer de nieuwste pier, de veelgeplaagde A-pier, eindelijk klaar is, kon Carsouw niet zeggen. Na een langlopend conflict met bouwers Ballast Nedam en het Turkse TAV nam Schiphol afscheid van beide aannemers. Inmiddels heeft bouwconcern Heijmans de A-pier wind- en waterdicht gemaakt en gaat BAM de pier de komende maanden (of jaren) afmaken.
Carsouw wil niet zeggen wat de extra kosten zijn. In bouwkringen wordt gesproken over een totaal budget voor de A-pier van meer dan 1 miljard euro, tegenover de oorspronkelijke kosten van 400 miljoen. BAM doet (nog steeds) onderzoek naar wat er nog allemaal moet gebeuren en wat het gaat kosten.
Stiller, schoner, beter
Het zijn trage stapjes naar wat Sondag regelmatig „een stillere, schonere en betere luchthaven” noemt.
Schiphol wil in de eerste plaats de geluidsoverlast beperken; daarom moeten de nachtvluchten geschrapt. De luchthaven wil verder de luchtvervuiling beperken en wil daarom een ban op de meest vervuilende toestellen zoals oude Boeing 747-vrachttoestellen. Tegelijkertijd moet ook de economische waarde van de luchthaven worden behouden. Daarom is geen ruimte meer voor privéjets die volgens Schiphol weinig toegevoegde waarde bieden maar wel veel overlast per passagier.
Ruud Sondag kon vrijdag nog weinig vooruitgang melden op deze terreinen. Hij hoopt vooral dat het (demissionaire) kabinet komt met maatregelen. Het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat volgt hiervoor een Europese procedure voor geluidgerelateerde capaciteitsbeperkingen van luchthavens. Schiphol, KLM en andere betrokkenen hebben commentaar kunnen geven op de kabinetsplannen voor de krimp van Schiphol. Die verwerkt het ministerie nu. Binnenkort gaat het kabinet de plannen melden bij de Europese Commissie. KLM en andere luchtvaartmaatschappijen stellen dat de beperking van het aantal vluchten op Schiphol niet nodig is. ‘Wacht totdat wij onze vloot hebben vernieuwd’, zeggen ze. Nieuwe vliegtuigen zijn immers veel stiller dan oudere.
Ondertussen dreigt Schiphol opnieuw te botsen met de luchtvaartmaatschappijen. De luchthaven wil al volgend jaar de havengelden verhogen. Dat is de vergoeding die een maatschappij betaalt per passagier voor de diensten die een vliegveld uitvoert. Al eerder is afgesproken dat de tarieven 12 procent zouden stijgen. Daarmee komt Schiphol niet uit de kosten, zegt financieel bestuurder Carsouw. Luchtvaartmaatschappijen houden rekening met een stijging van 15 procent, maar dat wil Carsouw niet bevestigen.
Tegen vorige verhogingen van de havengelden voerden luchtvaartmaatschappijen procedures bij de Autoriteit Consument & Markt en de rechter. Een nieuwe verhoging zal mogelijk ook op weerstand stuiten. Interim-topman Sondag: „De luchtvaartmaatschappijen verwachten van ons dat wij het logistieke proces onder controle hebben. Vorig jaar verweten ze ons een gebrek aan kwaliteit van onze dienstverlening. Daar hebben wij nu in geïnvesteerd.”
De hogere havengelden maken deel uit van een structurele ontwikkeling, benadrukte de Schiphol-directie. Sondag: „Schiphol is heel lang de goedkoopste luchthaven van Europa geweest. Dat vinden wij niet meer zo nodig. Nu zitten wij op het niveau van de luchthaven van Parijs. Kwaliteit gaat boven lage kosten.”
