Tel Aviv verzet zich massaal tegen ‘morrelen aan de fundamenten van Israëls democratie’

Als een machtige slang beweegt de kilometerslange stoet demonstranten, gewapend met ontelbare Israëlische vlaggen, trommels en toeters, zich door het centrum van Tel Aviv. Donderend klinkt uit tienduizenden kelen samen steeds weer ‘Demo-cra-tia! Demo-cra-tia!’

Het is de negende zaterdag in successie dat de bevolking van Israëls grootste stad massaal te hoop loopt tegen de voorstellen van de regering van premier Benjamin Netanyahu, de meest rechtse uit Israëls geschiedenis, om de macht van het Hooggerechtshof drastisch in te perken. De opkomst is weer enorm: zo’n 150.000 deelnemers. De betogingen onderstrepen de diepe kloof die er ontstaan is tussen de regering en een groot deel van de bevolking.

„Ik heb het gevoel dat er aan de fundamenten van onze democratie wordt gemorreld”, zegt Tom Shotal (42), een bebaarde scenarioschrijver en regisseur, op het Dizengoff-plein waar de betoging begint. Hij is hier met vrouw en dochtertje. „Dit is een coup door politici die zich op deze manier proberen een verblijf in de gevangenis te besparen. Ze zijn allemaal corrupt”, zegt Shotal, terwijl hij hun kinderwagen opzij schuift.

Netanyahu zelf is nog verwikkeld in drie rechtszaken – hij wordt onder meer verdacht van corruptie – en zijn regering probeert een politicus in het kabinet te loodsen die al herhaaldelijk voor fraude is veroordeeld. De regering toont zich tot dusverre niet onder de indruk van de betogingen, hoe omvangrijk ook. Volgens haar is het juist democratischer de rechters veel minder invloed te gunnen en meer macht toe te kennen aan de Knesset, die immers door het volk is gekozen. Ze doet er daarom alles aan de nieuwe wetgeving zo snel mogelijk door het parlement te jagen.

Hard optreden

Itamar Ben-Gvir, de omstreden minister van nationale veiligheid, vroeg de politie hard op te treden tegen betogers die wegen blokkeerden. Hij duidde hen aan als ‘anarchisten’ en sommige rechtse politici stelden hen zelfs op één lijn met terroristen. Bij een soortgelijke demonstratie in Tel Aviv afgelopen woensdag werden zelfs flitsgranaten (stun grenades) ingezet, wat tot veel kritiek op de politie leidde. Deze zaterdag werden op een paar plaatsen paarden en waterkanonnen ingezet maar bijna overal had de demonstratie – net als bij eerdere gelegenheden – een vreedzaam karakter. De politie stelde zich op haar beurt terughoudend op.

De betogers vormen een brede dwarsdoorsnede van de bevolking van Tel Aviv, een stad die met de voorsteden meegerekend zo’n vier miljoen inwoners telt en de laatste jaren is uitgegroeid tot een belangrijk hightech-centrum. Anders dan bijvoorbeeld Jeruzalem heeft ze een sterk seculier karakter.

Een van de jongste betogers is de dertienjarige Michal Lee, een blond meisje. Ze draagt een Israëlische vlag. Het is al de vierde keer dat ze meedoet. „Het is belangrijk dat mijn land democratisch blijft”, verklaart ze plechtig. „Als je geen democratie meer hebt, storten landen op den duur in.” Haar ouders kijken trots toe.

Ook de lhbti-gemeenschap laat zich niet onbetuigd. Een man met een regenboogvlag staat even langs de kant te wachten. „Het gaat bij deze protesten niet alleen om een juridische hervorming”, legt hij uit, „maar ook om het tegengaan van racisme en voor de rechten van homo’s en andere minderheden.”

Ook protest voor de Knesset

Niet alleen in Tel Aviv, ook in andere plaatsen wordt veelvuldig gedemonstreerd tegen de hervormingsplannen van de regering. Met name in Jeruzalem, vaak voor de Knesset en soms in de buurt van de huizen van ministers.

„Ik heb meegevochten in drie oorlogen. Dat deed ik omdat ik vond dat Israël het waard was te worden verdedigd

Maurice 81-jarige econoom

Een betoger die vanaf het begin heeft meegedaan, is Maurice, een 81-jarige econoom met een wit baardje en naar eigen zeggen „een echte patriot”. Hij wil niet met zijn achternaam in de krant. „Ik heb meegevochten in drie oorlogen. Dat deed ik omdat ik vond dat Israël het waard was te worden verdedigd. We kunnen niet accepteren dat ze nu plotseling de regels van het spel veranderen. Dat zou een revolutie betekenen, waarvoor Netanyahu de steun van de bevolking niet heeft.”

Ook ambtenaren, die eigenlijk worden geacht neutraal te blijven, demonstreren, vaak voor het eerst van hun leven. „Ik ben het niet eens met de plannen van de regering”, zegt een van hen anoniem. „Maar ik heb de hoop nog niet opgegeven dat de regering alsnog met de oppositie wil onderhandelen over aanpassing van de voorstellen.”

Voor de Knesset heeft een groep van ruim vijftig achttienjarigen uit de zuidelijke badplaats Eilat, die bijna aan hun militaire dienstplicht moeten beginnen, een tentje opgezet. Ook zij hopen op onderhandelingen en maken zich zorgen over de diepe verdeeldheid van het land. „Onze leus is: de mensen zijn broeders en zusters”, zegt Hilli Bar Kai.

Of het veel verschil maakt is de vraag. Maar misschien kunnen ze moed putten uit een andere leus, die een vrouw in Tel Aviv zaterdag op een bord met zich meevoerde, ontleend aan de Dalai Lama. ‘Als je denkt dat je te klein bent om het verschil te maken, probeer dan eens te slapen met een zoemende mug om je heen.’

Lees ook: Regering Netanyahu negeert betogers en zet hervorming justitie door