Syriërs in Nederland: ‘Dit is het meest hoopvolle moment dat ik ooit heb meegemaakt’

Posted on December 8, 2024 by admin

De reacties op het vertrek van Bashar al-Assad uit Syrië laten zien dat Syriërs in elk geval verenigd zijn in hun afkeer tegen de gevallen dictator. In de losgekomen emoties zijn hoop op een betere toekomst en het einde van de angst gemene delers. Maar er is ook een nieuwe angst: die voor wat komen gaat.

NRC sprak met drie Syriërs in Nederland over de gebeurtenissen in hun land van herkomst. Ze vragen zich af of ze hun land weer kunnen bezoeken en: wanneer dan?

De Syrische diaspora waar zij deel van uitmaken en die verspreid is over de hele wereld, volgde de ontwikkelingen zondag met argusogen. De feestvreugde over het vertrek van Assad werd getemperd door de aanvallen van Israël op doelen in Syrië: „Alsof ons geen rust gegund is”, verzucht fotograaf Fouad Hallak.

Dima Kadri (28): ‘De keten van angst is doorbroken: een onbeschrijflijk gevoel’

Zaterdagmiddag scrollt Dima Kadri door de app Livemap in een Utrechts café. Ze ziet het gebied dat de rebellen hebben veroverd steeds verder opschuiven naar Damascus. „Ze zijn bijna in het dorp van mijn familie”, zegt ze over de rebellen die snel optrekken vanuit het noorden van Syrië. Hoe snel precies, blijkt in de nacht daarop, als ze rond half vier hoort dat het Assad-regime is verdreven.

„Ik heb haast niet geslapen en heb met zoveel familieleden gesproken, we moesten allemaal huilen”, zegt Kadri zondag. Eigenlijk stond er een protest gepland, maar nu gaat ze feestvieren. „De afgelopen dagen zag ik op sociale media al dat mensen minder bang waren. Het is hartverwarmend te zien dat mensen zeggen wat ze willen zeggen. Dat die keten van angst is doorbroken, is een onbeschrijflijk gevoel. We proberen het te verwerken en vragen ons af: wanneer kunnen we teruggaan, hoe kunnen we teruggaan?”

Kadri verliet Syrië in 2012, toen ze zestien was. Haar dorp was gebombardeerd en haar gezin kwam als openlijk tegenstander van Assad in het vizier van het regime. Net als veel landgenoten weet Kadri niet zo goed wat te denken van de rebellen die het Assad-regime omver hebben geworpen. „Ik weet dat alle gewapende groepen grote misdaden begaan hebben, maar zoals ze in Aleppo en Hama met de mensen zijn omgegaan, geeft enige hoop op iets beters. Door wat we als Syriërs meegemaakt hebben, hebben we die twijfel. We vertrouwen niemand. Maar een volgende dictatuur zullen we niet accepteren.”

Het is lastig voor Kadri, die met haar ouders naar Nederland kwam en hier internationaal recht studeerde, om op afstand mee te maken hoe de toekomst van haar land bepaald wordt, zonder dat mensen om haar heen dat echt goed begrijpen. „Ik zat laatst in de trein toen ik het nieuws over de bevrijding van Hama zag en moest huilen. Iedereen keek me aan. Het is moeilijk om dit met je hoofd en je hart, op je telefoon, mee te maken.”

Net als zaterdag heeft Kadri zondag, als ze met landgenoten in Utrecht de straat opgaat om het einde van het Assad-regime te vieren, haar ‘revolutievlag’ meegenomen. „Die staat voor vrijheid en, sinds het begin van de revolutie, ook voor onze pogingen de Assad-bezetting te beëindigen.” Kadri mist Syrië en kan niet wachten terug te gaan naar het dorp dat ze bijna een half leven geleden verliet. „Ik mis het om in mijn eigen land te zijn, mijn eigen taal te spreken en als een normaal persoon gezien te worden, niet als hijabi, moslim, Syriër of een vluchteling – al die woorden.”

Als het kan, gaan haar ouders daar zeker weer wonen, maar of dat ook voor haar geldt weet ze nog niet. Ze heeft een Nederlandse echtgenoot en vroeg hem deze week of hij met haar zou meegaan, terug naar Syrië. „We hadden nooit gedacht dat dit een optie zou kunnen zijn. Maar we gaan sowieso op bezoek en daarna zien we wel.”

Fouad Hallak (35): ‘Het is overweldigend, zulke beelden zie je zelfs in films niet’

„Dit is het meest hoopvolle moment dat ik ooit heb meegemaakt. Het grote symbool van de angst is weg”, zegt Fouad Hallak op de dag dat in Syrië de standbeelden van de gevluchte dictator Bashar al-Assad en zijn vader Hafez van hun sokkels worden getrokken en posters met hun afbeeldingen van de muren worden gescheurd. „Mijn vader en opa kennen het land als ‘Syrië al-Assad’. We kunnen ons geen Syrië voorstellen zonder Assad. ‘Als Assad weg is kunnen we alles oplossen’, zeiden we altijd.”

„Vóór deze bevrijding waren we onzeker en hopeloos. Nu voelen we ons nog steeds onzeker maar vooral hoopvol. Toen ik Syrië verliet, deed ik dat omdat ik mijn hoop verloren had.

„Wij Syriërs zijn letterlijk high van dit nieuws. Geen drug beter dan bevrijding. Mensen zien hun ouders na tien jaar uit de gevangenis komen; mensen kussen de muren van hun huizen; huizen waar ze naar terugkeren nadat ze er jaren geleden uit verdreven werden. Het is overweldigend, zulke beelden zie je zelfs in films niet. We hebben zo’n diepe band met onze straten, onze huizen. Dat zijn niet alleen stenen voor ons, maar plekken vol herinneringen.”

Fouad Hallak, fotograaf en student aan de Hogeschool voor de Kunsten in Utrecht, hoopt nu op een veilig Syrië waarin de mensenrechten van alle inwoners gewaarborgd zijn. Maar achter die hoop gaan zorgen schuil. Nadat het oostelijke deel van Hallaks geboortestad Aleppo in 2012 werd bevrijd, hadden de inwoners slechte ervaringen met jihadistische groepen die nu in Hayat Tahrir al-Sham (HTS) zijn opgegaan. „Ik wil een democratisch Syrië voor iedereen, maar de mensen die ons toen bevrijdden, vonden ons te seculier”, zegt Hallak. Toen het regeringsleger van Assad de stad in 2016 terugveroverde, werd het van kwaad tot erger en verliet Hallak zijn land.

„We zien nu een andere taal bij HTS. Een moderne, liberale taal. Niet de taal van jihad maar de taal van mensen die terug naar huis willen. Tot nu toe ben ik optimistisch over wat ik hoor, ze lijken niet revanchistisch.” Er moet, zegt hij, nu een „nieuw sociaal contract” komen. „Maar de angst is dat ze deze taal alleen nu gebruiken en dat ze net zo repressief te werk zullen gaan als altijd.”

Hallaks familie is, zoals zoveel Syrische families, uiteengevallen en over meerdere landen verspreid. Zijn broer en moeder zijn in Aleppo, zijn vader is in Turkije, andere broers wonen in Duitsland. „Ik weet niet of we ooit nog samen aan één tafel zullen zitten. Ik dacht niet dat ik mijn moeder ooit nog zou zien, maar nu denk ik dat het kan. Ik ga haar zien, haar een knuffel geven en haar eten eten. Syrië is ons land, we zijn daar geboren en getogen en ik wil daar ook doodgaan.”

Majd Ruhban (26): ‘Ik kon niet stoppen met het kijken naar filmpjes van feestvierende mensen’

„Ik kan niet geloven wat er is gebeurd, het voelt als een droom”, zegt Majd Ruhban, die sinds februari in Nederland is. De afgelopen twee weken sliep ze slecht, maar in de nacht van zaterdag op zondag wílde ze helemaal niet slapen. „Ik kon niet stoppen met het kijken naar filmpjes van feestvierende mensen. Opeens zien we mensen uit de gevangenissen komen van wie we dachten dat ze dood waren.”

„Dit is iets waar wij de afgelopen vijftien jaar van hebben gedroomd. Zelfs als ik dacht over een Syrië zonder Assad, durfde ik het er niet over te hebben. We kónden het er niet over hebben omdat we bang waren en wilden overleven. Maar nu kunnen we eindelijk vrijuit spreken.”

„Toch kan ik niet alleen blij zijn zonder ook bang te zijn. Iedereen vraagt zich af: waarom gebeurt dit nu ineens, wat zit erachter? Zal Turkije zijn invloed behouden in een deel van het noorden? En wat is de balans tussen Rusland, Iran en andere landen met invloed in Syrië?”

Ruhban vindt het vooral belangrijk dat er nu naar de verhalen van Syriërs wordt geluisterd. „Als het over Syrië gaat, gaat het vaak over het grote machtsspel achter de schermen, maar juist gewone Syriërs hebben heel veel te vertellen, we hebben allemaal zoveel trauma’s.”

Dat geldt ook voor haar. Zo werd haar school gebombardeerd door het Assad-regime. Toen ze twee weken later weer naar school kon, trok ze uit boosheid het portret van Assad van de muur. Waarna een klasgenoot, wier vader een hoge positie had in de krijgsmacht van Assad, haar bedreigde en tegen haar zei dat ze in de gevangenis zou belanden. „Dat was de moeilijkste tijd van m’n leven.”

„Mijn vader woont in een voorstad van Damascus. Mijn moeder is bij mijn zus in de Verenigde Staten op bezoek en heeft een terugvlucht naar Syrië geboekt voor over twee maanden – geen idee hoe de situatie er dan uitziet.”

Ruhban verliet Syrië, waar ze als tandarts werkte, op zoek naar veiligheid en vrijheid in Europa. Sinds februari is ze in Nederland. Ze vroeg asiel aan, maar tijdens haar verblijf sloeg de stemming in het land om, met de verkiezingsoverwinning van de PVV en het kabinet-Schoof. De afgelopen maanden vroeg ze zich af: „Heb ik wel een toekomst hier? Ik hoorde van veel Syriërs uit de omgeving van Damascus dat hun asielaanvragen zijn afgewezen.”

Onderzoek naar kinderen die seksueel worden uitgebuit door hun ouders laat zien: ‘Deze slachtoffers bestáán’

admin
April 16, 2025
0

Niemand zag het. Voor de buitenwereld waren haar ouders nette mensen. Nette mensen in een normaal huis, in een gewone buurt. Mensen die hun kind naar de peuterspeelzaal brachten, kerst en verjaardagen vierden. Maar dat, zegt Lorette van der Werf, was wat haar betreft een alibi. „Een schutkleur.”

De mensen die zij papa en mama noemde, lieten haar op jonge leeftijd seksueel misbruiken. In een videogesprek vertelt Van der Werf, ze is nu eind veertig, over de impact van dat leed en verraad. Dat ze erover kán praten, is te danken aan een lange zoektocht. „Een overlevingsstrijd.” Ze kiest haar woorden zorgvuldig, want ze weet wat dit onderwerp kan oproepen: ontkenning en afwijzing. „Je vecht niet alleen tegen je eigen demonen maar ook tegen een samenleving die er blind voor lijkt te zijn.”

Deze donderdag verschijnt voor het eerst een Nederlands onderzoek naar kinderen die door hun ouders seksueel uitgebuit worden. Het Centrum Kinderhandel en Mensenhandel (CKM) vraagt hier al sinds 2021 aandacht voor. De reden dat er nog geen plan van aanpak is, zegt Shamir Ceuleers, hoofd van het CKM, is dat politie en hulpverleners de signalen niet herkennen. Volgens hem is dat de kern van het probleem: „Je ziet het pas als je het durft te zien. Het beleid is gebaseerd op geregistreerde slachtoffers. Dat is één los puzzelstukje, terwijl inherent is aan deze uitbuiting dat het diep verborgen zit.”

Het is echt tijd voor actie. Dit onderzoek laat zien: deze slachtoffers bestáán

Shamir Ceuleers
hoofd Centrum Kinderhandel en Mensenhandel

De taak van het CKM, legt Ceuleers uit, is de onzichtbare wereld van mensenhandel zichtbaar maken. Het doel: betere bescherming van slachtoffers, en vervolging van daders én ‘klanten’. Op basis van eigen onderzoek geeft het centrum de overheid en instanties (ongevraagd) advies. Nu dus over kinderen die door hun ouders worden gedwongen tot seks met volwassenen die daar soms voor betalen. Ceuleers: „Het is echt tijd voor actie. Dit onderzoek laat zien: deze slachtoffers bestáán.”

Naast het bestuderen van relevante wetenschappelijke literatuur – die er nauwelijks bleek te zijn – analyseerde het CKM data van Chat met Fier: een online hulplijn waar mensen anoniem kunnen praten over misbruik en andere vormen van geweld in afhankelijkheidsrelaties. De uitkomst van die analyse: in 112 van de 1.380 chatgesprekken over mensenhandel tussen 2019 en 2024 werd een ouderfiguur als dader genoemd. De slachtoffers zijn gemiddeld vijftien jaar oud en bijna allemaal meisjes. De meesten liepen op het moment van chatten acuut gevaar. Wat opvalt, is dat de groep significant jonger is dan slachtoffers die door anderen worden uitgebuit. En dat de uitbuiting door een ouder langer duurt – soms zelfs meer dan tien jaar.

Het is aannemelijk, zegt Ceuleers, dat we naar het topje van de ijsberg kijken. „We moeten het doen met wie er wel in beeld komen. Maar hoe zit het met degenen die dat niet lukt?” Eenzaamheid, isolatie en angst om alles kwijt te raken, ziet het CKM, belemmeren kinderen om hulp te vragen. Het jongste slachtoffer dat zich bij Chat met Fier meldde was negen jaar oud. Ceuleers: „Stel, je bent nog jonger. In hoeverre ben je dan in staat te bedenken: ik heb hulp nodig?”

Kortsluiting

Dat het niet klopte wat haar opvoeders deden, besefte Lorette van der Werf pas na vele jaren. Als kind begrijp je niks, zegt ze, je vóélt alleen. Ze werd geboren in het buitenland, en was nog heel jong toen een Nederlands stel haar adopteerde. Van het misbruik – hoe het begon, waar het gebeurde, wie erbij betrokken waren – kan ze zich niet alles herinneren. „Ergens onderweg ging het licht uit.” Des te beter kan ze verwoorden wat het met haar deed: kortsluiting.

Een „geestelijk infarct”, zo moet je het zien, zegt ze. „Ik leefde met deze mensen, ik had geen keus.” Dat er een maatschappelijk geaccepteerd systeem bestaat dat kinderen in zulke situaties plaatst – adoptie („een middel duizend keer erger dan de kwaal”) – kan ze nog steeds niet bevatten. Het veroorzaakte een diep wantrouwen. Kwam ze toevallig bij deze mensen terecht? Of was het georganiseerde opzet? „Als adoptiekind word je in feite aan een vreemde verkocht.”

Het gaat niet alleen om het misbruik, benadrukt ze. „Het is ook de verstikkende omgeving waarin je 24 uur per dag gevangen zit.” Net als in de meeste casussen uit het onderzoek van het CKM was de vader („de adoptievader, mijn dader”) de belangrijkste uitbuiter, haar adoptiemoeder was medeplichtig. Alles, zegt Van der Werf, draaide om de geheimhouding. „Ze indoctrineerden me: ‘Zwarte meisjes liegen graag. Niemand gaat jou geloven. Je bent een heel raar kind.’ En ik moet eerlijk zeggen: het werkte.”

‘Emotionele dwang’, noemt het CKM dit. Om een kind tot seksuele diensten te dwingen, zetten de plegers verschillende middelen in: van intimidatie en fysiek geweld tot isolatie en drogering met drank, drugs of medicatie. Maar soms, zegt Shamir Ceuleers, is dat niet eens nodig. „In de relatie tussen ouder en kind ís al sprake van een machtsverhouding, van loyaliteit. Het is een dwangmiddel op zich.”

Het onderzoek van het Centrum Kinderhandel en Mensenhandel heet Van kwaad tot erger omdat in de gezinnen uit de chats veel aan de hand is. Seksueel misbruik en kindermishandeling gaan vaak vooraf aan de uitbuiting, mogelijk omdat plegers zelf ooit slachtoffer waren. Schulden, armoede of verslaving kunnen een motief zijn voor het aanbieden van kinderen voor seks, en ook daarin kan sprake zijn van escalatie. Eerst zijn het vrienden of familie die betalen voor misbruik, later onbekenden.

Samenleving medeplichtig

Niemand staat erbij stil, of durft eraan te denken. Dát maakt seksuele uitbuiting met ouders als dader zo ingewikkeld, zegt Lorette van der Werf. In haar ogen was de samenleving medeplichtig, door de manier waarop naar adoptiepleegkinderen, naar minderheden, en ook naar zogenaamde weldoeners wordt gekeken. En dat terwijl veel afnemers zich „in hogere kringen” bevinden. „Daar hebben mijn daders van geprofiteerd.”

Nog altijd kan ze in paniek raken van het geluid van een deurbel, van campers, parkeerplaatsen, oude fototoestellen. „Een jong kind aan de hand van een volwassene vind ik vreselijk om te zien. Alsof het van de ene naar de andere locatie wordt getransporteerd.” Ze leerde, vertelt ze, „met twee breinen leven”. Het ene doet er alles aan om bij de groep te horen, mee te doen. Haar andere brein gaat om met de doodsangst en de pijn.

Wat ik heb doorgemaakt, is een gevangenis. Maar door open te zijn, laat ik er steeds meer licht bij

Lorette van der Werf
slachtoffer misbruik

Trauma, weet Van der Werf, gaat in je cellen zitten. Zo diep dat je niet meer weet wie je bent, hoe je moet leven. Op een gegeven moment, vertelt ze, is ze puzzels gaan leggen: „Ik moest ordenen om overeind te blijven.”

Zo’n twintig jaar geleden ging ze in de jeugdzorg werken: „Ik wilde het systeem begrijpen, en zo in feite mijn eigen bevrijding regelen.” Ze werkte in „zo’n beetje elke vorm van zorg” en probeerde haar ervaring in te zetten om die te verbeteren. Behandelaars, zag ze, vertrouwen vaak de stem van het kind niet. En de emotionele instabiliteit waar je doorheen gaat als je aan trauma’s moet werken, mag er niet zijn. „Of je nu jong of oud bent: de verantwoordelijkheid wordt bij jou gelegd, je moet heel snel normaal doen. Maar zo werkt het niet. Dan krijg je nooit de kans om te helen.”

Haar „verworven deskundigheid” gebruikt ze nu om advies te geven. Als spreker op congressen, vraagbaak en deelnemer aan academische werkplaatsen zet ze zich in voor een betere jeugdzorg en ggz. Ondertussen deelde ze, stapje voor stapje, steeds meer over haar verleden. „Een levenslang proces. Maar toen ik het bericht van het CKM op LinkedIn zag dat er een onderzoek zou komen, was ik klaar voor openheid.”

Ze schreef het voorwoord bij het rapport van het CKM dat haar leven context geeft, en kinderen in dezelfde situatie zichtbaar maakt. Ze had nooit durven dromen, zegt ze, dat die erkenning er zou komen. „Wat ik heb doorgemaakt, is een gevangenis. Maar door open te zijn, laat ik er steeds meer licht bij.”

Aanbevelingen

Het Centrum Kinderhandel en Mensenhandel is een ngo die zich richt op de strijd tegen seksuele en criminele uitbuiting. Het is onderdeel van Fier, een landelijk expertise- en behandelcentrum op het gebied van (seksueel) geweld en eerkwesties.

Om kinderen te beschermen tegen seksuele uitbuiting door hun ouders, vindt het CKM, moeten hulpverleners, jeugdbeschermers en medische professionals gerichter getraind worden in het herkennen van signalen hiervan. Leerlingen die thuis te maken hebben met seksuele uitbuiting kunnen

onderpresteren op school, gedragsproblemen ontwikkelen of vaak afwezig

zijn. Deskundigen uit verschillende disciplines zouden vaker kennis moeten uitwisselen, bijvoorbeeld via een ‘fieldlab’. Zedenrechercheurs moeten standaard onderzoeken of misbruik ook uitbuiting betreft, aldus het CKM.

Veroordelingen van betrokkenen bij seksuele uitbuiting van eigen kinderen komen zeer zelden voor. Een bekend voorbeeld is de ‘Zeeuwse zedenzaak’ uit 2020, waarin een moeder en stiefvader respectievelijk 14,5 jaar en 8 jaar cel kregen voor het misbruiken/uitbuiten van drie dochters. In 2024 kregen een moeder en haar vriend celstraffen voor het uitbuiten van een 16-jarig meisje. In deze zaak werd – voor zover bekend voor het eerst – ook een klant veroordeeld.

Lokale politici voelen zich door Den Haag ‘in de steek gelaten’ bij asielprotesten: ‘Wij staan hier in de frontlinie’

admin
April 15, 2025
0

Een week geleden vond een informatieavond over de komst van een asielzoekerscentrum (azc) in het Brabantse Uden plaats. Toen werden zes demonstranten aangehouden, onder meer voor het gooien van zwaar vuurwerk, glas en stenen. Vervolgens werd het protest, op last van burgemeester Hans van der Pas, beëindigd door de mobiele eenheid. Deze woensdagavond organiseert de gemeente nog een informatieavond.

Vorige week vonden de bewoners dat ze te weinig inspraak hadden gehad over de locaties waar de gemeente Maashorst, waar Uden onder valt, vanaf volgend jaar oktober 750 vluchtelingen wil opvangen. „Er is geen overleg, ik kon die onzin niet meer aanhoren”, zei Danny Donkers (49) uit Uden tegen NRC, nadat hij kort binnen was geweest. „Soms is geweld wel de oplossing”, zei Donkers. Binnen riep een vrouw: „Wij hebben niets in te brengen.”

FVD-partijleider Thierry Baudet had op sociale media ‘iedereen’ opgeroepen telkens’ naar informatieavonden als die in Uden te gaan

In de Kruisherenkapel, waar de informatieavond werd gehouden, kreeg de burgemeester hoongelach en gefluit over zich heen toen hij vertelde over de inspraakmogelijkheden die burgers al hadden gehad. Op een woensdagavond in oktober had Van der Pas, tot diens eigen teleurstelling, voor slechts tien burgers gestaan in een hotelzaaltje in Uden. Dat was de eerste van drie inspraakavonden voor de bijna zestigduizend inwoners van gemeente Maashorst. In totaal kwamen 51 inwoners en daarna vulden 36 andere een online vragenlijst in.

„Zulke lage cijfers kun je niet gebruiken”, vindt Janco Bethlehem, fractievoorzitter van de lokale afdeling van Forum voor Democratie. „En je kunt er al helemaal geen drastische conclusies aan verbinden.” Desondanks koos het gemeentebestuur op basis van die gegevens voor spreiding van de opvang over locaties in de dorpen Uden, Zeeland en Schaijk.

Politieagenten en demonstranten in Uden.

Foto Merlin Daleman

Storm

Vorige week, bijna een halfjaar later, schudde burgemeester Van der Pas de handen van zo’n driehonderd omwonenden van de beoogde locaties bij hun binnenkomst in de kapel. Twee uur lang stonden Van der Pas en twee wethouders voor de kerkbanken vragen te beantwoorden, vooral over veiligheid. Gezien de kapel helemaal vol zat, komen deze woensdagavond nog 250 inwoners naar een bijeenkomst in de kapel.

Gemeenten als Maashorst bevinden zich in het oog van de storm. De ongeregeldheden, zeggen raadsleden, zouden ten onrechte het beeld geven van louter onrust onder inwoners. Want ze zagen weinig bewoners van hun eigen gemeente buiten de kapel.

Motorclubs, voetbalsupporters en mensen uit België reizen echt geen paar uur naar Uden voor alleen een demonstratie

Hans van der Pas
burgemeester van Uden

NRC sprak naast een aantal demonstranten met spandoeken uit Maashorst aanwezigen uit omringende gemeenten. Er waren verschillende groepen, zei burgemeester Van der Pas tegen Brabants Dagblad. „Motorclubs, groepen voetbalsupporters en zelfs mensen uit België, heb ik begrepen. Die reizen echt geen paar uur naar Uden voor alleen een demonstratie. Die komen om de boel te intimideren en te bedreigen.”

Vooraf had FVD-partijleider Thierry Baudet op Instagram „iedereen” opgeroepen „telkens weer” naar informatieavonden zoals die in Uden te gaan, omdat protest zou werken om asielopvang tegen te gaan – zoals in Berlicum.

In Uden sprak NRC één aanhanger van FVD uit het nabije Oss. Er waren ook twee aanhangers uit buurgemeente Land van Cuijk, vult Bethlehem aan. Raadsgenoot Francken (VVD) vindt de oproep van Baudet „polariserend” en „schandalig”. „Dit is een lokale aangelegenheid”, vindt Jozephs, van Jong Maashorst. „Het gaat om wat ónze inwoners vinden.”

‘Misinterpretatie’

Daarnaast vinden raadsleden het kwalijk dat FVD vorige maand op de eigen website een artikel plaatste met de kop ‘Meisje (15) verkracht door Syrische asielzoeker in Maashorst’, waarin lokale fractievoorzitter Bethlehem het verband legde met de asielopvang. Het OM en gemeente Maashorst lieten weten dat sprake is van een zedenzaak die nog wordt onderzocht, dat het voorval zich voordeed in een andere gemeente en dat de verdachte niet in de huidige opvang in het Van der Valkhotel in Uden heeft gezeten.

De publicatie – „een misinterpretatie vanuit landelijk” volgens Bethlehem – werd verwijderd. Op dat moment ging het verhaal al rond op sociale media. Demonstranten die NRC afgelopen woensdag sprak, twijfelden niet aan de strekking van het ingetrokken FVD-artikel.

Raadslid Jozephs: „Ik vind het ongelooflijk lastig dat zo’n pijnlijke gebeurtenis onderdeel wordt van de politiek.” Francken vindt hetzelfde.

Raadsleden tijdens schorsing van de vergadering over de komst van een asielzoekerscentrum in Heerle.

Foto Marco de Swart / ANP

Faber

Het lastigste, vinden politici uit gemeenten als Maashorst, is hoe het kabinet zich profileert als het gaat om asielopvang. „Ik voel me in de steek gelaten”, zegt Jozephs, een boodschap die de gemeente Best dinsdag ook deelde met minister Faber. Burgemeester Van der Pas zei tegen Brabants Dagblad dat Faber en premier Dick Schoof de ongeregeldheden zouden moeten veroordelen. Faber liep afgelopen vrijdag journalisten voorbij zonder vragen te beantwoorden, minister Judith Uitermark (NSC, Binnenlandse Zaken) veroordeelde ze wel.

Een maand na de tweede bijeenkomst in de Kruisherenkapel, deze woensdagavond, zal de gemeenteraad besluiten over de locaties voor asielopvang. Terwijl dinsdag duidelijk werd dat de spreidingswet op z’n vroegst ergens volgend jaar wordt ingetrokken, wanneer de locaties in Maashorst bewoond moeten gaan worden, snakken lokale politici naar duidelijkheid. Francken (VVD): „Het is ongelooflijk lastig om op basis van wankel beleid, dat mogelijk wordt afgeschaft, hier in de frontlinie te staan.”

OM wil meer strafzaken zelf afhandelen zonder rechter, Kamer mort en mokt maar gaat niet dwarsliggen

admin
April 15, 2025
0

De aarzelingen in de Tweede Kamer over het besluit van het Openbaar Ministerie om meer strafzaken zelf af te doen – via het opleggen van taakstraffen en boetes – werd vorige week misschien het beste verwoord door parlementslid Esmah Lahlah (GroenLinks-PvdA). Rechtspraak is „geen productieproces” en de verstopte strafrechtketen is „geen file die je even oplost met een extra rijstrook voor het Openbaar Ministerie”, zei Lahlah.

Het parlementslid zei het tijdens het Kamerdebat over de beslissing van het OM nagenoeg alle strafzaken waar een maximale gevangenisstraf van zes jaar op staat, in de nabije toekomst eigenhandig af te handelen. Verdachten zullen minder vaak worden gedagvaard voor de strafrechter en krijgen een strafbeschikking.

Investeer in wat echt nodig is: meer rechters, meer rechtsbijstand en meer menselijkheid aan de voorkant van de keten

Esmah Lahlah
Tweede Kamerlid (GroenLinks-PvdA)

Na berichtgeving in NRC in februari over de tot dan toe vertrouwelijke, nieuwe interne ‘instructie intensivering strafbeschikking’ bleek dat rechters – die de instructie niet kenden – grote moeite hebben met dit besluit. Henk Naves, voorzitter van de Raad voor de rechtspraak, sprak van een „fundamentele koerswijziging” van het OM. Tijdens een rondetafelgesprek in de Tweede Kamer klaagde Naves vorige maand over het „ondergraven van de positie van de rechter”. Het lijkt er volgens Naves op „dat we op weg zijn naar een situatie waarin kortdurende celstraffen niet meer worden uitgevoerd”.

Kamerleden delen die zorgen. „Veel strafzaken zullen blijvend worden weggehouden van de rechter”, vreest Jesse Six Dijkstra (NSC). De strafrechter wordt volgens hem „buitenspel gezet”. Ismail el Abassi (Denk) waarschuwt voor een hellend vlak. „Wat ooit begon als een uitzondering voor lichte vergrijpen, wordt een structurele uitweg voor een falend systeem, waar gemak belangrijker wordt dan waarheidsvinding en efficiency het wint van zorgvuldigheid.”

Druk

Ook de grootste regeringspartij, de PVV, is erop tegen dat de officier van justitie voortaan vaker optreedt als aanklager én rechter. Meer strafbeschikkingen ondermijnen het vertrouwen in de rechtsstaat, aldus PVV’er Emiel van Dijk. „Wat moeten burgers er wel niet van denken als ze zien dat criminelen en ander tuig niet meer de bak in draaien, maar wegkomen met een taakstrafje van maximaal 180 uur schoffelen?” (De maximale taakstraf is 240 uur).

Lahlah riep haar collega’s op te „investeren in wat echt nodig is, namelijk meer rechters, meer rechtsbijstand en meer menselijkheid aan de voorkant van de keten, zodat we niet alleen sneller, maar vooral eerlijker en rechtvaardiger oordelen”. Ze diende een motie in waarin de regering wordt verzocht „structureel te investeren in de rechtspraak om de strafrechtketen duurzaam te ontlasten”. De motie kreeg dinsdag geen meerderheid.

De kwestie is niet: celstraf of een strafbeschikking. De kwestie is: strafbeschikking of straffeloosheid

Ingrid Michon-Derkzen
Tweede Kamerlid (VVD)

Minister van Justitie David van Weel (Justitie en Veiligheid, VVD) zal daar niet om treuren. Hij steunt volop het beleid van het OM vaker strafzaken met taakstraffen of boetes af te handelen. „Zonder de strafbeschikking zou een aanzienlijk deel van de criminaliteit waarschijnlijk niet meer worden aangepakt, zeker gezien de grote druk waaronder de strafrechtketen staat. Het instrument draagt volgens het OM, en dus ook in mijn ogen, juist bij aan het wél bestraffen van criminelen”, zei Van Weel eerder in de Kamer.

De minister heeft ook geen behoefte aan extra financiële middelen. „De acute oplossing voor de keten is nu niet om daar enorm veel geld tegenaan te gooien.” Met meer geld is het evenmin mogelijk om het aantal politieagenten en de rechterlijke macht uit te breiden, stelt Van Weel. Dat komt door de krapte op de arbeidsmarkt en de opleidingsduur. „Zeker het uitbreiden van de rechterlijke macht is niet iets wat je op een achternamiddag hebt gerealiseerd”, aldus Van Weel.

Esmah Lahlah (GroenLinks-PvdA) en Joost Sneller (D66) tijdens het debat in de Tweede Kamer.

Foto Peter Hilz / ANP / HH

Straffeloosheid

Veel Kamerleden steunen die opvatting. Volgens Kamerlid Ingrid Michon-Derkzen (VVD) is het „een illusie” te denken dat rechters zich nog kunnen buigen over alle misdaad. „De kwestie is niet: celstraf of een strafbeschikking. De kwestie is: strafbeschikking of straffeloosheid.” Nu is volgens de VVD de crimineel te vaak „de lachende derde”. En het slachtoffer heeft het nakijken. Veel partijen dringen er wel op aan de rechtsbescherming van het slachtoffer – handhaving van het spreekrecht en recht op schadevergoeding – beter te regelen.

De VVD hoopt dat magistraten beter gaan samenwerken bij de aanpak van de misdaad. De partij heeft zich eraan gestoord dat aanklagers en rechters elkaar afgelopen weken publiekelijk afvielen over het nieuwe strafbeschikkingenbeleid. Dat magistratelijk bekvechten was „geen visitekaartje voor de strafrechtketen”, aldus Michon.

Ook de minister deelt die mening. Het is „absoluut chiquer”, aldus Van Weel, om gezamenlijk op te trekken dan elkaar de maat te nemen „in een live-uitgezonden rondetafelgesprek”.

In dat gesprek riep Naves de naast hem zittende OM-baas Rinus Otte op „zo spoedig mogelijk indringend overleg” te hebben over het nieuwe strafbeschikkingenbeleid. Drie weken later hebben ze de zaak nog niet bijgelegd. „De belofte is er om in de naaste toekomst meer aandacht te hebben voor overleg rond deze thematiek”, zegt Naves.

De reactie van Otte is zuiniger. Hij laat weten dat er al „regelmatig gesprekken zijn met de Raad voor de rechtspraak waarbij het strafbeschikkingenbeleid ook aan de orde komt”.