N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.
Zonnepanelen De salderingsregeling voor zonnestroom blijft ondanks de nadelen nog van kracht. De Tweede Kamer steunt afschaffing, de Eerste niet.
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data95755933-37cf22.jpg)
Foto Kees van de Veen/HH/ANP
De salderingsregeling is „niet houdbaar”. Dat was in 2013 de conclusie van toenmalig minister Henk Kamp (VVD) van Economische Zaken. Opvolger en partijgenoot Eric Wiebes deed vervolgens vijf jaar vergeefs zijn best om de aantrekkelijke subsidie op zonnepanelen uit 2004 af te schaffen, en nu waagt energieminister Rob Jetten (D66) een poging.
Dinsdagavond sprak de Tweede Kamer zich uit over het jongste wetsvoorstel. Dat luidt vanaf 2025 het geleidelijke einde in van de regeling waarmee eigenlijk geen enkele fractie meer echt gelukkig is. PvdA en GroenLinks „stemmen op dit moment niet in” met de afbouw van de regeling. En zonder hen is het zeer de vraag of de wet voldoende steun in de Eerste Kamer krijgt.
1 Waarom ‘moet’ de subsidie voor zonnepanelen volgens al die ministers worden afgeschaft?
Omdat de nadelen groter dreigen te worden dan de voordelen. Dankzij de salderingsregeling hebben liefst 2 miljoen huishoudens zonnepanelen op het dak en daarmee is Nederland verhoudingsgewijs koploper in Europa. Bezitters van zonnepanelen leveren de stroom die zij zelf niet gebruiken aan het netwerk en krijgen dat later gratis weer terug. Dat is het salderen.
Terugleveren kost de energiebedrijven veel geld en dat wordt betaald via de energierekening van alle huishoudens. Dus ook door huishoudens die geen zonnepanelen hebben. De jaarlijkse bijdrage gaat om zeker 200 euro per huishouden en dat bedrag loopt alleen maar op.
Er is nog een ander argument waarom de salderingsregeling niet meer „houdbaar” is. Er zou sprake zijn van zogenoemde oversubsidiëring. Zonnepanelen verdienen zichzelf terug, is de gedachte, ook als het salderen geleidelijk wordt teruggedraaid. Volgens het huidige wetsvoorstel wordt in 2025 nog maar twee derde van de stroom gesaldeerd en in 2031 is het voorbij: dan krijgen bezitters alleen nog maar een terugleververgoeding. Inmiddels zijn de panelen goedkoper geworden, liggen ze wel 25 jaar te shinen op het dak en zijn ook nog eens de energieprijzen in het afgelopen jaar gestegen.
2Wat is er dan tegen afschaffing?
Buiten de vier coalitiepartijen (VVD, D66, CDA en ChristenUnie) is bijna geen voorstander van afschaffing in de Tweede Kamer te vinden. Veel partijen zijn gevoelig voor het argument van woningcorporaties dat investeren in zonnepanelen zonder salderingsregeling niet rendabel is. Dat betekent dat juist mensen die kampen met energiearmoede zich geen zonnepanelen kunnen veroorloven. „Ik zou juist aan de onderkant die hele grote groei van zon op dak willen zien”, zei Suzanne Kröger van GroenLinks.
Andere partijen vinden dat de overheid zich een onbetrouwbare partner toont door nu te stoppen. Volgens Renske Leijten (SP) gaan mensen van het gas en nemen ze zonnepanelen, omdat de overheid hun dat adviseert. „Die mensen staan straks echt allemaal aan de lat met een veel hogere energierekening. Die voelen zich bekocht.”
Daar komt bij dat nog niet duidelijk is hoeveel mensen krijgen voor zonnestroom die ze niet meer mogen salderen. De VVD pleit voor 80 procent van de ‘kale’ stroomprijs (zonder belastingen), maar Jetten heeft daar nog geen richting voor aangegeven. Juist de hoogte van de terugleververgoeding is cruciaal voor het toekomstige rendement. Dat moet ondubbelzinnig geregeld worden, zegt Pieter Omtzigt (ex-CDA), en niet aan de energiemaatschappijen worden overgelaten. „Want die energiemaatschappijen zijn soms boefjes.”
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data94848233-d84eab.jpg)
Lees ook: ‘De stroomvoorziening gaat compleet anders werken’
3 Wat gebeurde er dinsdag in de Tweede Kamer?
De coalitie stond tot haar eigen verbazing alleen. Met name GroenLinks en PvdA lieten zich erg kritisch uit over het wetsvoorstel, terwijl min of meer op hun steun was gerekend. Tot onbegrip van CDA’er Henri Bontenbal. „Precies de partijen die benadrukken dat klimaatbeleid sociaal moet zijn, willen een regeling in stand houden die ervoor zorgt dat huishoudens zonder zonnepanelen een paar honderd euro kwijt zijn aan huishoudens met panelen.”
Steun kwam er verrassend genoeg wel van PVV’er Alexander Kops, die de coalitie te hulp kwam door zich voor afschaffing van de salderingsregeling uit te spreken. „Wie zonnepanelen wil aanschaffen, gaat zijn gang, maar dan wel zonder subsidie, zonder allerlei financiële regelingen.”
Ondanks de duidelijke taal van Kops kan de coalitie zich beter nog niet rijk rekenen. PVV-leider Geert Wilders twitterde na het betoog van Kops dat zijn partij „dus” tegen Jettens voorstel zou stemmen. „Alleen voor nieuwe gevallen willen we de subsidie direct afbouwen.”
4 Blijft de salderingsregeling nu toch in stand?
Voor een helder antwoord op die vraag is het te vroeg. Allereerst omdat minister Jetten in het debat nog niet aan het woord is gekomen. Om een middernachtelijk debat te voorkomen, kwamen dinsdag alleen Kamerleden aan het woord.
Mogelijk weet Jetten een brug te slaan naar enkele oppositiepartijen. Dat kan bijvoorbeeld door meer zekerheden in te bouwen dat zonnepanelen lonend blijven. Hij heeft al voorgesteld in 2025 te berekenen hoe snel panelen dan worden terugverdiend. Met de nieuwe regeling ligt dat volgens adviesorgaan Milieu Centraal nu op een kleine zeven jaar.
De kans op een vergelijk met PvdA en GroenLinks lijkt het grootst. Niet voor niets zeiden beide partijen dat zij „op dit moment” het wetsvoorstel niet steunen. Om hen binnen boord te krijgen, moet het voor sociale huurders aantrekkelijk blijven in zonnepanelen te stappen.
Succes is niet verzekerd, dat laten de eerdere mislukte pogingen zien. Afschaffen van een maatregel die voor veel mensen lucratief is, neemt nu eenmaal tijd.
