Studenten Beveiliging binnenboord houden valt niet mee. ‘Als het niet leuk is, haken ze af’

Posted on February 19, 2023 by admin

N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.

Reportage

Beroepsonderwijs Het aantal scholieren dat kiest voor het mbo daalt gestaag. Tegelijk groeit de vraag naar beveiligers. Op de mboRijnland doen ze er veel aan om studenten Beveiliging binnenboord te houden. „Ben je wakker jongen?”

Frederiek Weeda

19 februari 2023 om 19:00

Leestijd 6 minuten

Mbo-studenten Beveiliging 2 krijgen EHBO-les.

Foto Olivier Middendorp

In het lokaal van Irbis Wieffering gebeurt van alles. Bij de deur voeren een student en een lerares een gesprek. In de banken zitten twee studenten onafgebroken naar hun telefoon te kijken. Onderuitgezakt, rustig, afwezig. Ze hebben oortjes in. De anderen kijken naar hun laptop of naar Wieffering die heel kalm aan zijn bureau zit. Hij draagt een beveiligingspak van de opleiding.

De studenten moeten vandaag nadenken over de beveiliging van een vip die door een menigte loopt. Docent Wieffering laat een scène zien op het grote scherm: zangeres Céline Dion loopt over een rode loper tussen een oververhit publiek. Iedereen wil haar aanraken. Het eindigt in lichte chaos – twee keer struikelt Dion bijna over haar lange jurk, één beveiliger loopt haar voor de voeten, de ander geeft zélf handjes aan het publiek. De opdracht, zegt Wieffering: schrijf in het Engels, alsof je Céline Dion bent, hoe je vindt dat je beveiligingsteam vanavond werkte. „In het Engels meneer?” Ja, knikt hij.

En dan pakt Wieffering zijn telefoon. Het is 11.20. Hij belt iemand. „Zeg, ben je wakker jongen? Je hebt vanmiddag examen. Je moet dus komen. Op tijd. Met je oortjes én je ID. Niet vergeten. Je oortjes en je ID.”

Later krijgt de klas een andere opdracht: schrijf een beveiligingsplan voor de rode loper met Céline Dion in het Engels. „Denk aan de zeven W’s. Wie. Wat. Waar. Wanneer. Waarmee. Waarom. Welke.”

Overal beveiligers

De opleiding Beveiliging aan mboRijnland in Leiden leidt jongeren op voor de nieuwe werkelijkheid. Overal zijn beveiligers nodig. Winkels, concertzalen, evenementen, musea, azc’s, ziekenhuizen, bedrijfsterreinen, ggd’s. Polarisering merken beveiligers dagelijks in het werk. Bedreigingen aan het adres van bekendheden – dat verschaft ook werk. Overlast, anonieme wijken, legere winkelcentra – werk voor handhavers. Volle bossen en natuurgebieden – extra beveiligers voor Staatsbosbeheer. En er is nog een oorzaak voor de groei van de beveiligingsbranche, zoals Irbis Wieffering het zegt: „De mensen willen risicoloos leven.”

Het is allemaal goed nieuws voor Wieffering, een van de vakdocenten Beveiliging op deze school. Hij werkt al decennia in de beveiliging en heeft ook een eigen bedrijf, Irbis Secure Solutions. Hij houdt van zijn vak en vat zijn strategie dagelijks samen voor de studenten: „Vriendelijk als het kan, streng als het moet.” Goeie studenten mogen bij zijn bedrijf stage lopen en krijgen er soms na afloop ook een baan.

Voor de hele opleiding, gevestigd aan de rand van een woonwijk in Leiden, betekenen de ontwikkelingen goed nieuws. Want de aantallen nieuwe mbo-studenten dalen gestaag, (van 165.000 in 2018 tot 151.000 in 2022) doordat er steeds minder kinderen worden geboren. En doordat een steeds groter aandeel van de scholieren naar hbo of universiteit gaat. Tegelijk is de vraag naar beveiligers in twee jaar tijd met 20 procent gestegen.Tijdens de coronapandemie stopten veel beveiligers, vertelt Wieffering, en ná de pandemie groeide de vraag explosief.

Mensen met een beveiligingsopleiding zijn dus gewild. Hendrik de Knegt, projectmanager Veiligheid van de Leidse opleiding: „Het veiligheidsvak is populair onder jongeren maar om als opleiding overeind te blijven, proberen we ook andere klanten te trekken.” Gemeenten bijvoorbeeld. „Den Haag heeft veertig nieuwe boa’s nodig. De gemeente betaalt de opleiding – de werving is net begonnen. Boa’s worden binnen tien weken klaargestoomd. Dat is het basale werk: letten op parkeren, afval op straat, fietsen, overlast. Hanggroepouderen op het station.” Hanggroepouderen? „Ja, die hebben niks te doen en gaan zich daar verzamelen.” Zoetermeer en Leiden hebben ook belangstelling voor boa’s.

De studenten van niveau 2 komen vandaag uit Leiden, Katwijk, Waddinxveen, Leidschendam, Nieuw-Vennep. Ze dragen grote zwarte jassen, mooie sneakers, hebben oortjes in en veel tatoeages. Met de fiets komen ze, de scooter en de bus. Ze deden eerder de mavo of vmbo-beroeps of -kader. De een mag niveau 2 in één jaar doen (versneld), de ander doet er twee of drie jaar over.

Motivatie is alles. In het gewone tempo van twee jaar maakt 75 procent van de studenten de opleiding af. Van de versnellers (1 jaar) haalt 90 procent het diploma.

Mentaliteit

Boven in de examenruimte zit Karen Vroegop. Vanochtend nam ze het examen Wet & Regelgeving af voor niveau 2. De studenten vinden dat onderwerp „saai en moeilijk”, vertelt ze. Er zijn, bleek meteen, 23 studenten gezakt en 6 geslaagd. „Daarin is echt iets veranderd de laatste jaren. Vroeger haalde 80 procent alle toetsen in één keer, nu 40 procent.”

Wat is er veranderd? De mentaliteit, zegt Vroegop. „Veel studenten hebben een houding van ah joh, komt allemaal wel. Als het niet leuk is, of spannend, haken ze af.”

Les aan de opleiding beveiliging van het mboRijnland.

Foto Olivier Middendorp

De volgende dag zit die groep bij Wieffering in de klas. Sem glundert van trots. Hij heeft Wet & Regelgeving gisteren gehaald. Alla, die naast hem zit, niet. Die kwam niet opdagen. Wieffering: „Waarom ging je niet Alla? Je bent nu je eerste poging kwijt. De tweede poging betalen wij nog en daarna moet je het zelf betalen.” Alla haalt zijn schouders op. „Komt goed meneer.” Binnenkort, waarschuwt Wieffering de groep, moeten ze ook de toets Veiligheid en Borging maken. „En die is nog moeilijker.”

De deur klapt open. Wieffering: „Zo! Daar is Gianni. Wat dacht je: ik ga maar achteruit op mijn scooter?” „Ja sorry meneer, dat ik te laat ben. Ik ging nog hard maar nu heb ik een boete.”

In het hele mbo is uitval van studenten een zorg: elk jaar beginnen minder studenten op het mbo en vertrekken er 23.000 zonder diploma. Op de huidige 151.000 nieuwe studenten is dat ongeveer 15 procent. Jongeren zonder havo-, vwo- of mbo-2-diploma hebben geen ‘startkwalificatie’ en gelden feitelijk als ongeschoold. Maar veel van deze startkwalificatieloze schoolverlaters konden en kunnen door de bloeiende arbeidsmarkt toch werk vinden. Deze verlaters kosten de opleidingen wel geld.

De opleiding doet er dan ook veel aan om studenten bij de les te houden. Hebben ze problemen, dan kunnen ze bij Wieffering of een andere mentor terecht. Die zorgen dat ze hun examens niet vergeten, de deadline voor een stageverslag halen, de trein niet missen naar een belangrijke excursie. Ook Karen Vroegop belt en appt haar studenten als ze zich zorgen over hen maakt. Tijdens de pandemie ging de school sneller open dan andere scholen. „We spreidden de klassen over twee lokalen. Ze trokken het echt niet om thuis te blijven.”

Sommige studenten hebben het moeilijk. Wouter (21, niveau 3) bijvoorbeeld. Hij kwam van de mavo, begon aan mbo Zorg maar vond dat „niks” omdat hij autistisch bleek te zijn. Hij wilde graag naar de politieacademie, maar kwam niet door de screening omdat ze hem „te depressief” vonden om met een wapen rond te lopen. „Mijn opa had net een CVA [beroerte] gehad en daar worstelde ik mee.” Inmiddels gaat het beter met Wouter – hij vindt de opleiding Beveiliging leuk.

Duiventil

Er is veel vraag naar beveiligers, tegelijk is de arbeidsmarkt heel flexibel. Werkgevers bieden minder zekerheid dan vroeger maar veel van deze jongeren willen die ook nog niet. Ze werken om geld te verdienen, wanneer het ze uitkomt. Beveiligingsbedrijven mogen dus blij zijn als ze iemand, net opgeleid, twee jaar vasthouden. En de tekorten zijn groot. Schiphol liep van de zomer wekenlang vast doordat er te weinig beveiligers waren. Met de krokusvakantie lijkt dat nu weer te gaan gebeuren.

In oktober 2021 viel tijdens een bijeenkomst met werkgevers uit de regio het kwartje. Projectmanager De Knegt: „Ze zeiden allemaal ‘we begrijpen niet hoe het komt maar er gaat iets niet goed. Er is geen personeel’.” Sindsdien gaat die ontwikkeling steeds harder. Jonge beveiligers veranderen steeds van baan. „Het is een duiventil.”

Extra mensen opleiden gebeurt hier in Leiden via de bbl, de beroepsbegeleidende leerweg. De student werkt in de praktijk en leert bij op het mbo. De Knegt: „Dan weet je als werkgever dat je in elk geval, gedurende de twee jaar van de opleiding, iemand in huis houdt.”

De studenten op niveau 3, die al stages en banen achter de rug hebben, zijn heel serieus. Zij weten wat ze willen en ze zijn niet bang – een les over de beste kogelwerende vesten vinden ze volkomen normaal. Ze leren hoe ze moeten kijken: „Iemand kan áltijd iets bij zich hebben”, zegt Wieffering. En ze leren gedrag te duiden van mensen die ze aanspreken op de overtreding van een regel. Er is A-gedrag, dan zegt de aangesproken persoon sorry of verzint een smoesje. B-gedrag, dan verzet de persoon zich tegen de regel: „Wat stom dat we hier niet mogen lopen.” Bij C-gedrag keert de persoon zich tegen de beveiliger: „Wat moet je nou banenpooler? Nepagent.” En D-gedrag: de aangesproken persoon richt zich fysiek tegen de beveiliger. Dát is het moment om de portofoon te gebruiken en collega’s te roepen.

De stages die ze liepen waren indrukwekkend. Yang Yang, een grote jongen, werkte als beveiliger bij winkelketen Zara. „Daar wordt veel gestolen. Ik heb al meegemaakt dat toen ik iemand erop aansprak, ze de racismekaart trokken.” Ja, zegt Wieffering, dat zullen jullie wel vaker meemaken.

Docent Irbis Wieffering probeert de aandacht van zijn klas in Leiden vast te houden.

Foto Olivier Middendorp

Talitha, een extravert meisje dat concentratie afwisselt met danspasjes, werkte op Schiphol, North Sea Jazz-festival, bij een concert van The Weeknd en staat in het stadion bij een thuiswedstrijd van Feyenoord. „Dat laatste is leuk, meer sfeer.”

Rene (26) („onze beste student”, roept Talitha) is aan de slag bij het Rijksmuseum van Oudheden. Hij werkt soms al 24-uurs diensten. Nicole (24) werkt bij Center Parcs. „Ik heb een heel dronken vrouw van het park af moeten krijgen. Dat was wel pittig.” Justin, 17 nog maar, werkt bij het Mauritshuis. Sinds twee demonstranten zich vastplakten aan het Meisje met de Parel in dat museum, kijken zijn collega’s kritischer naar het bezoek.

Esmée („bijna 17”), gaat drie dagen per week stage lopen bij de Cruise Terminal in Rotterdam. Ze tobt nog of ze haar Cortina-fiets wel elke keer bij de trein kan parkeren, want die zijn populair en worden gestolen. „En de fietsenstalling is meestal vol.” Ze komt van de mavo en wil na niveau 2 misschien naar de politieacademie. Haar familie bestaat uit veel dienders. Trots laat ze een foto zien van haar ooms die bij de brandweer werken.

Wieffering heeft maar één echte zorg op het ogenblik: de studentenscreening, die zo streng en tegelijk willekeurig is. De wet dateert uit 1993 en is volgens de docent hopeloos verouderd. De politie keurt iedere beveiligingsstudent voordat die op zijn eerste stage gaat. Antecedenten zijn een no-go. „Maar de eenheidschef gaat erover, waardoor je in bijvoorbeeld Den Haag andere eisen hebt dan in Amsterdam.” De ene keer, zegt Wieffering, wordt een student afgewezen omdat hij een keer dronken op de fiets heeft gezeten. De andere keer niet. Mensen met een status, die asielzoeker waren, mogen pas acht jaar na het verwerven van de status een beveiligingsopleiding volgen. „Je moet acht jaar officieel in Nederland zijn. Dat is absurd lang.”

Een versie van
dit artikel
verscheen ook in

de krant
van 20 februari 2023

Weinig aandacht voor online haat in plannen kabinet voor bestrijding antisemitisme

admin
November 23, 2024
0

Toen ze vrijdag de kabinetsnota over de bestrijding van antisemitisme las, dacht Naomi Mestrum, directeur van het Centrum Informatie en Documentatie Israël (CIDI) „oude wijn in nieuwe zakken”.

In de dertig pagina’s van de nota staan tal van overheidsmaatregelen rond de Joodse gemeenschap en antisemitisme. Veel daarvan waren bekend en soms zelfs al ingevoerd. Zo verwijst het persbericht dat het ministerie van Justitie en Veiligheid heeft opgesteld naar de „ondersteuning voor de herinneringscentra”. Dat doet het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, en daarvan laat een woordvoerder weten dat er „geen sprake is van nieuw beleid”. Het kabinet volgt een motie van de oppositie waarin wordt beloofd te bekijken hoe centra als Kamp Westerbork en Kamp Amersfoort „toekomstbestendig kunnen worden gefinancierd”.

Na een jaar vol spanningen in Nederland door de aanval van Hamas op Israël en Israëls grootschalige oorlog tegen Gaza in reactie daarop, publiceerde het kabinet-Schoof zijn in het regeerakkoord beloofde ‘strategie’. De bekendmaking ervan valt in de maand dat in Amsterdam gewelddadigheden hebben plaatsgevonden tegen supporters van de Israëlische voetbalclub Maccabi Tel Aviv. In het stuk wordt daar expliciet aan gerefereerd, met de conclusie: „Een groot deel van de Joodse gemeenschap [voelt] zich op dit moment niet vrij en veilig in dit land. Dat is beschamend.”

De meest concrete kabinetsmaatregel gaat dan ook over veiligheid. Het rijk zal jaarlijks 1,3 miljoen euro betalen voor de beveiliging van Joodse scholen. De financiering van de beveiliging van die scholen brengt de Joodse gemeenschap nu zelf op. Die maatregel vloeit voort uit een motie van Rob Jetten, fractieleider van oppositiepartij D66.

Demonstratierecht

Vandaar dat CIDI-directeur Mestrum eerst wat teleurgesteld was. Maar de strategie gaat vergezeld van een ‘beslisnota’ en daarin staan enkele maatregelen „die wel degelijk hout snijden”. Mestrum noemt de voorgestelde verhoging van de strafmaat voor het verheerlijken van terreur. En maatregelen om manifestaties te beteugelen – waarbij het kabinet het voorbeeld noemt van „de veiligheidsconsequenties van sit-ins op de NS-stations”. Daar demonstreren regelmatig pro-Palestina activisten vóór de entreepoortjes, waardoor beheerder ProRail zegt niet te kunnen optreden, terwijl alle passagiers dan vlak langs de demonstranten moeten lopen. „Het kabinet wil kijken hoe er een scherper onderscheid gemaakt kan worden tussen vreedzaam demonstreren en ordeverstorende acties”, aldus de begeleidende Kamerbrief. Mestrum tekent erbij aan dat dat wat haar betreft zou moeten gebeuren „zonder het demonstratierecht te beperken”.

Ze is ook te spreken over de voorgestelde strafverzwaring voor antisemitische misdrijven. De kabinetsnota verwijst bij deze bepaling naar een initiatiefwetsvoorstel van GroenLinks-PvdA en de ChristenUnie – opnieuw twee oppositiepartijen. Als dat wetsvoorstel wordt aangenomen, wordt ook bij antisemitisme de maximaal op te leggen vrijheidsstraf die op het desbetreffende delict is gesteld met een derde verhoogd.

Twee maten

Jaïr Stranders, artistiek leider van de landelijke 4 mei-manifestatie Theater Na de Dam en lid van de Liberaal Joodse Gemeente Amsterdam, zegt dat het kabinet met twee maten meet waar het op antisemitismebestrijding aankomt. „Een deel van de maatregelen van dit kabinet is racistisch, en dan gaat het antisemitisme als het ware ‘uit het racisme’ halen om die ene vorm specifiek te bestrijden.” Stranders kan zich niet voorstellen „dat een racist” – en daar doelt hij op PVV-leider Wilders – „je beschermer tegen antisemitisme is”. Als de bestrijding van antisemitisme een bijzondere positie krijgt, voorspelt Stranders: „Veel van de maatregelen die nu worden voorgesteld, zullen als een boemerang de Joden terug in het gezicht slaan.”

De kritiek van Stranders begrijpt Mestrum wel, maar ze denkt dat een scherpere bestrijding van antisemitisme ook effect zal hebben op racistische uitlatingen ten aanzien van andere groepen. „Natuurlijk is het één niet belangrijker dan het ander. Ik hoop dat deze strategie later ook wordt ingezet voor andere minderheden.” De Nationaal Coördinator tegen Discriminatie en Racisme, die is aangesteld om álle racisme aan de kaak te stellen, was vrijdag niet bereikbaar voor een reactie.

Symbolische pleisters

Wat CIDI-directeur Mestrum compleet mist in de nota is een acute en daadkrachtige aanpak van antisemitisme online. De enige belofte is dat de Nationaal Coördinator Antisemitismebestrijding – die heeft meegeschreven aan de nota en ook extra overheidsgeld krijgt voor de uitvoering ervan – jaarlijks een onderzoek zal laten uitvoeren naar „online antisemitisme in de Nederlandse taal”.

Zonder stevige aandacht voor online racisme, zegt Mestrum, blijft de jeugd worden blootgesteld aan ellendige uitingen van antisemitisme op sociale media. „Klassenreisjes, Holocaust-educatie, zonder bestrijding van online haat zijn dat symbolische pleisters op de wonde.”

Het CIDI krijgt veel meldingen binnen over online uitingen van antisemitisme, maar neemt die niet op in zijn jaarlijkse monitor. Binnenkort geeft Mestrum een onderzoeksbureau opdracht specifiek naar online antisemitisme te kijken over de jaren 2023 en 2024. „Daarna moeten we het jaarlijks doen.”

Annette (69) zorgt voor haar vader Willem (100) – ‘Dat het goed met hem gaat, geeft me voldoening’

admin
November 21, 2024
0

Zeven jaar kampt Annette aan de Stegge (69) nu met een kwaal aan haar oogleden maar zo erg als dit najaar was het nooit. De spierspanning in de oogleden is zo hoog dat ze haar ogen liefst de hele dag sluit. „Een drama”, zegt ze aan de keukentafel in Enter, een Twents dorp, en terwijl ze het zegt houdt ze haar ogen op een kiertje – lichtblauw zijn ze, het valt ternauwernood te zien. Op bezoek bij een vriendin afgelopen voorjaar knalde ze tegen een serredeur aan. Haar pols brak. De maat was vol: weg wilde ze bij de neuroloog in Enschede die geen oplossing bood. Ze week uit naar een oogarts in het AMC en die heeft het, zo vertelt ze, over het „snijden” in de spier die het oog dichtknijpt. Een operatie volgt begin volgend jaar.

Als ze ’s nachts haar ogen sluit heeft ze nergens last van. Maar vaak wordt ze wakker. „Annette”, klinkt het door de babyfoon naast haar bed, „wil je me helpen?” Ze staat op, trekt een vest aan, schuift haar voeten in haar halfhoge, pluizige pantoffels en loopt de trap af. Op naar het hooglaagbed. Op naar haar vader, Willem aan de Stegge (100).

Afgelopen nacht riep hij haar rond een uur of twee. Ze hielp hem van zijn bed af en leidde hem naar de po-stoel ernaast. Langzaam, altijd langzaam. „Als hij staat moet hij bijkomen want van het opstaan wordt hij duizelig.” En hij moet een draai maken. Ook dat duurt even. Zodra hij zit, zet zij thee. „Zijn katheter is net gewisseld, hij moet goed drinken. Dan heeft hij minder kramp.” Nee, het heeft geen zin als ze door de babyfoon terugroept dat zijn katheter de urine afvoert. „Hij heeft het gevoel dat hij moet plassen. En hij voelt druk op de darmen.” Annette lag een kleine drie kwartier later weer in bed. Rond een uur of vijf ’s ochtends hoorde ze hem woelen. Ze liep naar beneden en legde de dekens goed.

Foto’s: Merlin Daleman

Vader en dochter zijn buren. Maar Annette is een groot deel van de dag in zijn huis. Ook nu, iets na drie uur ’s middags: hij slaapt in de woonkamer, zij snijdt in zijn keuken een stukje van een appelkruimeltaart, nog ter ere van zijn verjaardag. In augustus was het zover, Willem aan de Stegge werd een eeuweling. De burgemeester kwam langs met een boeket , een verslaggever van dagblad Tubantia nam een interview af waarin hij zich een dankbaar en gelovig mens toonde. „Bidden doe ik nog altijd heel veel en ik kan nog steeds thuis blijven wonen dankzij de zorg van mijn dochter Annette”, zei hij.

Willem aan de Stegge groeide op als jongste zoon in een katholiek boerengezin in Waterhoek, een buitengebied nabij Enter. In 1953, hij was bijna dertig, lieten hij en zijn vrouw het huis bouwen waar hij sindsdien woont. Twee jaar later werd Annette geboren. Annettes moeder werd gauw weer zwanger, maar na een zwangerschapsvergiftiging en een hersenbloeding overleed ze, net als het broertje in de buik. Annette was één jaar oud. De nieuwe vrouw van haar vader noemde ze ‘mama’, vertelt ze. „Een lieve vrouw.” Annette groeide op met een broertje en zusje van zes en acht jaar jonger.

Vader Willem was zelfstandig boekhouder, hij werkte aan huis en bezocht zijn klanten bij voorkeur per fiets. Hij werkte tot zijn tachtigste. Thuis fietste hij ook, een fitte senior op de hometrainer, de Tubantia op zijn stuur. Lezen doet hij al een tijdje niet meer. „Netvliesslijtage”, zegt Annette. „Zijn zicht is 0 tot 10 procent.” In het oude kantoortje achter de keuken staat de hometrainer er werkeloos bij.

Gaten in het rooster

„Ik hoor hem trouwens”, zegt ze en ze loopt de woonkamer in, naar de achteruitgeklapte sta-op-stoel waarin hij overdag slaapt. Zijn hoofd steekt uit boven een dekentje. Annette voelt aan zijn handen. „Wat zijn ze toch koud!” zegt ze, en ze loopt naar de magnetron in de keuken, een kersenpittenzak in haar hand. Daarna helpt ze hem de stoel uit, hij wil naar het toilet. Traag loopt hij weg van de stoel, rollator voor zich uit en Annette achter hem aan, haar hand ter ondersteuning op zijn broekband. „Loop maar papa”, zegt ze tussen de stiltes door. Ze passeren de drempel en belanden in de gang. „Ja?” zegt hij zacht. „Nou naar rechts”, zegt Annette.

„Naar rechts?”

„Ja, hier naar rechts papa.”

Vorig jaar zomer verbleef hij twee weken in een verpleeghuis in Rijssen. Een vakantieopname, zodat ze zelf wat kon ontspannen, dat zou haar ogen misschien goed doen. De rust was fijn maar de oogleden bleven zich samenknijpen. En met haar vader ging het niet goed en dat deed haar pijn. „Hij was mega-moe toen ik hem ophaalde. Hij kon niet meer lopen, ze hadden hem te veel met de rolstoel verplaatst. En hij was volledig in de war.” Dus nee, hij wil liever niet naar het verpleeghuis en Annette wil het evenmin. „Ik vind het fijn dat de boel zo geregeld is dat mijn vader het aangenaam heeft thuis.” Sterker, zegt ze, „dat hij hier kan blijven en het goed met hem gaat geeft me energie en heel veel voldoening.”

Hij wil niet naar het verpleeghuis, zijn dochter wil dat evenmin

Een web van zorg heeft ze rond haar vader gesponnen. Thuiszorgmedewerkers komen ’s ochtends en ’s avonds. Ze wassen hem, trekken hem zijn steunkousen aan, druppelen zijn ogen. Aanvullende hulp komt van de mantelzorgondersteuners van Senior Service en stichting Evenmens. Die draaien de nachtdiensten naast de babyfoon als Annette thuis in haar eigen bed slaapt; dat doet ze sinds half november vier nachten per week, één extra nachtje, want het werd haar te veel, vier nachten per week in haar vaders huis. Overdag helpt Senior Service haar vader met eten en drinken, ze nemen hem mee voor een wandeling, lezen de krant voor. Annettes zusje helpt een ochtend per week en twee vrijwilligsters strijken zijn kleren. Al met al is zijn persoonsgebonden budget (pgb), het vastgestelde bedrag voor de inkoop van zijn zorg, opgebruikt. Maar in het rooster vallen nog altijd gaten. Annette loopt die dicht. Grote gaten zijn het, achttien uur per etmaal als je de nachtdienst meetelt.

Het is iets na zessen, Annette serveert broccolisoep. Haar vader zit aan de keukentafel met een groot, absorberend servet om zijn hals. „Gaan we eerst even bidden?” vraagt Annette. Haar vader praat vandaag niet veel, al zegt hij met zijn zachte stem wel geregeld ‘ja!’ en ‘mooi!’, uitroepen die niet bedoeld lijken voor een specifiek oor. Maar nu komen de volzinnen. „Onze Vader, die in de hemel zijt”, prevelt hij in samenspraak met zijn dochter. „Uw naam worde geheiligd, Uw rijk kome, Uw wil geschiede…” en daarna gaan vader en dochter verder met het Maria Wees Gegroet en slaat hij een kruis in de naam van de Vader, de Zoon en de Heilige Geest. En na het ‘amen’ en het ‘eet smakelijk’ zegt Annette: „Nou, dat is behoorlijk stevige soep”. Wel zo praktisch, zegt ze: „Het verkleint de kans op verslikken.”

Foto’s: Merlin Daleman

‘Wát een service!’

Annette verleende haar hele werkende leven zorg, op haar negentiende verhuisde ze naar Oldenzaal voor een opleiding tot verpleegkundige. Ze kreeg er een baan in het ziekenhuis. In 1989 stond het pand naast haar ouderlijk huis in Enter te koop. Ze kocht het met haar vader. Haar tweede moeder was al ziek toen. Borstkanker. „Ik hielp thuis veel”, zegt Annette. Ze was toen nog getrouwd. Kinderen kreeg ze niet. „Mijn man zei: laat je vader nou zelf die boodschappen doen. Maar ja, ik moest tóch naar de supermarkt.” Haar tweede moeder stierf in 2002. Vader en dochter zijn nu 35 jaar buren.

Door de achterdeur stapt een vrouw de keuken binnen. „Dag meneer Aan de Stegge!” zegt ze opgeruimd. Astrid de Brouwer heet ze, van Senior Service. Ze gaat direct aan de slag met het maken van een toetje terwijl vader en dochter dooreten. Fijngemaakt stoofvlees is het hoofdgerecht, met aardappeltjes en sperziebonen, bezorgd door de maaltijdservice. Plus Annettes zelfgemaakte appelmoes. Uit de mouw van haar vaders vest haalt Annette zijn bruin-witte zakdoek tevoorschijn, hij is wat verkouden. „Eerst even de neus snuiten”, zegt ze. Hij lijkt het niet te horen. „De néús”, zegt ze. „Hier?” zegt hij. „Ja”, zegt zij. Hij snuit drie keer hard. „Nou, nog een paar hapjes”, zegt ze, „en dan is het op.” En als het nagerecht komt zegt ze: „Kijk, Astrid heeft een heel lekker toetje gemaakt. Dus neem er maar van wat je lekker lijkt.” Hij is secondenlang stil. Dan zegt hij: „Wát een service!”

Ja, ze hebben plezier met elkaar, zoals laatst toen ze cassettebandjes uit de jaren zeventig of tachtig opzette die ze ergens in zijn huis had gevonden. Welke liedjes weet ze zo gauw niet maar het was „gezellige muziek” en er was ook een cd met „Marialiedjes”, en daar luisterden ze samen naar. Want zien gaat slecht, maar horen gaat goed.

En nu gaat Annette naar huis, Astrid is er immers en het eten is op. Ze zal eerst thee zetten, zegt ze, kamille of venkel, en gaat dan liggen in haar stoel. Soms kijkt ze even tv maar meestal valt ze in slaap. Even die ogen sluiten. Maar niet te lang. Straks vertrekt Astrid. „Ik heb twee uurtjes.”

Vooral dochters zorgen voor oude ouders

Ruim 1,6 miljoen Nederlanders hadden in 2022 een of twee ouders van 80 jaar of ouder. Van hen verleende ruim één op de drie (37 procent) mantelzorg aan die oude ouder(s), aldus het Centraal Bureau voor de Statistiek eerder dit jaar in de publicatie Vader en moeder op leeftijd.

Vooral dochters verlenen zorg: bijna één op de twee vrouwen met oude ouders is mantelzorger (47 procent), tegenover één op de vier zoons (26 procent). De dochters besteden er ook meer uren aan. Ze voelen zich ook zwaarder belast, opvallend genoeg ook als ze evenveel uren draaien als zoons. 78 duizend dochters van oude ouders voelen zich zwaar belast. De meesten van deze vrouwen zijn in de vijftig, gevolgd door jonge zestigers.

Hoe ouder de vader of moeder, hoe hoger het percentage mantelzorgende kinderen en des te meer uren per week zij aan die zorg besteden. Is moeder of vader tussen de 95 en 100 jaar oud, dan geeft ruim de helft van de dochters of zoons mantelzorg. Dochters en zoons die niet (meer) werken, verlenen per week de meeste uren aan mantelzorg.

Te veel zand en te veel water: Marc en Marjo moeten in de duinen te vaak afstappen – of zelfs omdraaien

admin
November 21, 2024
0

Marc van den Berg (60) kan niet meer door de duinen fietsen. Zijn moeder Marjo (83) ook niet trouwens. „In plaats daarvan drink ik bij haar thuis koffie.” Sinds een jaar of twee is de strandopgang Kattendel bij Bloemendaal niet meer per fiets bereikbaar. Oorzaak is het fenomenale succes van een ingreep die de natuur en de veiligheid langs de Noord-Hollandse zeereep moest helpen: een gat in de duinenrij waardoorheen veel zand is gewaaid. Dat heeft de duinen versterkt, maar ook grote verstuivingen veroorzaakt.

Enkele meters dik is de zandberg pal achter een van de vijf windsleuven die elf jaar geleden werden gegraven in het Nationaal Park Zuid-Kennemerland om de biodiversiteit en de dynamiek van de natuur een impuls te geven. „Mooi. Maar waarom is er geen rekening gehouden met de fietsers?”, vraagt Van den Berg tijdens een fietstocht door de duinen, halt houdend bij het imposante zandpakket. „Mijn moeder fietst al zeventig jaar via dit pad naar het strand. Tot tien jaar geleden konden alle inwoners van Haarlem met de fiets naar deze strandopgang, heerlijk recreëren, zonder auto’s.”

In de eerste jaren na het graven van de kerf was het fietspad goed begaanbaar, al moest de beheerder van het natuurgebied, waterbedrijf PWN, het zand regelmatig wegvegen. Maar sinds een najaarsstorm twee jaar geleden valt daar „niet meer tegenop te vegen”, zegt een woordvoerder van de provincie Noord-Holland, eigenaar van het duingebied.

Door een geregisseerde duindoorbraak bij strandopgang Kattendel waait veel zand op de fietspaden.

Foto’s: Olivier Middendorp

Regenbroek

Maandag bood Van den Berg, als vrijwilliger van de afdeling Bloemendaal van de Fietsersbond, samen met onder meer de ANWB, en samen met zijn moeder, het Noord-Hollandse provinciebestuur een petitie aan. Die werd 6.700 keer ondertekend en is bedoeld om de politiek en beheerders te bewegen de verzande fietspaden in de Noord-Hollandse duinen open te houden en fietsers de gelegenheid te blijven bieden van de duinen te genieten. Ook de gemeente Bloemendaal dringt daar op aan.

Een wat noordelijker gelegen fietspad, aan de Blijdensteinsweg bij Schoorl, is inmiddels ook onbegaanbaar geworden. En daar komt nog iets bij: wateroverlast. Afgelopen jaar heeft het zo veel geregend dat delen van fietspaden in de duinen flink onder water staan en daarom lastig of alleen met regenbroek en laarzen begaanbaar zijn geworden.

Er wonen hier tweehonderdduizend mensen die graag naar de duinen en het strand fietsen

Marc van den Berg
recreant en activist

Marc van den Berg weet op de fiets eerst nog behendig een kudde konikpaarden te ontwijken, maar moet even later toch de fiets in de berm zetten – het water in de plas staat te hoog. Zijn moeder moet zelfs al bij een tiental centimeter water afhaken, aangezien de bedrading van haar elektrische fiets laag bij de grond hangt.

„Deze wateroverlast is een van de gevolgen van klimaatverandering”, stelt de woordvoerder van PWN. De duinbeheerder heeft afgelopen zomer tijdelijke bruggen geplaatst en die in de wintermaanden weer weggehaald. Een definitieve oplossing laat op zich wachten.

Van den Berg toont thuis in Bloemendaal een filmpje van een onlangs aangelegd fietspad op Texel dat over water voert. „Zoiets moois zou ik hier ook willen.”

De PWN-woordvoerder is terughoudend. „Je moet je afvragen of de aanleg van zo’n duur fietspad maatschappelijk verantwoord is.” Bovendien is het nog maar de vraag of je in een Europees beschermd Natura 2000-gebied zo’n bouwwerk mag plaatsen.

Zilverreiger

Hoe dan ook is de actie van de Fietsersbond een succes, stelt Van den Berg, in het dagelijks leven projectleider in de ict. Bij het in ontvangst nemen van de handtekeningen heeft gedeputeerde Jeroen Olthof (Mobiliteit, PvdA) beloofd dat er geen fietspaden zullen worden opgeheven. Ook hebben Provinciale Staten maandag de provinciale bestuurders opgedragen beheerder PWN te verzoeken de wateroverlast in het duingebied te verminderen, „zodat fiets- en wandelpaden optimaal benut kunnen worden”.

Goed nieuws voor fietsers, derhalve. De vraag is echter, vertelt Van den Berg tijdens het fietsen, of met name PWN wel voldoende oog heeft voor de belangen van recreanten. „Er wonen hier tweehonderdduizend mensen die graag naar de duinen en het strand fietsen.” Hij onderbreekt zichzelf regelmatig, om te wijzen naar een valk of een grote zilverreiger.

Tot tien jaar geleden konden alle inwoners van Haarlem met de fiets naar deze strandopgang, heerlijk recreëren, zonder auto’s

Marc van den Berg
recreant en activist

Van den Berg Hij maakt zich zorgen over het voornemen, neergeschreven in de PWN-beheernota 2025-2035 getiteld Toekomstbestendige duinen, om recreatie terug te dringen. Letterlijk staat daar: „De duinen kunnen het tekort aan recreatieruimte en de nieuwe recreatiegroei in de regio niet opvangen. Voor gezonde duinen op lange termijn zou het beter zijn als andere delen van de regio meer recreatie konden opvangen.”

De woordvoerder van PWN: „We staan voor de uitdaging om de belangen van recreatie, zeeveiligheid en natuur in balans te houden.”

Beheerder van het duin, PWN, zegt dat het ingewikkeld is om het gebied „klimaatadaptief” te maken.

Puzzel

Van den Berg heeft de provincie en PWN al een vracht aan suggesties gedaan. Brede voetpaden omvormen tot fietspaden. ‘Kluunmatten’ leggen om met de fiets aan de hand door het zand te waden. Bruggen bouwen. Of een kleine omleiding maken. „Dat zand krijg je niet meer weg”, roept Van den Berg in de straffe wind, nauwelijks te verstaan. „Dat begrijp ik. Maar dan zeg ik: jongens het is toch helemaal niet zo moeilijk om dan dat fietspad hier achter dit duintje te leggen.”

Zo simpel is het volgens de autoriteiten allemaal niet. „Het is ingewikkeld om ons gebied klimaatadaptief te maken”, zegt de woordvoerder van PWN. „We zullen een puzzel moeten leggen.” Ook de provincie waakt voor snelle oplossingen. Er loopt al een onderzoek naar alle alternatieven voor het verzande fietspad bij Schoorl. „Alle opties liggen open”, aldus de woordvoerder.

Luister naar