Struinen over bergen en door bossen – en dan een glas oer-Hollandse wijn

Grote bossen waar niemand komt

De titel van wandeling 15 in De mooiste boswandelingen van Nederland, een van de boeken van natuurblad Roots, luidt ‘Alleen op de wereld’ – mijn favoriete kinderboek, en dus moest die zéker in praktijk worden gebracht. Het intro maakte hem op voorhand al razend aantrekkelijk: „Het is een klein mirakel: de Stippelberg in Noord-Brabant is een riant bosgebied met de omvang van ongeveer vijftienhonderd voetbalvelden waar bijna niemand wandelt.”

Na een aantal hondenweerdagen vol slagregens is het op een zaterdagmiddag in maart eindelijk droog en zelfs zonnig, waardoor de kans op veel wandelaars die óók eindelijk weer naar buiten kunnen aanmerkelijk groter is geworden. Maar zie: enkel in de directe omgeving van de parkeerplaats (van Natuurmonumenten) kom ik in totaal slechts drie stellen tegen; een paar kilometer verder ben ik inderdaad volkomen alleen. Onbegrijpelijk, want ik passeer prachtige groene bosgedeelten met sparren, loofbomen en aarde die geheel bedekt is met helgroen mos, om vervolgens in een soort mini-Drunense Duinen terecht te komen. Wat een afwisseling.

De routebeschrijving is prima, slechts één keer is er even twijfel omdat gerept wordt van een kruising die een driesprong is, maar dan is een blik op het overduidelijke kaartje waarop echt élk klein paadje is ingetekend voldoende om meteen het juiste pad te kiezen. Ik hoef er niet eens de van tevoren gedownloade gps-track voor te openen. Niemand tegenkomen en even helemaal niet op een schermpje hoeven kijken: dit is een bos om snel weer terug te keren.

Zo rustig zou het vast niet zijn bij wandeling twee: in het populaire Zuid-Limburg, het meest zuidelijke puntje zelfs. Het Vijlenerbos, nabij Vaals, is volgens het boek „een bos dat afwijkt van alle andere bossen in Limburg en ver daarbuiten” – vanwege de ligging hoog op de heuvels en vanwege de wilde kat die alleen hier voorkomt. Dat willen we meemaken. Op een prachtige voorjaarsdag vergapen we ons aan de vele schitterende uitzichten die we krijgen voorgeschoteld. De wandeling gaat dan ook nauwelijks dóór het bos, maar voert je vooral rondóm het bos – om wandelaars optimaal van de heuvels te laten genieten.

Enkele dissonanten zijn er ook: de teksten zijn, in tegenstelling tot bij de vorige wandeling, niet nagenoeg foutloos. Een paar maal lopen we verkeerd. Het is echt handiger om wél te vermelden dat je eerst een paar paden rechts moet negeren alvorens je op een kruising rechtsaf moet slaan. En benoem vooral wél dat kruisbeeld dat je passeert, zodat je weet dat je nog steeds goed loopt. Het is aan te raden bij deze wandeling permanent het kaartje in het boek erbij te houden, dan gaat het vast wel goed – al zou dat idealiter niet nodig moeten zijn. Maar het voorkomt wat ons overkwam; eenmaal flink verkeerd gelopen helpt namelijk zelfs het prachtige kaartje niet meer: de tekst biedt nauwelijks handvatten om erachter te komen wáár je je in die ‘rechtsaf-linksaf’-routebeschrijving precies bevindt. Met behulp van de (prima functionerende) gps-track vinden we telkens de juiste weg weer terug. Maar we verloren door al dit gepuzzel en teruglopen wel zoveel tijd dat de volledige route van ruim 15 kilometer geen haalbare kaart meer was. Gelukkig bood ook de verkorte route ons zoveel natuurpracht dat we daar nog lang op konden teren.

Niet onvermeld mag blijven de fraaie uitvoering en inhoud van het boek. De 17 wandelingen zijn aangevuld met diverse overzichten van in bossen voorkomende planten, vogels en dieren, plus per provincie nog een opsomming van de meest bijzondere bossen aldaar – nog meer bossen dus dan die 17. Voor bosliefhebbers is deze gids dan ook echt een musthave.

Natuur rond Arnhem en Nijmegen

De steden Arnhem en Nijmegen liggen beide naast natuurschoon en dus was het een goed idee alle omliggende natuur te verwerken in één nieuwe wandelbundel. Uitgever Gegarandeerd Onregelmatig vroeg een van zijn ster-auteurs een boek samen te stellen van deze regio, en dan eens met wat kortere wandelingen dan gebruikelijk (de liefhebber van lange tippels kan bij deze uitgever al uitvoerig zijn hart ophalen). Rob Wolfs verzamelde twintig #kankorter-wandelingen tussen de 6,5 en 10 kilometer, waarmee hij ongetwijfeld veel lezers een plezier doet – lang niet iedereen loopt ‘even’ zo’n zware jongen van 15 kilometer of meer.

De eerste tocht die we gaan maken is die in de prachtige bossen rond Kasteel Doorwerth en Heveadorp: waar je je af en toe even in Zuid-Limburg waant omdat de stuwwallen langs de Nederrijn je behoorlijk laten klimmen en dalen. De wandeling is zeer fraai en afwisselend: eerst die hoogteverschillen door dichtbegroeid bos, boven genieten van de uitzichten die landgoed Duno biedt over de Nederrijn – met Arnhem in de verte –, lopend over spannende kronkelpaadjes met enorme rododendrons (kinderen klauteren hier graag over de wortels) en als we weer zijn afgedaald en hebben geluncht in het middeleeuwse Kasteel Doorwerth volgt nog een stuk langs grasland en de rivier, met uitzicht op de heuvels waar je eerder nog overheen liep.

De uitleg in blokjes tussen de routebeschrijvingen door is interessant, en dat we een paar keer twijfelden welk pad bedoeld werd lag niet zozeer aan de auteur maar aan het feit dat enkele paaltjes waren vervangen door nieuwe exemplaren met een ander uiterlijk (de beschrijving is op deze punten inmiddels online aangepast). Gelukkig geldt bij alle routes dat de gps je direct weer het goede pad instuurt dankzij de van tevoren thuis gedownloade wandeling.

We willen natuurlijk ook de omgeving van die andere stad ontdekken, dus wandeling twee voert ons naar Beek en Berg en Dal, ten oosten van Nijmegen. Door de pittige klim de stuwwal op is dit geen tocht voor mensen met een matige conditie, maar wie niet terugdeinst voor een bijna verticale worsteling omhoog wordt beloond met fantastische uitzichten, boomgaarden, frisgroene weitjes vol paardebloemen, omringd door bomen met soms gigantische kronkeltakken. Wat een prachtig landschap is dit. Deze wandeling is een goede testcase om te kijken of je deze zomer in de Alpen te voet of toch maar per stoeltjeslift naar de top wil gaan.

Wijnranken in Nederland

Auteur Guido Derksen, die eerder al tekende voor de uitstekend ontvangen gidsen Het grote Nederlandse bierwandelboek en Het Zuid-Nederlandse bierwandelboek, combineert twee actuele trends: de populariteit van het wandelen en de gestage opmars van Nederlandse wijn. Dat laatste is vooral, zo lezen we in de inleiding, te danken aan nieuwe druivenrassen die het goed doen in ons klimaat en veel resistenter zijn tegen ziektes. In 25 verschillende wandelingen verspreid over het land (dus niet alleen in het uiterste zuiden en zuidoosten zoals je wellicht zou denken!) loop je langs oer-Hollandse wijngaarden en wijnmakers. Alle routes eindigen bij een plek waar je een goed glas wijn kunt nuttigen. We kunnen niet wachten – al zal het in het geval van de auto natuurlijk wel bij één glaasje moeten blijven.

Jammer is wel dat het geen rondwandelingen zijn maar dat ze van A naar B voeren. In een paar gevallen liggen begin- en eindpunt dusdanig dicht bij elkaar (meestal elders in een stadje) dat dat geen enkel bezwaar is – na dat afsluitende glas wijn is het dan meestal nog 1 of 2 kilometer terug naar je auto. Maar bij de rest geldt dat het wel meteen een dagtocht wordt, doordat je bijvoorbeeld een bus moet nemen die je terug voert naar het beginpunt. Daar moet je maar zin in hebben: moe van een lange wandeling en dan een uur of langer moeten wachten op een streekbus – ikzelf verkies daarom als het even kan rondwandelingen.

Voor nu kies ik voor één zo’n bijna-rondwandeling en toch maar – omdat er anders wel erg weinig keus overblijft – een route van A naar B: op Texel (de laatste plek waar ik een wijnrank zou verwachten!), waar gelukkig frequent de Texelhopper rijdt – zij het dat je er wel aan moet denken zeker een halfuur van tevoren te reserveren. De tocht van bijna 15 kilometer begint in Den Hoorn en voert door uitgestrekte duinen met bunkers; één daarvan is nu een officieel en fantastisch uitkijkpunt, met informatieborden over de historie van deze plek. Vanuit de duinen lopen we eerst 2 kilometer over het strand noordwaarts en vervolgens een groot stuk door het enige bos dat Texel rijk is – het is een mooie lentedag en toch komen we een paar kilometer lang vrijwel niemand tegen.

Aan de rand van dat bos, vlak voordat we enkel nog over asfaltweggetjes zullen lopen, ligt Wijngaard de Kroon van Texel. Ter plekke zijn (pittig geprijsde) flessen wijn te koop, maar wij besluiten op het eindpunt een glas te drinken van een van deze volgens de auteur „beslist fijne wijnen”. Helaas blijkt aldaar, op het terras van brasserie De Cooninck van Poolen, dat deze oer-Texelse wijn nergens in de horeca los geschonken wordt – hij is enkel op een aantal plekken per fles te koop. Dan maar een wijn uit het buitenland; gelukkig bleek zelfs het eenvoudigste huiswijntje op de kaart een prima alternatief. Vanaf de nabijgelegen opstapplek brengt de pittig doorscheurende Texelhopper ons terug naar het startpunt.

De route was prima beschreven, slechts op een paar puntjes had het net iets beter gekund om verwarring te voorkomen (door dat zijpad dat je moet negeren wel te noemen bijvoorbeeld), maar dan helpt het kaartje in Google Maps je direct uit de brand. Dat kaartje krijg je door de QR-code in het boek te scannen; app die route daarna wel even naar jezelf, want na gebruik van je telefoon is-ie soms ineens verdwenen. Aangezien het boek te groot en zwaar is om mee te nemen en de wandeling niet als apart bestand printbaar online staat, is het raadzaam om foto’s te maken van de pagina’s zodat je de teksten op die manier op je telefoon kunt lezen. Nog handiger is het om die foto’s uitgeprint mee te nemen – heb je ook die QR-code bij de hand.

De wandeling naar Nijkerk, bij Amersfoort, is eveneens goed omschreven en eindigt wél bijna bij het beginpunt, zodat de 10,8 km uiteindelijk maar 700 meter langer wordt. Jammer is wel dat de wandeling begint bij het station en je vanuit daar eerst een eind door saaie bebouwing moet alvorens je in het groen terechtkomt. En dat groen, inclusief de wijnranken van de meermaals bekroonde lokale wijnboer Aan de Breede Beek, is op bepaalde stukken best aardig, maar echt fraai wordt het ook weer niet – het grootste deel loop je toch over asfaltweggetjes langs weilanden en wat boerderijen, waar opvalt hoe weinig vogels je hier hoort. Het laatste stuk is ook weer een flinke, onaantrekkelijke tippel pal langs een doorgaande weg.

Wat wél heel fijn is: het door de auteur aangeraden sluitstuk van de wandeling, op het terras van Grand Café LUST, alwaar drie wijnen op de kaart staan van Aan de Breede Beek. Al moest ik daar wel eerst naar vragen: op de kaart staat dat er gek genoeg niet bij vermeld (terwijl zo’n lokale trots juist uitnodigt hem eens te proberen, zou je denken). Ik bestel een glas witte Portillo Chardonnay uit Nijkerk (5,50 euro) en sluit na de eerste slok mijn ogen: wat een zalig zomerse topwijn. Hollands glorie! En zo liep ik toch met een glimlach terug naar de trein. Dankzij dit fijne wandelboek, voorzien van veel informatie en fraaie fotografie, weet ik nu dat ik voortaan eerst naar wijn uit Nederland moet vragen.

Lees ook de vorige reeks wandelboekenrecensies: Het leven is goed in m’n (Brabantse) Land