N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.
Bouwvrijstelling vervalt De Raad van State schrapt de bouwvrijstelling. Dat is een klap voor de bouw: per project zijn nu berekeningen nodig over de stikstofuitstoot.
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data92700634-48c415.jpg)
Foto ANP
Het wordt vanaf vandaag moeilijker bouwprojecten te realiseren waarbij stikstof wordt uitgestoten. In een langverwachte uitspraak oordeelde de Raad van State woensdag dat de vrijstelling voor bouwprojecten om stikstof uit te stoten, in strijd is met Europese natuurwetgeving en vervalt.
Dit betekent dat bij alle lopende en toekomstige vergunningaanvragen voor een bouwproject eerst moet worden berekend hoeveel stikstof er wordt uitgestoten, voordat een vergunning wordt toegekend en de bouw mag beginnen. Reeds verleende vergunningen zijn onherroepelijk, wat betekent dat de bouw op die plekken kan doorgaan.
Natuurschade
Er komt geen algehele bouwstop, benadrukt de Raad van State in deze ‘tussenuitspraak’. Daarbij kan voor projecten van „groot openbaar belang” toestemming worden gegeven als er geen alternatieven zijn en de natuurschade gecompenseerd wordt, zegt de hoogste bestuursrechter van Nederland.
De precieze reikwijdte van de uitspraak van de Raad van State is nog onduidelijk, omdat niet vaststaat hoeveel bouwprojecten geraakt worden. Wat wel vaststaat, is dat de uitspraak gevolgen heeft voor grote delen van de bouwsector en vertraging zal opleveren voor veel projecten.
De bouw keek al maanden angstvallig uit naar de uitspraak van de Raad van State.
De uitspraak lijkt eveneens een forse tegenvaller voor de ambities van het kabinet als het gaat om woningbouw en de energietransitie.
Haags handigheidje
De aanleiding voor de zaak was het bouwproject Porthos, een twintig kilometer lange pijpleiding vanuit de Rotterdamse haven naar leeggepompte gasvelden onder de Noordzee. In de gasvelden moet in de toekomst CO2 worden opgeslagen.
Hoewel de bouwvrijstelling nu sneuvelt, is dit slechts een tussenuitspraak in de zaak-Porthos zelf. Voor de stikstofgevolgen van het project is een aparte berekening gemaakt, maar die is te laat ingediend. Milieuorganisatie MOB (Mobilisation for the Environment), die de zaak had aangespannen, krijgt zes weken de tijd om hierop te reageren.
Hijskranen en shovels
Dankzij de bouwvrijstelling kon de bouwsector relatief snel weer aan het werk toen de Raad van State in 2019 het stikstofprogramma ‘PAS’ als onvoldoende bestempelde. Het idee achter de vrijstelling was dat de stikstofdepositie van hijskranen, shovels en aggregaten op de bouwplaats eenmalig is, en ten opzichte van de zogenoemde gebruiksfase relatief klein is. Alleen de uitstoot van de gebruiksfase, bijvoorbeeld van de auto’s die vanaf een nieuwe buurt dagelijks op en neer rijden, telde mee voor de vergunningsaanvraag.
Sinds de vrijstelling in 2019 voor het eerst ter sprake kwam, klonk er kritiek. Het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) trok in twijfel of de vrijstelling volgens Europees recht is toegestaan, en ook de Raad van State was kritisch.
Milieuorganisatie MOB vocht de bouwvrijstelling aan via bouwproject Porthos, een pijpleiding voor CO2-opslag in lege gasvelden onder de Noordzee. Het project zou volgens MOB voor stikstofneerslag zorgen in de beschermde Natura 2000-gebieden Solleveld & Kapittelduinen, Voornes Duin en Westduinpark & Wapendal bij Den Haag. Met het wegvallen van de vergunning voor Porthos moeten alle toekomstige bouwprojecten in Nederland aparte stikstofberekeningen maken voor hun bouwproject.
Het gevolg is forse vertragingen. Bij provincies, die de aanvragen moeten beoordelen, is sprake van personeelstekorten. Alle lopende vergunningsaanvragen waarin gebruik wordt gemaakt van de bouwvrijstelling, moeten na de uitspraak opnieuw worden ingediend en beoordeeld. Reeds verleende vergunningen zijn onherroepelijk, wat inhoudt dat de bouw op die plekken kan doorgaan.
