N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.
Reportage
Waterinfrastructuur Veerboten mogen elkaar niet meer passeren, omdat dat te gevaarlijk is geworden door dichtslibbende vaargeulen. Ameland is bang dat toeristen weg zullen blijven. „Ze denken dat ze niet meer naar het eiland kunnen komen.”
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data102483258-549123.jpg)
Zuchtend kijkt Gunda Brunotte (42) op van haar telefoon. „Hij is weer vertraagd”, zegt ze. „Och.” Brunotte verhuurt namens eigenaren hun accommodaties op Ameland, waar ze sinds 2001 woont, en is lid van de lokale ondernemersvereniging. Ze zit aan de eettafel van haar woning in Buren, een van de vier dorpen op het eiland. Sinds de boten van en naar Ameland minder vaak – en geregeld vertraagd – varen, rinkelt haar telefoon continu.
Drie dagen voor vertrek krijgen gasten bericht van de rederij dat hun overtocht is geannuleerd, vertelt Brunotte. „Dan bellen ze in paniek op. Ik heb zelfs meerdere mails gekregen van mensen die zeggen dat dit voorlopig hun laatste bezoek aan Ameland is. Dat is vreselijk. Dit eiland leeft van toerisme.”
Terwijl de zomervakantie voor een deel van Nederland is begonnen, varen in ieder geval zes weken lang minder boten van en naar Ameland en Schiermonnikoog. Rederij Wagenborg, die al honderd jaar tussen de twee eilanden vaart, acht het niet langer verantwoord om met twee boten tegelijk te varen en heeft daardoor afvaarten geschrapt. Eerder vertrokken tegelijkertijd boten vanaf Ameland en vanaf het Friese vasteland. Onderweg passeerden ze elkaar. Nu gaat er nog maar één schip heen en weer.
Rijkswaterstaat onderzoekt of een kortere doorsteek tussen Holwert en Ameland mogelijk is. Die zoektocht neemt weken in beslag.
Vastlopen in ondiepe geul
De overtocht hapert vanwege de dichtslibbende vaargeul tussen het Friese vasteland en de twee Waddeneilanden. Rijkswaterstaat geeft elk jaar 7,5 miljoen euro uit aan het onderhouden van de vaargeulen voor de Waddeneilanden. Het is vooral de relatief ondiepe vaargeul naar Ameland die veel onderhoud vereist. De helft van het bedrag is nodig om Ameland bereikbaar te houden.
Dat probleem speelt al langer, maar nu instituut voor maritiem onderzoek Marin in april concludeerde dat de boottochten steeds gevaarlijker worden, heeft de rederij na toestemming van demissionair staatssecretaris Vivianne Heijnen (Infrastructuur en Waterstaat, CDA) de dienstregeling bijna gehalveerd. Het gevaar zit er vooral in dat een schip in de ondiepe vaargeul kan vastlopen, zegt een woordvoerder van de rederij.
De timing, zo in de zomer, is heel erg ongelukkig
Edwin Brouwer horeca-eigenaar
Jaarlijks zijn er normaal gesproken zo’n 7.000 overtochten van en naar het eiland. Rederij Wagenborg vervoert bijna 750.000 mensen per jaar op dit traject; 9,5 procent daarvan woont op het eiland. De rest is toerist. Ameland heeft 3.834 inwoners.
In plaats van ieder uur, vertrekt er nu overdag om het uur een boot. En de boten varen ook langzamer door de vaargeul. Daardoor zijn veel afvaarten vertraagd.
Op het eiland is veel onvrede over de situatie. „Het is allemaal niet heel positief”, zegt Edwin Brouwer (42). Hij is eigenaar van Hotel Restaurant de Klok op Ameland. „De timing, zo in de zomer, is heel ongelukkig. Ik hoop dat Wagenborg zo snel mogelijk de kans ziet om vaker te varen.” Al in de eerste week van de aangepaste dienstregeling merkt hij de gevolgen. „Het is drukker op de boten en bij de havens. Wat eerst verspreid was over meerdere vaarten, zit nu op een kluitje.
Flexibel
„De toeristen komen ook eerder. Vanochtend om acht uur stonden hier al gasten uit Duitsland voor de deur. Ze waren om twee uur ’s nachts vertrokken om de eerste boot om half zes te nemen. Alle kamers zijn dan nog bezet. Daar moet je flexibel in zijn. We kunnen toeristen niet eerder hun kamer laten verlaten, maar kunnen de nieuwe gasten wel tips geven over wat ze tot die tijd kunnen doen.”
Zelf gaat hij niet zo vaak met de boot. „Het is voor ons vooral lastig als je bijvoorbeeld naar het ziekenhuis moet. Dat had ik gisteren. De sneldienst zat vol en met de veerdienst ging ik het met andere afspraken niet redden. Daarom moest ik de afspraak verzetten.”
Brouwer hoopt vooral dat toeristen blijven komen. Die wens deelt Harold van Workum, restauranteigenaar en bestuurslid van de afdeling Ameland van de Koninklijke Horeca Nederland. „Door alle aandacht in de media denken gasten dat ze niet meer kunnen komen of dat ze niet meer terug kunnen. Ze denken dat Ameland onbereikbaar is geworden, maar dat is niet zo. Voor voetgangers is altijd plek. Alleen voor bezoekers die de auto willen meenemen, is het lastiger geworden,” meent hij.
Door het schrappen van afvaarten zijn de beschikbare autoplekken schaars geworden. Bezoekers die een ticket met autoplaats voor een van de geschrapte afvaarten hadden geboekt, kunnen die vaak niet omboeken.
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/bvhw/files/2023/02/data96697128-4d7df0.jpg)
‘Een beetje verplaatsen’
Anna Molenaar-Kiewit (79) vindt het allemaal wel meevallen. „Hij vaart toch alle dagen nog?”, zegt ze voor haar woning in Buren. Ze is geboren en getogen op het eiland. „De mensen moeten zich niet zo druk maken. Vroeger deed de boot er wel drie uur over als het laag water was. Dan kon je soms maar één keer per dag over. Daar maakten we ons geen zorgen om. Dat was gewoon zo.”
Ze fietst nog elke dag langs het wad, waar ze de baggerboten ziet liggen. „De gouden schroef, noemen we die.” Ze maakt een gebaar met haar handen, alsof ze een muntje tussen haar vingers heeft. „Ze baggeren en gooien het een kilometer verder in de zee. Een tij later ligt het er weer.”
Mensen e-mailen me dat dit voorlopig hun laatste bezoek aan Ameland is
Gunda Brunotte verhuurder van accommodaties op Ameland
Twee schepen zijn ‘24/7’ aan het baggeren om de vaargeul op diepte te houden, bevestigt een woordvoerder van Rederij Wagenborg. „Het Waddengebied is een beschermd natuurgebied en daarom mag het zand het gebied niet verlaten. We mogen het maar een beetje verplaatsen. Na drie dagen is het weer teruggespoeld. We zijn eindeloos aan het baggeren.”
Rijkswaterstaat onderzoekt twee mogelijke oplossingen: de bestaande veerverbinding verbeteren of de veerdam aan het Friese vasteland, bij Holwerd, verplaatsen. De veerdam ligt nu vlak bij het wantij. Daar heb je wel eb en vloed, maar weinig stroming, waardoor het water ondieper is.
Wat de oplossing ook wordt, de bewoners hopen vooral op snelheid. „Je bent een stuk van je vrijheid kwijt”, zegt Brunotte. „Op een eiland is de boot de enige weg naar het vasteland. Natuurlijk weten we dat we beperkt zijn op het eiland, maar die beperking is nu wel heel groot.”
