Steeds meer mensen registreren keuze sinds invoering van de donorwet

Waarnemend Rijksvertegenwoordiger Jan Helmond heeft woensdag aangekondigd het beheer van afvalverwerker Selibon over te zullen nemen van het bestuurscollege op Bonaire. Helmond zei dat de situatie rond de vuilstort „zo complex is, dat snel en doortastend ingrijpen nu absoluut noodzakelijk is”. De Rijksvertegenwoordiger vormt de schakel tussen Rijksoverheid en de Caribische gemeenten Saba, Sint Eustatius en Bonaire.

Al jaren veroorzaakt de vuilstort Lagun grote overlast op Bonaire, te wijten aan wanbeheer van het afvalbedrijf en onvoldoende toezicht door het bestuurscollege. Vorige week dinsdag brak voor de derde keer dit jaar brand uit op de stort. Vanwege de rookoverlast moesten tientallen omwonenden worden geëvacueerd.

In een videoboodschap gaf waarnemend Rijksvertegenwoordiger Helmond woensdagavond aan dat Bonaire vorige week is „ontsnapt aan een ramp”. Hij prees het optreden van de lokale brandweer, die op de vuilstort „ternauwernood voorkwam dat olietanks in brand vlogen of zijn ontploft.”

Volgens Helmond hebben opeenvolgende bestuurscolleges verzuimd het afvalprobleem bij Lagun op te lossen. Ook is sprake van „taakverwaarlozing” door het zittende bestuur. De situatie is nu „zo complex geworden dat ze de kennis en kunde bij het Openbaar Lichaam zeker overstijgt”, waardoor snel ingrijpen is vereist. Helmond wijst ook op het risico van nieuwe branden.

Ingrijpen

Het is niet voor het eerst dat Den Haag intervenieert in Caribisch Nederland. In februari 2018 werd het bestuur op Sint Eustatius overgenomen vanwege „grove taakverwaarlozing”.

Op Bonaire wordt veel beperkter ingegrepen. De Rijksvertegenwoordiger neemt alleen de vergunningverlening, handhaving en het toezicht van Selibon over. Toch erkent Helmond dat het op die vlakken buitenspel zetten van het bestuurscollege van Bonaire een zware stap is. „Het is het uiterste middel dat ik volgens de wet kan inzetten. En dat roept misschien ook wel stevige emoties op. Maar het is nu nodig.”

Het bestuurscollege heeft woensdagavond in een brief aan Helmond laten weten „verbaasd” te zijn over diens voornemen tot ingrijpen. Het meent dat juist stappen werden ondernomen om het afvalprobleem aan te pakken en geeft aan dat Helmonds ingrijpen „het beleidskader ondermijnt”. Het college stelt voor om eerst verscherpt toezicht in te stellen.

Deze week gaat Helmond in gesprek met het bestuurscollege. Daarna neemt hij een definitief besluit.

Weglekken

Eind oktober noemde de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) – toezichthouder van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat – in een rapport de situatie bij Selibon „zorgwekkend, complex en urgent”. Op de stort staan zeecontainers met biomedisch afval en asbesthoudend materiaal dat kan weglekken. Ook hebben onderzoekers van Wageningen University in de kustwateren bij Lagun hoge concentraties gemeten van zware metalen, zoals koper, zink en kobalt.

Een ILT-woordvoerder gaf enkele weken geleden aan dat de vuilstort grootschalige opruiming behoeft. Die „schoonmaak kan wel twee tot drie jaar in beslag nemen”, stelt voorzitter Jan Verbeek van bewonersorganisatie Pro Lagun, die al jaren pleit voor beter beheer van de vuilstort.

Verbeek is blij dat nu eindelijk concrete stappen worden ondernomen om het afvalprobleem aan te pakken: „Vandaag begint de Milieu Ongevallen Dienst (MOD) van het RIVM met metingen van de grond en de vegetatie bij Lagun.” Dit onderzoek moet de directe gevaren voor omwonenden en het Selibon-personeel dat werkt op de stort in kaart brengen.

We beseffen dat dit langer kan duren, we willen vooral horen hoe het tijdpad eruit gaat zien

In een gesprek met Rijksvertegenwoordiger Helmond gaf Verbeek vorige week aan dat omwonenden vooral hopen op een betere communicatie. „We vroegen het eilandbestuur onlangs om de stort in twaalf maanden te saneren. We beseffen dat dit langer kan duren, we willen vooral horen hoe het tijdpad eruit gaat zien.”

Pro Lagun pleit ook voor een onderzoek naar de volksgezondheid van omwonenden van Lagun. Daarover deed Helmond geen uitspraken. Wel beloofde hij dat de ingreep „niet langer zal duren dan strikt noodzakelijk. Dus totdat zicht is op een duurzame oplossing” en het bestuurscollege de afvalverwerking weer zelfstandig kan uitvoeren. Ook hij verwacht dat dit tijd gaat kosten. „Deze complexe en gevaarlijke situatie is ontstaan over een periode van jaren. Ze is dus ook niet morgen opgelost.”

Delen

Mail de redactie

Gaswinning onder de Waddenzee bij het Friese dorp Ternaard kan niet plaatsvinden op een veilige wijze. Dat schrijft het Staatstoezicht op de Mijnen (SodM) in een advies aan minister van Klimaat en Groene Groei Sophie Hermans (VVD) dat woensdag naar buiten is gebracht.

Het SodM is bezorgd over de verwachte bodemdaling door gas- en zoutwinning in combinatie met de stijging van de zeespiegel. Door de aanvoer van zand en slib kan de Waddenzee zich tot op zekere hoogte zelf herstellen. In elk scenario dat de toezichthouder heeft onderzocht, zou dat zogeheten ‘meegroeivermogen’ in gevaar komen.

De plannen van de Nederlandsche Aardolie Maatschappij (NAM) om te boren onder het wad, beroeren Friesland al jaren. Gevreesd wordt voor ‘Groningse toestanden’. Provincie en gemeenten zijn tegen, en ook de Unesco gaf al een waarschuwing. Het Staatstoezicht op de Mijnen bracht al eerder een negatief advies uit. Ook na aanpassingen van de NAM blijft de toezichthouder zich tegen de plannen kanten.

Of minister Hermans meegaat in het advies van het SodM is voor het einde van dit jaar bekend. De Raad van State stelde de minister de deadline om voor 1 januari 2025 duidelijkheid te verschaffen over de vergunning voor de NAM.

De Waddenzee staat op de Werelderfgoedlijst van Unesco. Het gaat het om het grootste getijdengebied ter wereld dat dagelijks op een unieke manier droogvalt en volstroomt.

Delen

Mail de redactie

„De-escaleren kun je leren”, staat op het protestbord dat de 28-jarige Anouk omhooghoudt. Daarmee doelt ze op het politieoptreden tijdens eerdere protesten, zegt ze. „Sinds de demonstraties van studenten bij universiteiten zie ik politiegeweld dat ik niet eerder heb gezien. En dat het demonstratierecht nu wordt ingeperkt, vind ik heel kwalijk. De rol van de politie zou moeten zijn om iedereen veilig z’n eigen verhaal te laten vertellen.”

Het is de eerste keer dat Anouk bij een verboden protest is – zondag, toen er ook ondanks het verbod werd gedemonstreerd op de Dam, was ze er niet bij. „De Maccabi-supporters zijn al weg, dus ik begrijp het verbod niet meer. Het lijkt alsof mensen die deze kant van het verhaal willen vertellen monddood worden gemaakt.”

Sinds vrijdagavond geldt in Amsterdam een demonstratieverbod, een maatregel die de gemeente nam na het geweld dat ontstond na de voetbalwedstrijd Ajax – Maccabi Tel Aviv.

Een halfuur voor het protest begint, rond 17.30 uur, maakte de gemeente bekend dat de demonstratie tóch mocht plaatsvinden. Niet op de Dam, maar op het Westergasterrein.

Daar wordt niet naar geluisterd. Vanaf 18.00 uur verzamelen zich enkele honderden actievoerders. Ze zingen, klappen en roepen leuzen als „Free, free Palestine” en „From the river to the sea, Palestine will be free”. Er wordt gezwaaid met Palestijnse vlaggen. De sfeer is relatief rustig.

Politieagenten stellen zich op in een brede cirkel om de demonstraten heen, er staan een stuk of tien politiebusjes op het plein. Rond 18.50 uur kondigt te politie via een megafoon aan te gaan vorderen. Een minuut of twintig later wordt omgeroepen dat iedereen de Dam moet verlaten en dat er geweld gebruikt kan worden als daar geen gehoor aan wordt gegeven.

Niemand vertrekt, de politie maakt de cirkel om de demonstranten steeds kleiner. Een man die aan de zijkant van de Dam staat, maar wel net binnen de cirkel, vraagt aan een van de omringende agenten wat er aan de hand is. „Moeten we weg, meneer?” De agent kijkt strak voor zich uit en reageert niet.

Terwijl de agenten langzaam dichterbij komen, roepen de demonstranten in koor „shame on you”. Ze haken de armen in elkaar en staan dicht bijeen gepakt. Om de politiecirkel heen loopt het vol toeschouwers en andere demonstranten, die zich enigszins uit de voeten hebben gemaakt nadat de politie begon met verder insluiten. De actievoerders in de cirkel worden toegezongen: „you are not alone”.

‘Moment om weg te gaan’

„Dit is misschien het moment om weg te gaan”, zegt een weggelopen demonstrant tegen een ander. Hij wijst naar het Rokin – daar komen acht politieagenten te paard aan. Met hun paarden rijden ze door de menigte, enkele mensen vallen op de grond. Als de paarden beginnen te draven, rennen mensen de Kalverstraat in en het Rokin op.

Dan roept de politie om: „Beste mensen op de Dam, u bent aangehouden en wordt naar het Westergasterrein gebracht.” De GVB-bussen waarin demonstraten afgevoerd worden arriveren op de Dam, net als meer politiebusjes. Beetje bij beetje worden mensen daarin gezet, terwijl omstanders verdreven worden door de agenten te paard. De eerste demonstranten worden rond 20.30 uur onder luid gejuich afgevoerd. Toeschouwers beginnen te vertrekken. De bussen worden steeds voller, de Dam steeds leger.

Delen

Mail de redactie