Starlink is geen cadeau van Musk of van de Amerikanen, zegt Zelensky. Polen en Duitsland betalen ervoor

Als het noodzakelijk is om zijn presidentschap te ruilen voor vrede in Oekraïne, zal hij opstappen, zegt president Volodymyr Zelensky zondag in Kyiv. Het is traditie geworden om bij het markeren van de jaren sinds de grootscheepse Russische invasie van Oekraïne de pers uit te nodigen voor vragen aan de president.

Zelensky deed de uitspraak vanaf het podium, zittend op een groene fauteuil op een locatie diep onder de grond, voor een honderdtal internationale journalisten. Bij de opening van de persconferentie klinkt Zelensky heser dan gebruikelijk. Hij lijkt afgeleid tijdens de introductie en laat een aantal stiltes vallen. Zodra de persvragen afgevuurd worden, loopt hij snel warm.

„Als ik echt weg moet, ben ik er klaar voor”, zei Zelensky achteloos op een vraag van ABC News. De journalist vroeg of hij bereid was op te stappen, als dat zou betekenen dat er vrede in Oekraïne zou zijn. „Ik kan het ruilen voor NAVO-lidmaatschap. Als die voorwaarden op tafel liggen, vertrek ik meteen.”

Oekraïne, het jaar 2025 – is het thema. Veiligheidsgaranties, en al wat daarmee samenhangt zijn de kern van het vraaggesprek. Kyiv wil vrede, maar houdt eraan vast alleen een staakt-het-vuren te sluiten als dit gepaard gaat met een stevig gezamenlijk plan dat Rusland afschrikt van verdere agressie. Luchtafweer, sterke wapens, een vredesmacht – wat maar nodig is.

Critici hebben de grondstoffendeal verontwaardigd ‘herstelbetalingen voor het slachtoffer’ genoemd

In de nacht van zaterdag op zondag voerde Rusland de grootste kamikazedrone-aanval uit in de driejarige geschiedenis van de oorlog, Moskou lanceerde 267 Shahed’s richting Oekraïne.

De Oekraïense regering staat onder grote druk sinds de Amerikaanse president Donald Trump aantrad. Die heeft zijn kiezers een vlugge vrede in Oekraïne beloofd. Afgelopen week werd duidelijk dat Washington daarbij gelooft dat niet Rusland, de agressor, maar Oekraïne, dat werd binnengevallen, stevig onder druk gezet moet worden. En het Witte Huis beschikt over veel meer drukmiddelen tegenover Kyiv, dat afgelopen drie jaar op Washington heeft gebouwd voor zijn verdediging, dan tegenover Moskou.

Grondstoffendeal nu centraal

Centraal in de onderhandelingen op dit moment is het Amerikaanse aandringen op het sluiten van een deal die de Verenigde Staten recht zouden geven op 50 procent van zijn inkomsten uit mineralen, gas, olie en logistiek zoals havens, tot een bedrag van 500 miljard dollar. Een eerste versie van een dergelijke deal werd door Oekraïne afgewezen omdat er geen veiligheidsgaranties in zaten.

Critici hebben de deal verontwaardigd ‘herstelbetalingen voor het slachtoffer’ genoemd. Terwijl zij van mening zijn dat de rekening bij Rusland moet komen te liggen. Maar de boodschap is helder: de VS willen iets terug voor eventuele toekomstige steun.

De Amerikaanse onderhandelaars zouden daarbij ook tegen Kyiv hebben gedreigd met het afsluiten van Starlink voor Oekraïne. Dat meldden drie bronnen afgelopen weekend aan persbureau Reuters. Kyiv steunt voor de landsverdediging op de satelliet-internetvoorziening van het bedrijf van president Trumps ideologische compagnon en financiële ruggensteun, Elon Musk.

Foto’s Kostyantyn Chernichkin

Als Starlink echt niet meer beschikbaar is in Oekraïne zou dat uiteraard „een groot probleem” zijn voor Oekraïne, stelde president Zelensky. Hij stelde dat er 45.000 Starlink-schotels worden gebruikt in Oekraïne. „Ik zal niet precies zeggen hoeveel er waar zijn, maar duizenden worden gebruikt door artsen, in scholen, kinderopvang en universiteiten”, voegde Zelensky toe.

Telefoon- en internetvoorziening zijn overal langs de frontlinies beschadigd of uitgeschakeld uit veiligheidsoverwegingen. Starlink is een levensader voor burgers en overheden in deze gebieden. Daarnaast gebruiken de Oekraïense strijdkrachten Starlink voor communicatie vanaf de frontlinies.

Werken aan Starlink-alternatief

Defensieminister Roestem Oemerov onthulde zondag dat gewerkt wordt aan Starlink-alternatieven voor de troepen. Hoofd van de militaire inlichtingendienst Kyrylo Boedanov stelde koeltjes: „Op dit moment wordt er niet gewerkt aan het blokkeren van het Oekraïense Starlink. Rustig aan met deze vraag.”

Zelensky benadrukte dat het gebruik van Starlink geen gift is van moederbedrijf SpaceX. In de eerste maanden deed het bedrijf dat gratis, maar in 2023 werden de kosten gedekt door het Amerikaanse ministerie van Defensie. Dit is inmiddels overgenomen door Polen en Duitsland, stelde Zelensky. In reactie op de onthulling heeft Polen laten weten dat van plan te zijn de kosten te blijven dekken.

Trump ging afgelopen week zover om de democratisch verkozen president Zelensky een „dictator” te noemen. Zelensky weigert hem een vijand te noemen en blijft spreken over „zijn Amerikaanse partners”.

Zelensky blijft spreken over ‘zijn Amerikaanse partners’

„Laten we praten”, zegt Zelensky. „Laten we praten over mineralen, laten we praten over productie. Laten we praten over olie. Laten we praten over gas. We delen. Jij krijgt de voorkeur, jij bent nummer één”, vleit hij. „Alles om de vijand te stoppen en het recht te doen zegevieren.”

Gevraagd waarom hij zich de Amerikaanse vijandigheid laat welgevallen, antwoordt Zelensky: „Hier is geen ruimte voor emoties. Ik neem een pragmatische houding aan tegenover de huidige regering. Dat gezegd hebbende, ik interpreteer de uitspraken van Donald Trump niet als complimenten. Ik begrijp dat wel, maar dat is niet zo interessant.”

Hij legde nog wel uit dat hij „niet door één of andere macht” gekozen was, maar „door 73 procent van het electoraat” – in feite was dat bijna 75 procent. „Het Oekraïense volk zal na de staat van beleg naar de stembus gaan en een keuze maken. Ik zal geen decennium aan de macht zijn, maar zal Poetin niet toestaan over Oekraïens grondgebied te regeren..”

Op maandag 24 februari, de precieze datum van de invasie, kondigt Zelensky aan, zal er een overleg zijn met vertegenwoordigers van meer dan twintig bondgenoten, online en offline. Leden van de Europese Commissie en de Canadese premier Justin Trudeau worden genoemd als aanwezigen in Kyiv. Over wat hiervan te verwachten, wil Zelensky nog niets „verklappen”. „Er komen sterke beslissingen voor de steun aan Oekraïne. We gaan kijken naar steunpakketten, specifieke bedragen, specifieke wapens en specifieke sancties tegen Rusland.” Op 6 maart wordt een extra EU-top georganiseerd over Oekraïne en de Europese defensie.

Volodymyr Ihnatenko (72)‘Ik beef van het nieuws’

„Voor het eerst in mijn leven lees ik vanaf het moment dat ik opsta tot het moment dat ik naar bed ga het nieuws. Ik ben geen politicus maar het beleid interesseert me omdat alles er vanaf hangt: onze levens en het lot van Oekraïne. Ik beef ervan.

„Het is heel onaangenaam om de voorstellen uit Washington te horen. Ik kan niet geloven dat dit nodig is. Ze hebben ons geholpen en gesteund, we staan tegenover een zeer sluwe vijand. Poetin moet informatie hebben over Trump waar wij niets vanaf weten.

„Zelensky bleef hier toen de oorlog begon, hij leidt volgens de letter van de wet. Alleen slechte mensen, kwade tongen, kunnen Zelensky ervan overtuigen nu verkiezingen te organiseren. Hij heeft het heel lastig, maar hij doet wat goed is voor het volk. Mensen verschillen van mening natuurlijk, maar als er weer verkiezingen waren, zou ik op hem stemmen.”

Olena (architect, 67)‘Ze lijken wel gek geworden’

,,Ik kijk met complete afschuw naar hoe er in het Witte Huis over Oekraine wordt gesproken. Het lijkt wel alsof ze allemaal gek zijn geworden, alsof ze niet begrijpen wat hier gebeurt en het niet willen begrijpen. Ik slaap er slecht van. Ik neem kalmeringsmiddelen. We zijn wel een beetje gewend geraakt aan een bedrukkende situatie. Maar nu voelt het weer als aan het begin van de oorlog, waarin je niet weet wat er gaat gebeuren en hoe je je moet gedragen.

„Verkiezingen zijn nu simpelweg onmogelijk. Daar ben ik het mee eens, ik steun de staat in deze beslissing. Ik heb niet voor onze president gestemd, maar in deze situatie heeft de regering volkomen gelijk. Ik weet niet of ik op Zelensky zou stemmen. Ik wil zien hoe een andere kandidaat het doet, maar het hangt van de situatie af.”

Anton (Nationale Garde, 26)‘Ons moreel stort niet in’

„Het zwaarst waren de eerste paar maanden van de invasie – erger kan het niet. In het leger wordt lauwtjes gereageerd op wat er nu gebeurt. In elk geval om mij heen kan het niemand wat schelen. De Amerikanen gaan niets meer geven, de Europeanen niet. We bedenken wel wat. Ons moreel stort niet in. We hebben gevechtsmissies, die voeren we uit. We besteden geen aandacht aan dat nieuws. Maar als waar de VS nu over praten, wordt omgezet in handelen, dan zit ik wel in de put.”

„Om verkiezingen vragen is een populistische uitspraak – iedereen hier snapt heel goed dat het onzinnig en onmogelijk is. Een groot deel van het grondgebied is bezet. Hoe kunnen verkiezingen in zo’n situatie legitiem worden genoemd?

„De regering handelt niet altijd even bekwaam. Maar Zelensky is onwrikbaar, hij accepteert geen onderhandelingen achter zijn rug om. Zo denken wij er allemaal over, dat standpunt steun ik. Op wie ik zal stemmen als er wel verkiezingen komen is een problematische vraag – ik weet niet wie de kandidaten zullen zijn.”

Delen





Mail de redactie