Spanningen in Ierland lopen op door toename migratie vanuit VK: ‘Ik herken mijn eigen stad niet meer’

De meeste Ieren zijn aardig. Maar soms krijgen asielzoekers lompe dingen naar hun hoofd geslingerd, vertelt een Nigeriaanse migrant. „Dan vloeken ze tegen je. Of ze roepen: ‘Ga terug naar je eigen land’. Eén keer werd het gewelddadig omdat iemand van ons fel reageerde, maar gelukkig konden we dat snel sussen.”

Hij wijst naar de rij met tientallen opgooitentjes, opgezet langs een kanaal middenin de Ierse hoofdstad. Daar, die ene met een groen dekzeil tussen een rij met blauwe zeilen, dat is het zijne. Ongeveer twee weken geleden kwam de Nigeriaan aan in Dublin en hij heeft hier asiel aangevraagd omdat hij persoonlijk gevaar zou lopen in Nigeria. Via welke route hij naar Ierland is gekomen, houdt hij bewust vaag. „Dat ligt gevoelig.” Het kan gevolgen hebben voor zijn asielaanvraag – liever blijft hij ook anoniem.

Ierland krijgt de afgelopen maanden veel meer asielzoekers binnen dan in eerdere jaren. Daarom slaapt een deel van hen in tenten: er zijn niet genoeg opvangplekken. Wie niet meteen in een hotel of andere tijdelijke accommodatie terecht kan, krijgt geld van het International Protection Office (IPO) om een tentje en een slaapzak te kopen, plus een wekelijks budget van 113 euro. Het IPO is de overheidsinstelling die in Ierland de asielverzoeken behandelt. In de tentjes liggen platgemaakte kartonnen dozen als matjes en dekens zonder lakens eromheen.

De gestegen aantallen asielzoekers leiden tot spanningen in de Ierse samenleving. Voor het eerst, want de rechtse anti-immigratiesentimenten die al jaren groeien in de rest van Europa leken op Ierland lang geen vat te krijgen. En de afgelopen weken ontstond over de opvang van de migranten een diplomatieke rel tussen Ierland en het Verenigd Koninkrijk.

Via Noord-Ierland

Aanleiding was een opmerking van de Ierse minister van Justitie Helen McEntee, die zei dat „meer dan 80 procent” van de asielzoekers het land nu binnenkomt via Noord-Ierland. Ze vluchten uit angst voor wat hen in het Verenigd Koninkrijk mogelijk te wachten staat: het VK heeft onlangs enkele tientallen migranten gearresteerd en zet alles op alles om hen binnenkort naar Rwanda te deporteren. Zo wil de Britse regering migranten ontmoedigen om vanuit Frankrijk aan de gevaarlijke oversteek van het Kanaal te beginnen.

Een paar dagen later bleek dat officiële percentages ontbreken. McEntee baseerde zich op het feit dat een groot deel van de migranten niet op Ierse vliegvelden of bij aankomst in havens geregistreerd worden, maar zich pas in Dublin bij het IPO melden. Ze komen vanuit Groot-Brittannië naar Noord-Ierland met de veerboot of het vliegtuig en pakken vanaf daar een bus of taxi naar het zuiden, naar de republiek Ierland. Tussen die twee landen vinden geen grenscontroles plaats. Dat is een overblijfsel van het vredesakkoord dat een einde maakte aan de Troubles, het geweld eind vorige eeuw tussen de loyalisten die Noord-Ierland zo nauw mogelijk bij Groot-Brittannië betrokken willen houden en de nationalisten, die één Ierland willen.

Er ontstond een publiek verschil van mening tussen Dublin en Londen over de vraag of Ierland asielzoekers kan terugsturen. Volgens de Ierse regering waren er afspraken gemaakt tijdens de coronapandemie in 2020 om migranten terug de grens over te zetten, maar de Britten zeiden daar niets van te weten.

Hoe dan ook kan er geen sprake van zijn dat het VK asielzoekers accepteert uit een EU-land, zei de Britse premier Rishi Sunak (Conservatieve Partij), zolang een ander EU-land, Frankrijk, weigert asielzoekers vanuit het VK terug te nemen. Hem kwam de rel geweldig uit. Sunak wil laten zien dat het idee om asielzoekers uit te zetten naar Rwanda inderdaad een afschrikwekkend effect heeft: dat ze nu uitwijken naar Ierland is volgens hem een bewijs dat zijn plan werkt.

Het onderlinge vrije verkeer van personen en goederen was de afgelopen jaren steeds een stokpaardje van de Ieren. Tijdens de onderhandelingen over de Brexit, de uittreding van het VK uit de Europese Unie, wilde Ierland per se de grens openhouden en moesten de Britten dat probleem maar zien op te lossen. Zíj wilden immers uit de EU. Nu zou de helft van de Ieren het liefst controles bij de grens invoeren, bleek begin deze week uit onderzoek van peilingbureau Ireland Thinks. En 82 procent van de bevolking vindt dat de asielzoekers terug naar het VK moeten worden uitgezet.

Noodwetgeving

De Ierse regering houdt vol dat ze asielzoekers inderdaad wil gaan terugsturen, maar heeft, naast de Britse onwelwillendheid, nog een probleem. De rechtbank bepaalde onlangs dat het VK geen veilig land is en dat terugsturen niet kan, omdat asielzoekers in het VK het risico lopen naar Rwanda gedeporteerd te worden. Precies dezelfde redenering als Britse rechters in november hadden: zij vonden Rwanda geen veilig land om migranten heen te sturen. Premier Sunak kwam met wetgeving om die uitspraak te omzeilen en de Ierse regering heeft nu óók noodwetgeving aangekondigd. Eind mei moet die wetgeving door het parlement zijn.

Intussen komen Ieren vaker publiekelijk in verweer tegen de grotere aantallen asielzoekers. „Ierland is vol”, staat op de spandoeken bij een anti-migratiedemonstratie begin deze week, en „Ierland behoort toe aan de Ieren”. De blonde Andrea Long zwaait met een Ierse vlag aan een uitschuifbare stok. Ze woont in Dublin en zegt dat ze in O’Connell Street, een brede winkelstraat in het centrum, de migranten uit de taxi ziet stappen. „Ik herken mijn eigen stad niet meer. Ik heb er niets op tegen als ze hier legaal komen om een leven op te bouwen, maar zo illegaal via de achterdeur, dat is eng en crimineel.”

deelnemer anti-migratiedemonstratieAndrea Long Ik heb er niets op tegen als ze hier legaal komen om een leven op te bouwen, maar zo illegaal via de achterdeur, dat is eng en crimineel

Ieren zijn van oudsher hartelijk en gastvrij, zegt Long. Ze zijn zelf ook vaak geëmigreerd vroeger, dus ze weten hoe het is. „Maar nu maken ze misbruik van onze vriendelijke natuur. We zijn als een zinkend schip waarop de overheid alleen maar meer mensen toelaat. We hebben hier al bijna 14.000 daklozen en daar zitten vierduizend kinderen bij. We kunnen niet eens meer voor onze eigen mensen zorgen.” Huisvesting is inderdaad een probleem in Ierland: al jaren groeit de vraag naar huizen en is er een beperkt aanbod, waardoor de prijzen stijgen en de betaalbaarheid daalt.

Deze demonstratie mag vriendelijk verlopen, zo ging het de afgelopen maanden niet altijd. In november braken in Dublin rellen uit waarbij jongeren winkels plunderden, de politie aanvielen en auto’s in de fik staken. Aanleiding was een steekpartij waar een migrant uit Algerije de dader zou zijn; later bleek hij al jaren ook een Iers paspoort te hebben. En de afgelopen maanden stijgt het aantal brandstichtingen in het land, specifiek bij locaties waar plannen zijn om asielzoekers te huisvesten.

Het IPO is de overheidsinstelling die in Ierland de asielverzoeken behandelt. In de tentjes liggen platgemaakte kartonnen dozen als matjes en dekens zonder lakens eromheen.

Geen radicaal-rechts

Ierland kent geen populaire radicaal-rechtse politici zoals Marine Le Pen in Frankrijk of Geert Wilders in Nederland. Er zijn wel enkele kleine extreemrechtse partijen, zoals de National Party en de Irish Freedom Party, maar die zijn geen van beide met zetels in het parlement vertegenwoordigd. Vooral Sinn Féin, de nationalistische oppositiepartij die Ierse eenwording nastreeft, vertegenwoordigt het anti-establishment en spreekt een groot deel van het electoraat aan dat normaal gesproken aangetrokken zou worden door radicaal-rechts.

Sinn Féin deed het de afgelopen paar jaar goed in de peilingen en het leek reëel dat partijleider Mary Lou McDonald premier wordt, na de verkiezingen later dit jaar of begin volgend jaar. Alleen wat immigratie betreft zitten ze nu klem: McDonald was altijd links en zei dat Ierland aan de internationale verplichtingen rond asiel moet voldoen. De afgelopen maanden, ook met de Europese verkiezingen in zicht, schuift de partij naar rechts op, omdat ze ziet dat immigratie belangrijker is geworden voor de Ierse kiezers. Volgens een peiling deze week zou 52 procent van de Sinn Féin-achterban het liefst grenscontroles met Noord-Ierland invoeren. Ondenkbaar voor Sinn Féin, maar als gevolg zegt McDonald wel steeds dat haar partij „natuurlijk tegen open grenzen” is, al kan ze niet goed uitleggen wat dat concreet betekent.

Intussen blijven de asielzoekers in tentjes langs het kanaal een probleem, omdat er geen toiletten of andere voorzieningen voor de migranten zijn. Donderdagmorgen werden daarom de stroken gras onder de bomen ontruimd en verdwenen de tientallen tentjes met een grijper in een vrachtwagen. In een hotel en in een noodopvang buiten Dublin zou plek zijn gemaakt voor hun bewoners.

Dit was de tweede keer dat de overheid zo’n ontruiming hield. Vorige week werden alle tenten op de stoep voor het International Protection Office in één keer weggehaald – de Nigeriaanse asielzoeker kampeerde ook eerst daar op straat. „Ik zat een paar uur in een McDonald’s om warm te worden. Toen ik terugkwam was alles weg.” De vraag lijkt nu niet of, maar wanneer ergens in de stad een nieuw plukje tenten opduikt: er zijn volgens het IPO nu 1.764 asielzoekers die geen onderdak hebben en daar komen er elke dag gemiddeld enkele tientallen bij.

Delen





Mail de redactie