Southport-moorden laten ‘nieuw soort dreiging zien van jonge mannen in hun slaapkamer’ – dader krijgt 52 jaar celstraf

Het twintig centimeter lange keukenmes waarmee Axel Rudakubana vorig jaar zomer drie meisjes om het leven bracht, had hij online bij Amazon gekocht. Hij bleek al vanaf jonge leeftijd een obsessie te hebben met geweld, oorlogen en haatmisdrijven. En misschien het belangrijkste: Rudakubana was al jarenlang in beeld bij verschillenden Britse overheidsinstellingen.

Deze details kwamen afgelopen week naar buiten in de rechtszaak rond Axel Rudakubana (achttien jaar). Rudakubana was eind juli vorig jaar nog net minderjarig toen hij drie meisjes in de Britse kustplaats Southport doodstak: Bebe, Elsie en Alice. Ze waren zes, zeven en negen jaar oud. Hij was een dansles met Taylor Swift-thema binnengedrongen, waar hij ook acht andere kinderen en twee volwassenen verwondde. Bij hem thuis werd het vergif ricine aangetroffen en een handleiding van terreurorganisatie Al-Qaida, ook strafbare feiten.

Donderdag veroordeelde de rechtbank in Liverpool Rudakubana tot minimaal 52 jaar gevangenisstraf – daarna bepaalt een commissie of het veilig is om hem vrij te laten. „Het is waarschijnlijk dat hij nooit vrijkomt”, volgens de rechter. Omdat hij nog minderjarig was tijdens zijn misdrijven, was levenslang opleggen juridisch niet mogelijk. „Hij wilde proberen massamoord te plegen op onschuldige, gelukkige jonge meisjes”, zei de rechter. „Ik ben er zeker van dat hij elk kind had gedood, als hij de kans had gekregen.”

Rudakubana verstoorde de zitting meermaals. Hij riep dat hij zich ziek voelde, pijn op zijn borst had en een dokter wilde zien. Zijn advocaat vertelde dat hij al even niet meer had gegeten en gedronken en dat hij eerder deze week medische hulp had gekregen. De rechter stuurde hem uiteindelijk twee keer de zaal uit.

Door online desinformatie over Rudakubana’s afkomst en motieven ontstonden in de weken na de steekpartij grootschalige, racistische rellen in het VK. Rudakubana werd geboren in Cardiff, Wales, en zijn ouders verhuisden jaren daarvoor vanuit Rwanda naar het VK, maar online ging rond dat hij als migrant met een rubberbootje was gekomen en islamitisch was. De rechter zei dat hij Rudakubana niet verantwoordelijk houdt voor die rellen.

Overheid schoot tekort

De Britse Labour-regering ziet zijn misdaden als een gevolg van overheidsfalen. De staat „schoot tekort in de ultieme plicht om de jonge meisjes te beschermen”, zei premier Keir Starmer deze week. Hij kondigde een breed onderzoek aan naar de vraag hoe het kan dat de politie en enkele sociale instellingen wisten dat Rudakubana overmatig geïnteresseerd was in geweld, maar hij vorig jaar zomer toch zijn gang had kunnen gaan.

In 2019 werd Rudakubana, hij was toen dertien jaar, voor het eerst doorverwezen naar Prevent, het Britse anti-extremismeprogramma. Hij was toen met een mes naar school gekomen, naar zijn zeggen omdat hij werd gepest met racistische opmerkingen. Hij werd ervoor van school gestuurd. Later werd Rudakubana nog twee keer verwezen naar Prevent, maar nooit vonden ze daar zijn zaak serieus genoeg om hem langdurig te monitoren. Zijn ouders en hij kregen wel hulp van het lokale maatschappelijk werk, alleen dat stopte in februari 2023.

Deze week bleek ook dat de Taylor Swift-dansles misschien een tweede keuze voor Rudakubana’s geweld was. Precies een week eerder had hij onder een valse naam een taxi besteld om naar zijn oude school te rijden, op de laatste schooldag van het jaar. Toen lukte het zijn vader om de taxichauffeur te overtuigen hem niet mee te nemen. Hij droeg dezelfde groene capuchontrui en eenzelfde soort mondkapje als een week later – toen bestelde hij de taxi pas buitenshuis, onder dezelfde valse naam ‘Simon’.

Rudakubana handelde, ook voor zover deze week bekend werd, niet uit religieuze of ideologische motieven. De veiligheidsdiensten beschouwden zijn zaak dus niet als terrorisme. Maar premier Starmer zei deze week dat hij in types als Ruda-kubana wel een nieuw soort terreurdreiging ziet: „Eenlingen, misfits, jonge mannen die in hun slaapkamer online allerlei materiaal raadplegen, wanhopig op zoek naar bekendheid.” Misschien zijn zulke eenlingen moeilijker in het vizier te krijgen dan leden van ‘gewone’ terreurorganisaties, zei hij, „maar we zullen ons anti-extremismesysteem zo herzien dat we dat wel kunnen”.

Regering onder druk

Naast het onderzoek kondigde Starmer een aanscherping van de regels voor online verkoop van messen aan. Online winkels moeten voortaan om dubbele identificatie vragen, een identificatiebewijs plus een video. Nu zijn messen in het VK ook alleen voor meerderjarigen te koop, maar Rudakubana had met bepaalde software die leeftijdscontrole weten te omzeilen. De regering kijkt naar mogelijkheden om de toegang tot online gewelddadig materiaal in te perken.

Starmers reactie op de rellen na de steekpartij – snelle opsporing en vervolging – en ook zijn aankondiging van het onderzoek nu worden in het VK overwegend als adequaat en voortvarend gezien. Terwijl de regering rond een heel ander onderwerp de afgelopen weken juist flink onder druk stond om een nieuw onderzoek aan te kondigen: de problemen met georganiseerde seksuele uitbuiting van meisjes en jonge vrouwen in meerdere Engelse steden.

Dat schandaal stamt uit 2010, maar kreeg begin deze maand weer veel aandacht doordat ondernemer en eigenaar van X Elon Musk zich er kwaad over maakte op zijn online platform. De regering en Starmer hielden een paar weken vol dat al genoeg onderzoek was gedaan naar de misstanden en dat de aanbevelingen van dat eerdere onderzoek nog niet zijn doorgevoerd. Maar vorige week maakte de minister van Binnenlandse Zaken Yvette Cooper toch bekend dat er een snelle doorlichting komt, van ongeveer drie maanden, naar de huidige stand van zaken rond de grooming gangs.

Voor de slachtoffers en nabestaanden in Southport betekende Rudakubana’s veroordeling donderdag een juridische erkenning van een tragedie. Eén van de meisjes die hij had neergestoken, richtte zich in haar slachtofferverklaring direct aan Rudakubana: „Ik hoop dat je de rest van je leven spendeert in de wetenschap dat we je een lafaard vinden.”

Delen





Mail de redactie