N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.
Recensie Boeken
Kinderboekenweek In de reeks boeken over het thema ‘Bij ons thuis’ kijkt het debuutprentenboek Het huisje zonder heks van Sophie Pluim net iets verder dan de eigen voordeur.
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/bvhw/files/2023/10/data106255787-045c18.jpg)
Aansluitend bij het thema van de Kinderboekenweek, ‘Bij ons thuis’, is een trits aan boeken verschenen over wat je zoal aantreft in een huis. Een kast, een tafel, een broertje, zusje, hond of kat. De meest progressieve laten ook nog twee moeders of twee vaders zien die aan de keukentafel zitten. Ze kijken vrolijk, want iedereen is áltijd vrolijk, bij iedereen thuis. En iedereen is welkom. Wellicht dat een uitgeput thema ook al deze futloze boeken verdient, maar een verademing is dan wel Het huisje zonder heks, van Sophie Pluim, die dit jaar ook het Kinderboekenweekgeschenk (van Sanne Rooseboom) illustreerde. Het huisje zonder heks is een prentenboek waarbij net iets verder is gekeken dan de eigen voordeur. En, niet onbelangrijk: waarin de tekst niet onderdoet voor de illustraties.
In Pluims debuut als zowel illustrator als schrijver gaat een huisje op pad om een heks te zoeken om mee samen te wonen. De oude heks is vertrokken uit het huisje en het is tijd voor een nieuwe. Op hoge (en zeer komisch ogende) kippenpoten loopt het huisje weg. Het is een grappig uitgangspunt én duidelijke verwijzing naar het oude Slavische sprookje van Baba Jaga waarin een huisje op kippenpoten staat en constant om zijn as draait. Volgens de legende is Baba Jaga een heks die zich voedt met kindertjes. Ze vliegt daarbij niet op een bezem, maar in een vijzel waarbij ze de mortel als peddel gebruikt. Gelukkig doet deze doodenge heks er niet veel toe in Pluims prentenboek. In Het huisje zonder heks gaat het om het huisje. Dat volvoert zijn zoektocht seizoenen lang, steeds in beweging – wat onhandig is, want het heksje is ook op pad.
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/bvhw/files/2023/10/data106255486-341f37.jpg)
Een huis heeft een ziel. Daar gaat het over. En misschien ook een beetje over de vraag of jij het huis uitkiest of het huis jou? ‘„Heb jij het heksje gezien?” vraagt het huisje aan een oude bekende die antwoord: „Ik heb haar wel ontmoet, maar ze reisde verder naar het oosten.”’ Baba Jaga wordt vaak gezien als een symbool voor vrouwelijke onafhankelijkheid en dit heksje is dan ook niet voor één windrichting te vangen. Ondertussen verandert de achtergrond bij elke prent van kleur. We zien het frisse groen van de lente overgaan in felgeel en daarna bruin. Prachtig zijn de blauwe platen van de winter, waarin de organisch gebruikte waterverf contrasteert met de gedetailleerde potloodtekening van het huisje.
Slavische folklore
Pluim (1993) vertelde onlangs op haar Instagram dat ze al jaren huisjes tekende die geïnspireerd werden door dit Slavische folkloreverhaal. Daarmee bedoelt ze huisjes op vogelpoten, maar de oplettende kijker ziet in haar boek meer verwijzingen naar de oude legende. Zo staan er in het huisje verschillende vijzels met mortel en zitten er vier zwarte vogels op het dak. (In de oude vertellingen voert Baba Jaga gezag over een troep zwarte ganzen die door de lucht cirkelen op zoek naar kinderen.)
Met Het huisje zonder heks heeft Pluim op een leuke en slimme manier nieuw leven geblazen in een legende die, zoals dat bij legendes gaat, telkens aan verandering onderhevig is. Dit keer gaat het verhaal van Baba Jaga over een eigenwijs huisje dat weet wat het wil én dat op hoge poten gaat halen, met een zwiepende staart van klimplanten. Het is daarmee een mooi sprookjesboek geworden voor de allerjongsten.
