Shoppen in de Eredivisie – de flirt tussen Saoedi-Arabië en het Nederlandse voetbal

Op dinsdag 4 april om twee uur ’s middags zit Dennis te Kloese, algemeen directeur van Feyenoord, klaar voor een videogesprek via Microsoft Teams. Meerdere deelnemers bellen in: een Italiaanse advocaat, de Nederlandse tussenpersoon die de call heeft georganiseerd en de man om wie het Te Kloese te doen is: Waleed Al-Mansour, een zakenman uit Saoedi-Arabië.

Al-Mansour presenteert zich als consultant en sportinvesteerder, iemand met een groot internationaal netwerk die toegang heeft tot Saoedische zakenpartners met diepe zakken. Hij is bovendien in de race om voorzitter te worden van Al-Ittihad uit Jeddah, een van de traditionele topclubs van het land. Al-Mansour heeft grote plannen met Al-Ittihad, zo valt te lezen in het voorstel dat hij naar Te Kloese stuurt en dat NRC heeft ingezien.

Een van die plannen is een verregaande samenwerking met Feyenoord. Al-Mansour stelt onder meer voor dat de Rotterdamse club zich tegen een nog onbekende vergoeding intensief gaat bezighouden met de jeugdopleiding van Al-Ittihad, waarbij de beste jeugdspelers uit Jeddah een kans krijgen bij Feyenoord. Het logo van Feyenoord moet zichtbaar zijn bij door Al-Ittihad georganiseerde jeugdwedstrijden en hij wil een ‘Feyenoord-Ittihad Cup’ organiseren. Ook zal Feyenoord bij spelers die het wil verkopen of verhuren, „prioriteit geven” aan Al-Ittihad.

De voorgestelde samenwerking is voor vier jaar en wordt van kracht zodra Al-Mansour de voorzittersverkiezing wint, is te lezen. „Als het partnership slaagt, gaan we de volgende fase in”, vertelt Al-Mansour in een videogesprek met NRC. Die volgende stap is „een investering in de aandelen van de club”.

De Saoedische zakenman vindt Feyenoord aantrekkelijk omdat de club tot de Europese subtop behoort, een grote achterban heeft én kan bogen op een goede jeugdopleiding. Ook van belang: Feyenoord smacht naar een kapitaalkrachtige partij die bereid is flink in de club – en de renovatie van het stadion – te investeren.

In de presentatie die Feyenoord voor het gesprek aan Al-Mansour stuurt, staat dat de club zich in haar internationale strategie richt op „meer financiële middelen”, „sportieve en commerciële connecties” en „unieke samenwerkingsverbanden”. In de presentatie is Saoedi-Arabië op een wereldkaart aangekruist als een van de landen waar de club naar kijkt.

Toch kijkt Al-Mansour niet alleen naar Rotterdam in zijn zoektocht naar een Europese partner. Enkele maanden eerder, rond de jaarwisseling, heeft hij al met AZ-directeur Alex Kroes gesproken over een mogelijke samenwerking.

Die gesprekken zijn op niets uitgelopen. Kroes, verantwoordelijk voor de ‘internationale voetbalstrategie’, laat Al-Mansour na een paar gesprekken weten dat AZ van een samenwerking afziet. Ook Te Kloese hapt niet. Hij zegt desgevraagd dat het een „informatief gesprek” was met de Saoedische zakenman. „Een kennismaking. Niet iets waar we nu meteen mee doorpakken.” Is een samenwerking met een Saoedische partij in de toekomst uitgesloten? Te Kloese zegt dat het „niet bovenaan” zijn lijst met „prioriteiten” staat.

Als het er al van komt, zal dat waarschijnlijk zonder betrokkenheid van Al Mansour zijn. Enkele weken na het gesprek dat hij voerde met Feyenoord, wordt het staatsinvesteringsfonds van Saoedi-Arabië (PIF) eigenaar van de beste voetbalclubs van het land, waaronder Al-Ittihad. Al-Mansour trekt zich terug uit de race om het voorzitterschap.

De Wieg

Toch is het daarmee niet gedaan met de flirt tussen het Nederlandse voetbal en Saoedi-Arabië. Qatar en de Verenigde Arabische Emiraten waren de eerste Arabische mogendheden die ontdekten hoe een land via grootschalige investeringen in de sport prestige en politiek-economische invloed kan vergaren. De laatste jaren is het Saoedi-Arabië van kroonprins Mohammed bin Salman, een machthebber die zowel bekendstaat om zijn meedogenloze repressie van iedereen die kritiek uit als om zijn ambitie het land te moderniseren en minder afhankelijk te maken van olie-inkomsten, aan een ongekende inhaalslag bezig.

Dat doet het onder meer door golf, boksen en Formule 1 naar Saoedi-Arabië te halen. Maar vooral: voetbal. Italië en Spanje spelen er Super Cup-finales, de Engelse club Newcastle United werd in 2021 overgenomen door PIF en sinds kort gaan sterspelers voor astronomische bedragen die kant op, onder wie Cristiano Ronaldo en Karim Benzema. Dat is de zichtbare kant van een miljarden kostende campagne om van Saoedi-Arabië een machtige voetbalnatie te maken.

Er is ook een deel dat zich grotendeels onder de radar afspeelt, maar niet minder belangrijk is: de ontwikkeling van het lokale voetbal, de opleiding van trainers en jeugdspelers en het verbeteren van de infrastructuur. Dit om in de nabije toekomst, als Saoedi-Arabië wellicht gastheer is van het WK, wereldwijd indruk te maken met het nationale elftal. Daarvoor is Nederland interessant, door de goede naam op het gebied van jeugdopleidingen en coaches.

Centraal in die ontwikkeling staat de Mahd Sports Academy. Mahd is Arabisch voor ‘wieg’. Het nationale sportinstituut valt direct onder de machtige minister van sport, zelf een voormalig autocoureur. Een gelikt filmpje onder de titel ‘Land of champions’ met in de hoofdrol topcoach José Mourinho, ‘ambassadeur’ van de academie, zet de ambities kracht bij. „You can be whatever you want”, zegt Mourinho op indringende toon.

Zo’n filmpje is er ook met een andere hoofdrolspeler: Ed Graper, een Nederlander („Wij zijn hier om te leiden, niet om te volgen.”). Minder bekend dan Mourinho, maar een belangrijke schakel in de Saoedische plannen om het lokale voetbal te ontwikkelen. Hij is de ‘executive football director’ van de Mahd Academy in hoofdstad Riyad.

Dat de Saoediërs bij Graper zijn uitgekomen is niet vreemd. Net als veel van zijn collega’s bij Mahd werkte hij jarenlang voor de Aspire Academy, het hypermoderne sportinstituut in Doha dat een centrale rol speelde in de Qatarese plannen het WK naar de Golfstaat te halen. Daar kent hij ook de baas van de Mahd Academy van, Abdullah Hammad, die vier jaar als scout en coach voor de Aspire Academy werkte. Een Saoediër in een Qatarees prestigeproject, Graper snapte er destijds weinig van.

Nu wel, vertelt Graper op een terras in Enschede – hij is voor vakantie over uit Saoedi-Arabië. „Hij zat daar om expertise op te doen, om zoiets in de toekomst zelf op kunnen zetten, maar dan in Ryad.” In korte tijd werd de sportacademie, geopend in 2020 en met een dependance in havenstad Jeddah, uit de grond gestampt. Sommige faciliteiten, zoals het woonverblijf voor de sporters, zijn nog in aanbouw.

Een miljoen kinderen

Graper begrijpt de kritiek op Saoedi-Arabië vanwege de mensenrechtensituatie en het dictatoriale regime, maar vindt dat geen bezwaar om voor de Mahd Academy te werken. Er heen gaan verandert dingen, is zijn overtuiging. Hij vertelt dat de opleiding heeft meegeholpen bij het opzetten van een nationaal vrouwenelftal, dat vorig jaar zijn eerste wedstrijden speelde. „Er is inmiddels een nationale competitie, er wordt zelfs over profcontracten gesproken. Ze bouwen het op.”

Vrouwen zijn (nog) geen speerpunt van de voetbaltak van Mahd, meisjes zitten niet in de opleiding. Wat er van Graper verwacht wordt, is spelers afleveren voor de nationale teams. Zijn eerste lichting is de Onder 17, die moet er in 2025 staan bij het Aziatisch kampioenschap in eigen land. Hoewel Saoedi-Arabië op het WK 2022 in Qatar stuntte met een zege op Argentinië, is er nog een wereld te winnen. Een fijnmazig netwerk van amateurclubs ontbreekt, evenals structuur, kennis en ervaring bij het opleiden van jeugdspelers.

De KNVB-top ontving in juni vorig jaar vertegenwoordigers van de Saoedische bond, er werd gesproken over wat de Nederlandse bond kan betekenen bij het opleiden van coaches

Talentherkenning staat eveneens in de kinderschoenen. Bij gebrek aan lokale bevolking in Qatar zocht de Aspire Academy in Afrika naar beloften, Mahd doet dat in Saoedi-Arabië (36 miljoen inwoners) zelf. De ambitie is om binnen een paar jaar ongeveer een miljoen kinderen te ‘screenen’. De beste jeugdspelers worden opgenomen in de academie.

Zij worden anders opgeleid dan vanuit de Saoedische voetbalcultuur gebruikelijk is, vertelt Graper. Minder strijd, meer techniek. Saoediërs spelen volgens hem traditioneel het liefst met „kanonskogels”, de lange bal naar voren. „En vanuit daar vechten ze door.” De academie ontwikkelt een speelstijl waarin „we graag de bal willen hebben en opbouwen”.

Daar komt Nederland weer in beeld. Zo ontving de KNVB-top in juni vorig jaar vertegenwoordigers van de Saoedische bond, er werd gesproken over wat de Nederlandse bond kan betekenen bij het opleiden van coaches. Ook de Coaching Academy van Ajax gaf eerder dit jaar een presentatie aan een Saoedische delegatie, zegt een betrokkene. „Ze wilden kijken of ze onze manier van werken konden integreren in hun plannen.”

FC Twente

Zoals Al-Ittihad de samenwerking zocht met de jeugdopleiding van Feyenoord, wil de Mahd Academy afspraken maken met FC Twente. Het idee is dat de beste Saoedische jeugdspelers hier ervaring opdoen, wat volgens Graper essentieel is voor hun ontwikkeling. Per leeftijdscategorie zou het om maximaal twee spelers gaan. „En die komen dan regelmatig terug”, zegt hij. „Het werkt van beide kanten. We willen ook graag dat spelers van Twente naar ons komen.”

FC Twente bevestigt de gesprekken. Rond de Nations League-wedstrijd tussen Spanje en Italië in de Grolsch Veste (15 juni) hebben partijen afgesproken de samenwerking na de zomer verder te onderzoeken. Duidelijk is al wel dat Mahd FC Twente zal betalen voor een partnership, zegt Graper. „Uiteindelijk zal het niet voor niets zijn.”