Serie ‘African Queens’ doet verhaal vrouwelijk heerser geen recht aan

Posted on by admin

N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.

Recensie
Media

Serie De Afrikaanse koningin Njinga heerste in de 17de eeuw decennialang. Ze staat centraal in een Netflix-serie van Jada Pinkett Smith waar gedramatiseerde scènes afgewisseld worden door commentaar van experts. Ondanks goede bedoelingen werkt die aanpak niet.






Adesuwa Oni als de heerser Njinga in het eerste seizoen van de serie ‘African Queens’.
Adesuwa Oni als de heerser Njinga in het eerste seizoen van de serie ‘African Queens’.

Joe Alblas/ Netflix

Populaire films en series over de trans-Atlantische slavernij beginnen vaak op de plaats van bestemming – 12 Years A Slave, Django Unchained – en niet op de plek van vertrek. Hollywood heeft steeds meer aandacht voor diversiteit, maar die interesse stopt als het gaat om de samenlevingen bínnen het Afrikaanse continent. Daardoor vervallen westerse makers nog altijd snel in generalisaties als ‘Afrikaanse klederdracht’ en ‘Afrikaanse muziek’. Ergens logisch, aangezien tot slaaf gemaakten hun identiteit werd ontnomen en er soms maar weinig bekend is over hun land van herkomst. Maar die verhalen zijn er wel, alleen moet men wellicht iets verder zoeken.

Wat dat betreft is het idee voor de nieuwe Netflix-serie African Queens, in navolging van de succesvolle film Woman King, hoopvol: de documentaireserie gaat over Njinga, de vrouwelijke heerser van Ndongo en Matamba uit de zeventiende eeuw, in het huidige Angola. Gefictionaliseerde scènes worden afgewisseld met commentaar van experts en elk seizoen focust op een andere machtige vrouwelijke heerser.

In het eerste seizoen leert de kijker hoe Njinga aan de macht komt en hoe zij dat veertig jaar blijft. Door haar diplomatieke vaardigheden en koelbloedige karakter, maar ook door offers te brengen als zij noodgedwongen samenwerkt met Portugese kolonisten – en als de Portugezen haar belazeren, met de Nederlanders („De vijand van onze vijand kan onze vriend zijn”). Volgens een historicus was zij de enige ‘vrouwelijke koning’ die door de Europese kolonisten werd erkend.


Lees ook: Viola Davis schittert als harde generaal van zwarte-vrouwenleger

Interessante details

Een sprekende anekdote is wanneer Njinga met de Portugese gouverneur Fernão de Sousa onderhandelt over haar grondgebied en er geen stoel voor haar staat. De gouverneur zegt dat zij op de grond mag zitten, maar ze weigert een lagere positie dan haar gesprekspartner. In plaats daarvan neemt ze plaats op een van haar vrouwelijke onderdanen, die op handen en knieën voor de gouverneur gaat zitten.

Ook dwarsboomt ze met haar vrouwenleger de Portugese slavenroutes van Centraal naar West-Afrika en neemt volgens een historicus de trans-Atlantische slavenhandel onder haar bewind af van 13.000 slaven per jaar naar bijna nul. Maar aan de andere kant werkt ze ook met de kolonisten samen, liet ze zich dopen en gaf ze de Portugezen 130 slaven in ruil voor de vrijlating van haar zus. Ook benoemt de serie de geruchten dat zij mensenoffers bracht en hun vlees at. Allemaal interessante details, die voorbijgaan aan het binaire onderscheid tussen goed en fout. Ze bieden ruimte voor een genuanceerde blik op Njinga. Maar op de uitvoering van de serie is het een en ander aan te merken.

Hoog Hollywoodgehalte

Een The Voice of Holland-achtige openingsjingle illustreert de stijl: een hoog Hollywoodgehalte door de vele actiescènes, bol van dramatisering en slecht geacteerd. En hoewel de serie is geschreven door de Keniaanse Peres Owino en de Mozambikaanse NneNne Iwuji-Eme, zijn de (Afro-)Amerikaanse onderzoekers oververtegenwoordigd.

Producer Jada Pinkett Smith noemt African Queens een docuserie, maar hun ‘duiding’ is vaak slechts een beschrijving van wat er in de scènes te zien is. En als zij iets nieuws vertellen, worden deze stellingen vaak niet onderbouwd: „Njinga’s naam galmt tot op de dag van vandaag door Afrika”, hoe dan? En waar? Of Diambi Kabatusuila, een van de experts die aan de serie meewerken en nota bene zelf een vrouwelijke koning is in de huidige Democratische Republiek Congo, die het heeft over een „traditionele taal”. Welke dan?

Volgens schrijver Owino zal de samenwerking met Netflix ervoor zorgen dat het onbekende verhaal van Njinga de hele wereld over gaat. Maar cynisch genoeg zou men kunnen stellen dat deze serie de ‘vrouwelijke koning’ juist wist uit de geschiedenis. Want door de ongeloofwaardigheid en het gebrek aan onderbouwing blijft zij slechts een gedramatiseerd, fictief personage.

https://www.youtube.com/watch?v=5z6TntNvGZI


In deze gids zetten we de beste series van dit moment op de streamingdiensten op een rij

Related Posts

Column | Alternatief genezen?

  • admin
  • November 29, 2024
  • 0

Satire helpt niet. Het is leuk om te bekijken of te lezen, maar het effect is nihil. Denk aan de acteur Alec Baldwin die in het satirische tv-programma Saturday Night Live zulke ‘dodelijke’ imitaties van Trump deed, maar die in de jaren daarna zelf nog meer in opspraak kwam dan Trump.

In zijn sketches zette hij Trump neer als een lachwekkende imbeciel. „See you in court!”, snauwde zijn namaak-Trump woedend naar het lachende publiek nadat Biden Trump had verslagen. Trump kwam inderdaad in de rechtszaal terecht, maar Baldwin zelf nog meer – nadat hij per ongeluk een cameravrouw op de filmset had doodgeschoten. Trump werd uiteindelijk toch weer president en lachte het laatst.

Zo zat ik een poosje geleden instemmend te kijken naar Arjen Lubach die in zijn satirische tv-programma de vloer aanveegde („En nou is het afgelopen!”) met de chiropractie, een omstreden alternatieve geneeswijze voor vooral stoornissen in de wervelkolom. Lubach had zijn betoog gelardeerd met beelden van gruwelijke kraaksessies bij de behandeling van argeloze patiënten.

Later reageerde een kijker met de volgende tekst op dit programmaonderdeel: „Eind 2022 ben ik in het ziekenhuis behandeld als gevolg van een dergelijke beweging. Ik heb drie aders gescheurd en als gevolg daarvan een herseninfarct gekregen.”

In de beste tradities van zijn programma bediende Lubach zijn publiek met feitelijke voorbeelden. Maar zou het wat geholpen hebben? In mijn omgeving loop ik nog dagelijks langs vermoedelijk bloeiende chiropractiepraktijken. „Baat het niet, schaadt het niet”, zullen de patiënten denken. Maar schaden kan het juist wel, en niet zo’n klein beetje, waarschuwen steeds allerlei medische experts.

Deze week kwam de Vereniging tegen de Kwakzalverij (VtdK) in het geweer tegen de Vrije Universiteit in Amsterdam. Daar is de chiropractor Sidney Rubinstein benoemd tot bijzonder hoogleraar aan de VU op een leerstoel, die voor de helft wordt gefinancierd door de NCA, de belangenvereniging van zo’n 500 in Nederland werkzame chiropractoren. Rubinstein heeft zelf sinds 1993 een chiropraktijk in Soest, zijn behandelwijze is „gebaseerd op de wetenschap”, schrijft hij zelf op de website van zijn praktijk. Het bestuur van de VtdK wijst er in een brief aan de VU op dat chiropractie een alternatieve geneeswijze is en er geen wetenschappelijk bewijs is voor positieve klinische behandelresultaten.

De VtdK confronteert de VU ook met een citaat van Rubinstein uit 2013 waarin hij zelf toegeeft dat chiropractie „ook niet beter schijnt te zijn dan andere aanbevolen therapieën”. De VtdK schrijft aan de VU: „Gemeenschapsgeld kan beter worden besteed dan nu worden weggegooid aan onderzoek naar een alternatieve behandelwijze waarvan we weten dat het zinloos is, nota bene door een onderzoeker die zelf heeft aangetoond dat er geen meerwaarde is van behandeling door een chiropractor.”

Satire helpt niet, maar onderbouwde wetenschappelijke kritiek wel? Welnee. Cees Renckens, de strijdbare nu ex-voorzitter van de VtdK, pleitte al jaren geleden voor een beroepsverbod voor deze ‘krakers’. „Chiropractie is een dwaalleer, ooit bedacht door de Amerikaanse kruidenier en magnetiseur Palmer”, schreef hij.

Van chiropractie tot Trump – de mens wil graag belazerd worden.


Opinie | Knallende ruzie

  • admin
  • November 29, 2024
  • 0

Mijn Amerikaanse vrouw en ik voeden onze kinderen tweetalig op. Na een knallende ruzie met zijn zusje roept Tim (7): „I hate Emma!”

Emma (3) weet wel beter: „Nee, jij heet Tim. Ík heet Emma.”

Lezers zijn de auteurs van deze rubriek. Een Ikje is een persoonlijke ervaring of anekdote in maximaal 120 woorden. Insturen via [email protected]


Gehavend Ajax verliest tegen Real Sociedad voor het eerst in de Europa League

  • admin
  • November 28, 2024
  • 0

Bijna onzichtbaar blikt hij over zijn schouder. Links, rechts, nog eens links, en dan zet Martin Zubimendi heel kort en venijnig aan. Een paar meter heeft hij, voordat zijn mandekkers van Ajax reageren, maar voor de verdedigend middenvelder van Real Sociedad is dat genoeg. Hij vraagt de bal, draait met één balcontact naar de open ruimte en speelt in.

Het leidt niet tot een kans. Teamgenoot Braiz Méndez neemt onhandig aan, laat Ajax-middenvelder Jordan Henderson uit zijn rug komen, die de bal onderschept. Nog voordat Henderson kan versnellen of passen sprint Zubimendi door om de Ajacied onder druk te zetten. Het tempo is uit de omschakeling, de kans om snel uit te breken verkeken.

Francesco Farioli had er best even op zitten broeden, gaf de Ajax-trainer een dag voor de wedstrijd toe. Hoe moest zijn ploeg in het uitduel in de Europa League omgaan met de 25-jarige Zubimendi, misschien wel een van de meest gewilde verdedigend middenvelders van het moment? Een speler die een stormachtige groei doormaakt en een cruciale rol speelt in het systeem dat trainer Imanol Alguacil al jaren met Real Sociedad speelt.

“De kwaliteit van zijn passes, zijn positionering, de manier waarop hij zich bewust is van wat er om hem heen gebeurt – dat is geweldig”, sprak Farioli vol bewondering. “Hij is een speler die een verbindende rol heeft in het spel. De beslissingen die hij neemt, ze zijn bijna perfect. Dat is overduidelijk een van de belangrijkste overwegingen voor deze wedstrijd.” Zijn anti-Zubimendiplan had hem “heel wat denkwerk gekost”.

In het team van trainer Alguacil is Zubimendi “een verlengstuk”, zo zei de Baskische trainer kort daarvoor, “zowel op als náást het veld.” Een voetballer die “puur goud waard is” voor een middelgrote club als Sociedad, die allang bij een veel groter team had kunnen voetballen. Want interesse was er de afgelopen maanden alom: van Real Madrid en Barcelona tot Manchester City, Arsenal en Liverpool.

Zubimendi koos anders. De 25-jarige middenvelder besloot vooralsnog bij ‘La Real’ te blijven, de club waar hij al sinds zijn twaalfde speelt, in de Baskische kuststad waar hij opgroeide. Omdat hij nog niet uitgeleerd was, en de fans en spelers in Estadio Anoeta nog zoveel te geven had, vond hij zelf. Een opluchting voor Alguacil, die eveneens zijn halve leven bij de club doorbracht. “Mikel en ik, wij voelen Real Sociedad op dezelfde manier.”

Overmoed

Opvallend is de 25-jarige Zubimendi donderdag niet, maar wie een poosje op hem let ziet hoe hij bijna onzichtbaar óveral is. Opbouwend helpt hij teamgenoten door zich voortdurend aan te bieden als aanspeelmogelijkheid, in aanvallen staat hij telkens in de tweede lijn, net buiten het strafschopgebied van Ajax, om afvallende ballen op te vangen. Steeds trekt hij sprintjes om ruimte te maken voor anderen.

Onder druk fungeert de Bask bijna als een vijfde verdediger. Als teamgenoten een Ajax-speler van de bal proberen te krijgen, snelt hij toe om extra druk te zetten. In kleine ruimtes frummelt hij de bal weg van het gevaar. En dat is nodig, want hoewel Ajax het opbouwen aan Real Sociedad laat, zijn de beste kansen voor de bezoekers.

Ajax vertrouwt op zijn snelle uitbraken. Verliest de thuisploeg de bal, dan staat de ploeg van Farioli razendsnel voor het vijandige doel. Na tien minuten schiet Brian Brobbey al op de paal, later kunnen Brobbey en linksbuiten Chuba Akpom vrijwel ongedekt inkoppen. En kort na rust krijgt Kian Fitz-Jim opnieuw een enorme kans, maar ook zijn bal belandt op de paal.

Waar Farioli voortdurend voor vreest, is overmoed. Dat spelers, of fans, na een paar goede wedstrijden te veel bravoure krijgen en het te gemakkelijk opnemen. Van een favorietenrol wilde hij dan ook niks weten. Hoe groot de verschillen op de ranglijst, en in de recente prestaties, tussen zijn team en dat van Real Sociedad ook zijn.

Want op papier lijkt Ajax misschien de betere: nog ongeslagen in Europa, tweede in de poule van 36 teams. In Nederland na een aarzelende start kandidaat voor het kampioenschap. Real Sociedad presteert veel grilliger: in Europa slechts vier punten uit evenveel wedstrijden, Nederlagen tegen bescheiden tegenstanders als Anderlecht en Viktoria Pilzen. En in eigen land tiende.

Maar achter die uitslagen zag Farioli een heel ander beeld: van een Spaanse middenmoter die veel meer kan dan ze tot dusver laten zien. Vijf jaar op rij immers eindigden Real Sociedad in de top zes van LaLiga, met een vierde plek in het seizoen 2022/23 als uitschieter. In de Champions League waren ze vorig jaar groepswinnaar, boven de latere Italiaanse landskampioen Inter en Benfica. Bij het EK van afgelopen zomer was Real Sociedad de belangrijkste leverancier van het Spaanse elftal.

Farioli sprak dan ook vooral zijn ontzag uit voor zijn Baskische tegenstander, die naast Zubimendi ook topvoetballers zoals Mikel Oyarzabal, Brais Mendez en Takefuso Kubo heeft, samen met een hele reeks talenten uit de eigen jeugdopleiding, die in veel ranglijsten tot de beste van Europa hoort. “Het is een team dat ik al heel lang volg”, aldus Farioli. “En hun trainer, Imanol, is wat mij betreft een voorbeeld voor het Spaanse voetbal.”

Waar Farioli voor vreest gebeurt. Na een uur vol balbezit, maar zonder kansen, begint de wedstrijd langzaam te kantelen. Real Sociedad weet vaker bij het Ajax-doel te komen, lijkt meer zelfvertrouwen te krijgen, maakt minder fouten. Met die druk kan de ploeg uit Amsterdam moeilijk omgaan, omschakelen zit er nauwelijks meer in.

Na driekwart wedstrijd kan rechtsback Jon Aramburu ongestoord opkomen. Hij combineert met buitenspeler Kubo, die meteen terugspeelt. Pas dan lijkt de verdediging van Ajax te reageren, maar te laat: Aramburu stuurt Kubo diep en de Japanner kan vrij het strafschopgebied inlopen. Zijn harde voorzet wordt ingetikt door de net ingebrachte Ander Barrenetxea.

Twintig minuten later bepaalt diezelfde Kubo zelf de eindstand, opnieuw na bijna naïef verdedigen van Ajax. Centrale verdediger Youri Baas komt op door het centrum, maar verspeelt klungelig de bal, waarna Kubo naar voren snelt. Als hij naar binnen trekt, laat linksback Owen Wijndal hem lopen. Tussen drie Ajax-spelers door schiet hij binnen: 2-0, de eerste Ajax-nederlaag in zestien duels.