Scholen willen af van dure zzp’ers

„Het is tijd voor lef!”, staat er boven het manifest waarin schoolbesturen in het basisonderwijs beloven dat zij vanaf nu geen leerkrachten meer zullen inhuren via commerciële bureaus. Dertig koepels hebben het manifest, dat vlak voor de zomervakantie werd gepubliceerd, inmiddels ondertekend. Daarbij zijn zeker 350 scholen aangesloten, met samen zo’n 70.00 leerlingen. Eerder stopten openbare basisscholen in Amsterdam en middelbare scholen in Noord-Brabant al met het inhuren van leraren via dit soort bureaus.

Maar kan het ook? Niet alle scholen die het manifest hebben ondertekend kunnen per direct stoppen met het inhuren van zzp-leerkrachten zonder leerlingen naar huis te moeten sturen. Het lerarentekort laat zich ook dit nieuwe schooljaar weer voelen, zoals te zien is aan de talloze vacatures op websites voor onderwijsbanen. Overal uit het land klinkt de roep om leraren die „zo spoedig mogelijk” of „per direct” kunnen beginnen.

Front tegen bureaus

Alle ondertekenaars hebben zich voorgenomen de inhuur van invallers zo snel mogelijk af te bouwen. Ze willen geen woekerprijzen meer betalen om gaten in hun personeelsbestand te vullen. En dat is niet de enige reden om zich aan te sluiten bij het front tegen commerciële bureaus. „Als het aandeel zzp’ers in je personeelsbestand te groot wordt, gaat dat ten koste van je onderwijskwaliteit”, zegt Jos Timmermans, bestuursvoorzitter van Aves, een scholenstichting met vooral scholen in de Noordoostpolder die het initiatief nam voor het landelijke manifest.

Lees ook: Scholen vaker naar uitzendbureau voor inhuren leraren

Het ministerie van Onderwijs kondigde in mei aan dat het de inhuur van zzp’ers wil inperken. Vanaf 2024 zou niet meer dan 5 procent van het schoolbudget besteed mogen worden aan zzp’ers. En 80 procent van het lerarenbestand zou in vaste dienst moeten zijn.

Corona-achterstanden

„Tja”, zegt Timmermans, „het ministerie heeft er zelf voor gezorgd dat die markt voor zzp’ers zo is gegroeid.” Hij legt het uit: het geld dat scholen twee jaar lang van het ministerie kregen om de corona-achterstanden weg te werken, heeft een pervers effect gehad. Scholen besteedden dat budget ook aan de tijdelijke inhuur van extra leraren bij commerciële bureaus.

„Scholen die vacatures hebben worden nu steeds vaker benaderd door die bureaus”, zegt hij. „Ze krijgen invallers aangeboden die vers van de pabo zijn geplukt. Ik ken een voorbeeld waarbij zo iemand niet in trede 1 van de salarisschalen begon maar meteen in een hogere trede. De kosten daarvan factureert zo’n bureau aan de school. Een leraar die via zo’n constructie wordt ingehuurd kost bij ons gemiddeld 68 procent meer dan iemand in loondienst. Dat geld kunnen we beter besteden aan het opleiden van trainees.”

Timmermans is het wel met het ministerie eens dat schoolbesturen meer regionaal moeten samenwerken bij het oplossen van het lerarentekort. „Veel schoolbesturen hebben een eigen pool met invalkrachten”, zegt hij. „Maar een invalkracht uitlenen aan een school van een ander schoolbestuur, dat zou echt iets nieuws zijn.” Voor leraren die een baan bij één school te weinig afwisselend vinden zou dit ook een uitkomst zijn, denkt hij. „Dan hoeven ze hun heil niet bij zo’n bureau te zoeken.”

Lees ook: De zzp’er heeft het voor het zeggen in de zorg en onderwijs

Krenten in de pap

Ook leraren die al wat langer in het onderwijs werken laten zich over de streep trekken om voor commerciële bureaus te gaan werken. De belofte dat ze naast lesgeven geen extra taken meer hoeven te doen, geeft vaak de doorslag. Timmermans: „Het lijkt erop dat een deel van deze mensen alleen de krenten uit de pap willen, maar onderwijs is een proces dat je als team samen in school doet. Het is meer dan alleen een paar uur voor de klas staan. Er horen ook contacten met ouders bij en overleg met andere leraren. Een leraar die alleen even invliegt, mist essentiële informatie over de leerlingen.”

Onderwijsbond Aob liet in een reactie op het manifest weten dat veel leerkrachten noodgedwongen zzp’er zijn, omdat scholen hun personeel te weinig flexibiliteit bieden. Timmermans begrijpt dat. „Die kritiek moeten we ons aantrekken”, zegt hij. „Scholen moeten modernere werkgevers worden, staat ook in ons manifest. De werknemer van nu heeft andere behoeften dan de werknemer van vroeger. Als een van je leraren drie maanden door Mexico wil reizen, dan is dat misschien lastig, maar als diegene belooft daarna terug te keren om weer voor de klas te gaan staan, dan moet je dat als school serieus overwegen.”