N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.
Geneeskunde Bij een bevalling kan flinke schade ontstaan aan de spieren in de bekkenbodem. Dat zorgt voor klachten. „Een kwart van de vrouwen heeft last van urineverlies.”
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data103586527-d83866.jpg)
Illustratie Science Photo Library
Veel vrouwen krijgen na een bevalling klachten zoals verzakking of incontinentie doordat de bekkenbodem beschadigd is. Met injecteerbare gels, die spierweefsel helpen herstellen, kunnen die problemen in de toekomst mogelijk worden verminderd. Dit laat een Amerikaanse studie zien die deze week in Science Translational Medicine verscheen.
Bij een vaginale bevalling moeten de bekkenbodemspieren enorme krachten doorstaan en flink oprekken om de baby te laten passeren. Het spierweefsel kan daardoor dunner en slapper worden (atrofie) en er kan hard littekenweefsel ontstaan (fibrose), beschrijven de onderzoekers.
Om te begrijpen hoe dit werkt, deden de Californische wetenschappers proeven met ratten. Met een ballonnetje dat vaginaal was ingebracht, simuleerden ze de druk en de rek die bij een menselijke bevalling plaatsvindt. De ratten toonden dezelfde soort transformatie in de bekkenbodemspieren: ook zij kregen atrofie en fibrose.
Nieuw weefsel vormen
Vervolgens testten de biotechnologen in San Diego hun zelfontwikkelde hydrogel op de proefdieren. Deze gels zijn niet nieuw. Er loopt meer onderzoek, ook in Nederland, naar hydrogels die bijvoorbeeld na een hartaanval weefselherstel bevorderen. Zo’n gel bestaat uit water en polymeren die in het lichaam een flexibel netwerk vormen waarin cellen nieuw weefsel kunnen vormen. Afhankelijk van het doel kunnen er verschillende stoffen aan worden toegevoegd, zoals medicijnen, hormonen of groeifactor. In de Amerikaanse gel werden componenten uit varkensspieren gebruikt.
Een injectie is minder ingrijpend dan een operatie. En het voordeel van hun hydrogel, schrijven de onderzoekers, is dat er geen cellen in zitten. Zo’n gel is langer houdbaar en minder duur dan wanneer stamcellen worden gebruikt – een tweede spoor voor dit soort onderzoek.
De ratten in het lab kregen een injectie met de hydrogel in de bekkenbodemspieren tijdens het ontstaan van schade of vier weken later. Binnen een week was te zien dat de aanmaak van nieuw spierweefsel op gang kwam. Atrofie en fibrose kregen minder kans. De gel hielp dus om de gevolgen van de schade bij de bevalling enigszins te dempen.
Onderzoek bij vrouwen
De onderzoekers onderstrepen dat het nodig is te begrijpen wat er misgaat in het spierweefsel om een ‘regeneratieve’ behandeling te vinden: een middel dat het weefsel in staat stelt om zelf nieuwe spiercellen aan te maken. Deze eerste proef moet de weg banen voor onderzoek bij vrouwen.
Het zal nog jaren duren voordat vrouwen geholpen kunnen worden met een hydrogel, zegt ook hoogleraar urogynaecologie Jan-Paul Roovers (Amsterdam UMC). Hij is betrokken bij Nederlands onderzoek naar hydrogels en ziet hierin een veelbelovende nieuwe generatie voor weefselhersteltherapie. Wel heeft hij vragen bij het Amerikaanse onderzoek. „Om bijvoorbeeld te kunnen voorspellen hoe littekenweefsel bij mensen ontstaat, moet je ook de krachten meenemen die bij lopen of tillen spanning op de bekkenbodem geven. Wij doen ook onderzoek bij schapen, die lijken meer op mensen dan ratten.”
Ook is nog niet duidelijk op welke momenten en waar precies de injecties worden gegeven. „Ik lees nog niet hoe dit bij mensen moet.” Roovers is desalniettemin blij met de aandacht voor de bekkenbodem.
Topje van de ijsberg
Alle vrouwen, zegt Roovers, hebben na de bevalling enige mate van bekkenbodemschade. „Een kwart van de vrouwen heeft last van urineverlies, de vijfduizend operaties daarvoor zijn het topje van de ijsberg. Eén op de drie vrouwen heeft last van verzakking.” Baarmoeder, blaas en de darmen kunnen zelfs tot buiten de vagina naar beneden zakken. Van deze groep vrouwen wordt 10 procent geopereerd.
Het plaatsen van bekkenbodemmatjes heeft bij veel vrouwen ernstige complicaties gegeven. Inmiddels zijn de richtlijnen strikter en zijn er oplosbare materialen die hetzelfde doen als implantaten. „Maar mijn droom is dat er in de toekomst een heel eenvoudige interventie is om álle vrouwen beter te beschermen tegen bekkenbodemschade.” Hij raadt vrouwen aan om bij de nacontrole expliciet te vragen naar de bekkenbodem, en om terug te komen als seks moeilijk gaat.
„Minder vaginale bevallingen zijn geen oplossing, ook een keizersnede kent risico’s.” Roovers ziet meer heil in vroegdiagnostiek en gezamenlijk optrekken van verloskundigen, huisartsen, bekkenfysiotherapeuten en gyneacologen. „Als je niets doet, blijft de schade.”
