Foto Reuters
N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.
Interview
Andriy Borisovitsj Jermak | Stafchef Zelensky Andriy Jermak vraagt om „NAVO-lidmaatschap na de overwinning, maar nodig ons juridisch alvast uit”.
Andriy Borisovitsj Jermak is een van de invloedrijkste mannen van Oekraïne. Zijn werk als advocaat, zakenman en filmproducent brachten hem naar zijn belangrijkste baan tot nu toe: stafchef van het kantoor van president Volodymyr Zelensky. Wie oplet ziet hem bij ieder bezoek, video of toespraak van Zelensky in de coulissen of simpelweg naast de president. Vanuit Kyiv, via een videoverbinding, spreekt hij met NRC over het verlangen van zijn land om écht bij de NAVO te komen.
Als stafchef (sinds 2020) managet hij een kantoor met achthonderd medewerkers dat in oorlogstijd dag en nacht doorwerkt. Zelf slaapt hij nauwelijks, zegt een van zijn medewerkers. „We stoppen niet”, zegt hij zelf. „We wonen 24 uur, zeven dagen per week hier op het kantoor onder leiding van onze president. Hij is de best denkbare diplomaat voor dit land.” Jermak treedt soms zelf naar buiten als woordvoerder van het presidentiële kantoor, hoewel het vrijwel altijd is om royaal de eer aan alle andere Oekraïners te geven die zich inzetten voor het land.
Tijdens de raketaanvallen zag ik zondagnacht berichten van u op Telegram om 01.52 uur, 03.39 uur, 03.48 uur en 04.22 uur. Hoe was zondagavond voor u?
„Ik was nerveus, maar we leven al een tijd in dezelfde situatie. Met drones, raketaanvallen. Onze strijdkrachten in de luchtafweer werken heel professioneel, het is echt geweldig, het zijn echte helden. De hele missie boven Kyiv werd vernietigd.”
De hernieuwde Russische aanvallen lijken gericht op militaire doelen zoals munitiedepots. Het is een opmaat naar de strijd die Oekraïne moet gaan voeren: het tegenoffensief om de Russische strijdkrachten definitief van het grondgebied terug te duwen.
Secretaris-generaal van de NAVO Jens Stoltenberg zei vorige week dat Oekraï-ne nu alle gevechtsvoertuigen heeft ontvangen die waren beloofd: 230 tanks en 1.550 pantserwagens. Klopt dat?
„Ik kan het daarmee niet oneens zijn. Het is de secretaris-generaal van de organisatie waartoe we willen toetreden. Dat zou van mijn kant niet erg diplomatiek zijn. Tegelijkertijd moet ik zeggen dat het niet genoeg is. We hebben meer wapens nodig om te winnen.”
Het is geen geheim dat Oekraïne lid wil worden van de NAVO. Waarom zou Nederland geïnteresseerd moeten zijn in toetreding van Oekraïne tot de NAVO?
„Omdat u in de eerste plaats onze vrienden bent en wij vanaf de eerste dagen een zeer warme relatie voelen, de steun van uw volk, gewone mensen en natuurlijk de steun van uw regering, de steun van uw premier die Oekraïne heeft bezocht op een aantal kritieke momenten en zeer goede ontmoetingen had met onze president.
„Het is niet alleen noodzakelijk dat Oekraïne lid wil zijn. De NAVO en de bestaande leden moeten zich veilig voelen. Ik denk dat onze toetreding tot de NAVO de beste manier is om deze oorlog te beëindigen en voor de toekomst de vrede in Europa te garanderen en een mogelijke invasie van Rusland te voorkomen.”
Die oorlog is nú bezig. Snapt u dat er bezorgdheid bestaat over de veiligheid bij eventuele toetreding van Oekraïne tot de alliantie terwijl een kernmacht Oekraïens grondgebied aanvalt?
„Ja, we begrijpen dat. Bij het NAVO-topoverleg in Vilnius in juli hopen we op twee dingen. Ten eerste een duidelijke route naar NAVO-lidmaatschap. Ten tweede concrete veiligheidsgaranties voor de tussentijd, zoals staat in het voorstel dat we [vorig jaar] voorbereidden met voormalig secretaris-generaal Anders Fogh Rasmussen. We begrijpen dat we niet kunnen rekenen op ‘Artikel 5’, de NAVO-bepaling die voorschrijft dat een aanval op één van de lidstaten wordt opgevat als een aanval op alle lidstaten.
„Oekraïne vecht al veertien maanden. Het is niet bang, het kan winnen. We hebben gebieden bevrijd, we zijn niet alleen maar aan het verdedigen. We hebben al groots werk verricht voor de NAVO. Voor het eerst in vijftig jaar begrijpt iedereen in de wereld dat de NAVO het sterkste bondgenootschap is. Rusland maakt geen schijn van kans. Dit is dankzij jullie hulp en jullie steun, maar ook omdat wij vechten.”
„Eerlijk gezegd: het zou niet slim zijn om het land met een van de meest ervaren en sterkste legers in Europa er niet bij te betrekken. We zijn niet van bla-bla, we laten in de praktijk zien dat we kunnen vechten. Na deze oorlog moeten we een sterke verdedigingslinie opwerpen, van de Baltische staten tot aan de Zwarte Zee. Geen enkele andere overeenkomst dan het NAVO-lidmaatschap kan het land tegen nieuwe aanvallen beschermen. Ik zeg: geef ons het lidmaatschap na de overwinning, maar nodig ons juridisch alvast uit. Dat zou een heel sterk signaal zijn.”
Over een signaal gesproken: de Russische autoriteiten zeggen al langere tijd dat ze niet met Oekraïne vechten, maar met de NAVO – op Oekraïens grondgebied. Oekraïne vecht nu voor zijn eigen autonomie, voor zijn eigen volk. Maakt u zich geen zorgen dat NAVO-lidmaatschap juist een verkeerd signaal afgeeft?
„Allereerst, stop met luisteren naar deze man die kinderen heeft vermoord en een nieuwe vorm van fascisme heeft opgeworpen in het hart van Europa. Wat hij zegt, betekent helemaal niets voor mij.”
Jermak haalt de omstandigheden aan waarin honderden burgers in een kelder zaten opgesloten in het dorpje Jagodin in de regio Tsjernihiv, ten noorden van Kyiv – een van de vele zaken tijdens de Russische bezetting die de Oekraïense openbaar aanklager onderzoekt. In maart 2022 kwamen in deze kelder tien burgers om het leven.
„Waarom zou ik luisteren naar de persoon die hiervoor opdracht heeft gegeven?”, spuwt Jermak. „Die persoon moet uitleg geven in een rechtszaal in Den Haag.”
Wat kunt u kwijt over het tegenoffensief?
„Alleen dat we hard aan het voorbereiden zijn en dat het van belang is dat we niet stoppen tot we ons hele land bevrijd hebben. De overwinning zal een gezamenlijke overwinning zijn onze partners, met Nederland, waar we veel respect voor hebben. We weten dat mensen in uw land onze vlaggen hebben hangen, hoeveel vluchtelingen jullie opvangen, en jullie steun op alle niveaus, waaronder de wapens die gaan leiden tot onze overwinning.”
Oekraïense militaire analisten stelden tegen NRC dat het offensief op zijn vroegst in de tweede helft van mei begint.
„Geef me hun namen”, grapt Jermak. „Het tegenoffensief is… Als iedereen er vanaf zou weten lukt het niet. We kunnen het erover hebben als het is afgelopen, als het is geslaagd.”
Wil Oekraïne heroveren tot en met de Krim?
„Ja, de Krim is Oekraïne. Dat hebben we altijd gezegd. Deze president is de Krim niet kwijtgeraakt, deze president gaat het terugkrijgen.”
