GroenLinks en PvdA gaan zoals verwacht volgend jaar op in een nieuwe partij. Dat hebben de leden van beide partijen in grote meerderheid besloten in een referendum, dat twee weken werd vervroegd om „duidelijkheid” te verschaffen aan hun kiezers na de val van het kabinet. Bij GroenLinks stemde 89 procent voor een fusie, bij de PvdA 88 procent. 62 procent van de GroenLinks-leden kwam opdagen, tegenover 58 procent van de PvdA-leden.
De uitslag komt niet als een verrassing. Het merendeel van de kiezers en leden van beide partijen is al langer voorstander van de fusie, bleek tijdens eerdere partijcongressen. Wel is er een vocale minderheid onder leiding van oud-PvdA-partijleider Ad Melkert die zich verzet tegen een verdere samenwerking. De groep noemt zich RoodVooruit en vreest dat de fusie sommige PvdA’ers van zich zal vervreemden. De groep is huiverig voor wat zij zien als het elitaire GroenLinks en beschouwen de fusie als een onzalig project.
Nu in het referendum positief is geoordeeld over een fusie („nog net-niet Noord-Koreaans”, aldus fractievoorzitter Frans Timmermans) kunnen de voorbereidingen worden getroffen voor de zomer van 2026. Dan zullen de partijen daadwerkelijk samensmelten tot één nieuwe linkse partij. De partijen zullen de komende Tweede Kamerverkiezingen ingaan met een gezamenlijke lijst, onder de naam GroenLinks/PvdA.
‘Grote linkse volksbeweging’
Op een campagneaftrap van GroenLinks/PvdA, afgelopen weekend, zei Timmermans dat hij een „grote linkse volksbeweging” wil vormen en „de hand wil uitstrekken naar partijen in het midden”. Hij sprak met name over sociaaleconomische thema’s en beloofde met een links verkiezingsprogramma zich niet ‘rechtser’ voor te doen om kiezers te trekken. „Hoe fermer we staan op onze linkse standpunten, hoe groter de kans is dat partijen die naar rechts zijn opgeschoven weer terugkomen naar het midden.”
Lees ook
Campagne-aftrap GL-PvdA: Timmermans balanceert tussen links en het midden
Wie de fusiepartij gaat leiden, is nog onduidelijk. Timmermans heeft gezegd dat hij dat door wil en krijgt de steun van zijn rechterhand en voormalig GL-voorman Jesse Klaver. Formeel kunnen tegenkandidaten zich nog tot vrijdagochtend 10.00 uur aandienen. De komende week kunnen de leden van de twee partijen stemmen over de nieuwe lijsttrekker.
In een reactie op de uitslag van het referendum laat Timmermans merken met een „hoopvol” geluid de campagne in te willen. „Ik wil het perspectief bieden dat dit land iedere uitdaging, of het nou de klimaatcrisis, internationale veiligheid, inkomens of de wooncrisis is, aankan.”
De Amerikaanse democratie is nog niet dood. En Rick Johnson (60) heeft het protestbord in zijn handen om het te bewijzen. ‘Steun onze militairen. Bestrijd Agent Orange’, heeft hij erop geschreven. Met ernaast een karikatuur van Donald Trump als opgeblazen koning. Johnson bevindt zich zaterdag niet op een van de ongeveer tweeduizend demonstraties tegen de president, maar langs de route van de militaire parade die Trump zelf in Washington heeft laten organiseren. Om hier te komen moest hij langs de militaire beveiliging van het evenement.
Johnson is met zijn vrouw wel eerst bij een anti-Trump protest buiten de hoofdstad geweest en toen hiernaar toegekomen. Onzeker of ze de route van de parade van soldaten, tanks, en paarden zouden bereiken. „We hadden ons schrap gezet”, zegt hij.
Trump had gewaarschuwd dat iedereen die zijn parade met een protestboodschap durfde te verstoren met „zeer veel geweld” te maken zou krijgen. Maar dat bleek niet het geval. „Het enige wat ik moest doen is de stok waarmee ik het bord omhooghield er afhalen. Want er mogen – begrijpelijk – geen stokken in dit gebied. Ik ben aangenaam verrast. Onze vrijheid van meningsuiting is hier nog intact.”
Dan begint een man met een zwart petje met daarop het logo van het leger en in gele letters ‘gepensioneerd’ iets onverstaanbaars, maar duidelijk onvriendelijks, naar hem te roepen. „Het is de eerste negatieve openlijk negatieve reactie waar we mee te maken hebben gehad”, zegt Johnson, schouderophalend.
Rick Johnson langs de route van de militaire parade in WashingtonFoto Emilie van Outeren/NRC
De oud-militair, die niet met zijn naam in de krant wil, legt later uit: „Ik ben niet boos. Ik heb dertig jaar in het leger gediend, in twee verschillende oorlogen. Ik ken mensen die dood zijn om hun recht dit te doen te beschermen. Ik respecteer het. Ik vind het alleen ongepast, egoïstisch en zelfingenomen om dit vandaag te doen. Dit zou over de 250ste verjaardag van het leger moeten gaan.”
Meegezogen in polarisatie
Voor de meeste mensen gaat het dat ook. Vooraf is veel ophef geweest over de militaire parade met zesduizend soldaten, vijftig helikopters, tientallen tanks en gevechtsvoertuigen en historisch materieel. De Verenigde Staten hebben geen traditie van militair vertoon in de eigen straten. En juist in de week dat Trump militairen mobiliseerde tegen demonstranten in Los Angeles, laat hij ze op zijn eigen verjaardag door het centrum van Washington marcheren. De acties aan beide kusten worden door Trumps tegenstanders gezien als een manier om zijn eigen bevolking te intimideren.
Lees ook
Trump poseert als opperbevelhebber en krijgt eindelijk zijn grote militaire parade
Trump grijpt elke gelegenheid met publiek aan om er een soort campagnemoment van te maken. Het is niet toevallig dat de parade vandaag: het is niet alleen de verjaardag van Amerikaanse leger, maar ook van Trump (79) zelf. Eerder deze week gaf hij een toespraak op legerbasis Fort Bragg, North Carolina. Militairen, die politiek neutraal horen te zijn, klapten daar niet alleen voor hun president, ze joelden ook de gouverneur van Californië, de burgemeester van Los Angeles, oud-president Joe Biden en de pers uit – een duidelijk partijdig statement. Achteraf kwam naar buiten dat de aanwezigen militairen waren geselecteerd op hun uiterlijk en politieke voorkeur.
Foto Annabelle Gordon /AFP
Het leger lijkt zo, net als vrijwel elk ander instituut van maatschappelijke relevantie, te worden meegezogen in de polarisatie van de Verenigde Staten. Maar op de parade is het saamhorigheid troef. Een uiterst divers gezelschap, in leeftijd, kleur en klasse, is hier onder meer „om tanks te zien”. „Omdat we deze week toch in DC waren en dit iets leuks is om te doen.” En „om onze militairen te eren”.
Niemand, ook degenen met ‘Make America Great Again’ petjes op niet, zegt hier te zijn ter eer en meerdere glorie van de jarige president. „Alles wordt gepolitiseerd”, zegt Itai Hochhauser (26), een tot Amerikaan genaturaliseerde Israëliër met een rood Trump-petje op. „Kunnen we vandaag gewoon onze waardering uitspreken voor deze mensen in uniform, die er nooit voor uitkomen op wie ze stemmen?”
Geen koning
Veel politieker, en met een landelijk veel hogere opkomst, zijn de protesten die volgens Amerikaanse media op tweeduizend locaties plaatsvonden onder de titel ‘No Kings’. Bezoekers daarvan bestempelen de militaire parade als dictatoriaal en Trump als een autocraat. Ze zijn boos, gefrustreerd en bang over de wijze waarop Trump instituties afbreekt, ambtenaren ontslaat, militairen inzet en per decreet en zonder proces migranten uitzet.
In Arlington, Virginia, net over de brug van Trumps militaire festijn in de hoofdstad, vormen demonstranten een lint langs een belangrijke verkeersader, waardoor niets zinnigs te zeggen is over de opkomst. Het is in ieder geval een minder divers publiek dan bij de parade. Net als bij een eerder protest overheersen witte, oudere mensen hier.
Auto’s rijden toeterend langs Laura Cohen (61), die een bord met de tekst: „De macht van het volk is sterker dan (die van) de mensen aan de macht.” Ze voelt zich „ziek” over alles wat Trump doet in zijn tweede termijn. Vooral over hoe hij en zorgminister Robert F. Kennedy de wetenschap, gezondheidszorg en het vaccinprogramma afbreken.
Foto Emilie van Outeren/NRC
„Sommige mensen hebben het over een constitutionele crisis, maar volgens mij zijn we dat punt allang voorbij. We leven nu in een autocratische oligarchie”, zegt Cohen. „Onze rechters doen wat ze kunnen, maar het is te weinig en te traag.” Wat heeft het dan voor zin om te demonstreren? „Geen idee, maar het maakt me hoopvol om hier met gelijkgestemden te zijn. Anders lig ik maar thuis op de bank mijn weg door slecht nieuws te scrollen.”
Lees ook
De militaire parade van Donald Trump in beeld
Ze hoopt ook dat dit protest mensen die op Trump stemden aanmoedigt om zich tegen hem uit te spreken. „Ik snap dat mensen in november tegen de status quo stemden, maar ik kan me niet voorstellen dat zijn machtsmisbruik is wat zij wilden.”
Informatie-oorlog
Even verderop staat Nathan Dalton (27), met zijn vrouw Stephanie (28). Zij zijn de afgelopen maanden en jaren bij allerlei protesten en acties geweest. „Ik maak me echt zorgen over onze democratie. Historisch gezien, wanneer iemand probeert macht te grijpen of te behouden, hangt het succes altijd af van aan welke kant de krijgsmacht staat. De tekenen zijn de afgelopen tijd niet best”, zegt hij. „Maar wat me werkelijk bang maakt, is de informatie-oorlog. Zoveel mensen in dit land hebben geen idee meer wat er werkelijk aan de hand is. Dat probleem duurt waarschijnlijk langer dan Trump leeft.”
Nathan en Stephanie Dalton Foto Emilie van Outeren
Toch is hij minder pessimistisch over de huidige staat van de Amerikaanse democratie dan vele andere demonstranten. „Je merkt dat Trump gevoelig blijft voor de publieke opinie. Hij is wat teruggekrabbeld in de bezuinigingen op de federale overheid toen hij merkte dat dat impopulair was. Er zitten barsten in onze democratie. Maar deze is nog niet gebroken.”
De tuin van de aan aids overleden filmregisseur Derek Jarman (1942-1994) is een bedevaartsoord. Ook voor de jonge tuinman Jonny Bruce was het een heilige plek, maar hij leerde: „Je kan een tuin niet stilzetten.”
Heb je vragen, suggesties of ideeën over onze journalistiek? Mail dan naar onze redactie via [email protected]
Iran en Israël hebben zaterdagavond over en weer nieuwe aanvallen op elkaar uitgevoerd, melden internationale persbureaus.
Volgens de Iraanse staatstelevisie zijn er militaire doelen geraakt in Israël. Bij de Iraanse aanvallen op het noorden en het kustgebied van Israël zijn ook verschillende woningen geraakt. Onder meer de stad Haifa werd getroffen.
In het stadje Tamra ten oosten van Haifa zijn volgens Israëlische hulpverleners drie mensen om het leven gekomen en ook zeker dertien mensen gewond geraakt.
Oliedepots geraakt rond Teheran
Het Israëlische leger zegt terwijl het probeert Iraanse raketten te onderscheppen ook militaire doelen in de Iraanse hoofdstad Teheran te bestoken. Er zijn twee oliedepots geraakt rond Teheran.
„Teheran staat in brand”, schrijft de Israëlische minister van Defensie Israel Katz triomfantelijk op X. Eerder op zaterdag had hij gewaarschuwd dat „Teheran zal branden als Khamenei raketten blijft afvuren op het Israëlische thuisfront.”
Iraanse raketten worden onderschept nabij het centraal in Israël gelegen stadje Gedera. Foto Ilan Assayag / Reuters
