Regering-Trump geeft gemengde signalen af over nucleaire activiteiten van Iran

Ondernemer Gerard Sanderink heeft infrabouwer Strukton aan de rand van de afgrond gebracht. De omstreden zakenman voerde jarenlang wanbestuur bij het bedrijf en bracht daarmee de toekomst van een van de belangrijkste bedrijven voor spoor- en wegenonderhoud van Nederland in gevaar. Dat bleek donderdag bij de Ondernemingskamer in Amsterdam. Daar vroegen de commissarissen van Oranjewoud, het moederbedrijf van Srukton, om Sanderink voor vijf jaar op afstand te houden.

Twee jaar geleden besloot de Ondernemerskamer al een onderzoek in te stellen naar wanbestuur bij Oranjewoud. Dit nadat Sanderink zijn bedrijven jarenlang betrok bij een privéruzie die hij was begonnen met zijn ex-vriendin. De ondernemer beschuldigde haar van onder meer fraude bij een van zijn ondernemingen, maar daarvoor is nooit bewijs gevonden. Motor achter de beschuldigingen was – bleek uit onderzoek van onder meer NRC – de eveneens omstreden internetondernemer Rian van Rijbroek, Sanderinks huidige vrouw.

In het onderzoek – een vuistdik rapport dat niet in te zien is door de media – wordt vastgesteld dat er inderdaad sprake was van wanbestuur bij Oranjewoud. Advocaat namens de raad van commissarissen Rik Analbers verwees donderdag tijdens de zitting naar de conclusies uit het rapport: „Sanderink was niet meer in staat zijn ondernemingen op een verantwoorde manier te leiden. Hij heeft de belangen van Strukton en de groep [Oranjewoud, red.] ernstig veronachtzaamd.”

Eerder had de Ondernemingskamer al eenzelfde onderzoek bevolen naar de gang van zaken bij IT-dienstverlener Centric, destijds ook eigendom van de Sanderink. Daarin werd ook al jarenlang wanbestuur vastgesteld. Zowel bij Centric als Strukton liep het personeel weg en waren er problemen met klanten en bedrijfsrelaties, die niet meer geassocieerd wilden worden met de omstreden zakenman.

Centric is door een interimbestuurder inmiddels verkocht. Bij Oranjewoud werd Sanderink door de Ondernemerskamer twee jaar geleden al als bestuurder geschorst. Ook moest hij het beheer van zijn aandelen bij derden onderbrengen.

„Na de schorsing bleek de situatie veel erger dan we hadden gedacht”, zei de huidige president-commissaris Joseph Kuling donderdag. Verliezen bij probleemprojecten, zoals de verbouwing van het station in Groningen en de bouw van het nieuwe RIVM-kantoor in Utrecht, bleken „nog verder opgelopen” te zijn dan Sanderink had laten weten aan de commissarissen. Zo was het nettoverlies van Strukton in 2021 niet 15 miljoen euro, zoals Oranjewoud de beleggers had medegedeeld, maar 181 miljoen euro, bleek eind 2023 uit de definitieve cijfers over dat jaar.

Financieel wanbeleid

De solvabiliteitsratio, een graadmeter voor hoe financieel gezond een bedrijf is, was eind 2020 gedaald tot 4,3 – terwijl 25 geldt als ondergrens voor wat als goed beleid wordt beschouwd. Dat kon onder meer gebeuren omdat de controlerend accountant, PWC, was opgestapt. Dat was gebeurd nadat Sanderink en Van Rijbroek eigenhandig hadden geprobeerd de cijfers van het – destijds nog beursgenoteerde – bedrijf aan te passen.

Dat Strukton de afgelopen tijd niet is omgevallen, komt onder meer doordat een ander bedrijf uit het Oranjewoud-concern, ingenieursbureau Antea Group, tientallen miljoenen leende aan de infrabouwer en er onderdelen zijn verkocht.

Doordat ook de relatie met de banken „tot onder het nulpunt” was gedaald en ze eerst geen geld meer beschikbaar wilden stellen voor het herstellen van Strukton, moest Oranjewoud de afgelopen jaren bij private financiers aankloppen. Kuling: „De rente van dat soort partijen ligt gewoon hoger, waardoor je weer meer geld kwijt bent.”

Dat dit nodig was, kwam ook doordat het bedrijf sterk op Sanderink als financier had geleund. De ondernemer stak veel geld van zijn andere bedrijven in Strukton en hield zo de financiële problemen ervan deels uit het zicht. Toen hij werd geschorst, weigerde Sanderink mee te werken aan oplossingen, waardoor Strukton ineens in de acute financiële problemen kwam.

Inmiddels heeft het bedrijf „de reddingsfase achter de rug” en kan het „langzaam weer vooruitkijken”, zei Kuling donderdag. De commissarissen willen „voorkomen dat Sanderink terugkeert”. Dat zou nodig zijn omdat ook banken, met wie het contact inmiddels hersteld is, in financieringscontracten hebben opgenomen dat ze die kunnen ontbinden als de ondernemer terugkeert.

Beleggers gedupeerd

Donderdag bleek ook dat Oranjewoud op het punt staat een oplossing te bieden aan een groep gedupeerde beleggers. Sanderink haalde Oranjewoud in 2021 van de beurs, maar weigert vooralsnog de overgebleven aandeelhouders uit te kopen. Eind vorig jaar was hij hen nog 6,6 miljoen euro schuldig.

Op welke manier Oranjewoud de beleggers financieel tegemoet wil komen, wilde president-commissaris Kuling donderdag nog niet zeggen. „Sanderink Investments is de partij die eigenlijk moet betalen, maar je kunt deze situatie ook niet laten voortbestaan, vandaar dat we iets willen doen.”

Van de 76-jarige Sanderink zelf ontbrak donderdag elk spoor. Niemand bij de Amsterdamse Ondernemingskamer leek te weten waar de zakenman zich ophield. Er was geen advocaat en er is ook geen verweerschrift ingediend. Sanderink is voor het laatst gezien in het Duitse Kleve, waar hij met Van Rijbroek woont.

Volgens advocaat Marnix Holtzer, die Sanderinks Oranjewoud-aandelen beheert nadat de ondernemer door de Ondernemingskamer op afstand werd geplaatst, verloopt de communicatie met hem niet al te vlot. Hij hoorde in september vorig jaar voor het laatst iets van de ondernemer, die destijds een Spaanse advocaat in de arm had genomen.

„Er zijn beschuldigingen van Russische inmenging in het proces, en dat ook de Ondernemingskamer onder invloed van de lange arm van Rusland zou staan. Ik vond het niet altijd gemakkelijk dat soort zaken een plek te geven, maar hij vindt dat soort opmerkingen wel heel belangrijk om te noemen.”  

De Ondernemingskamer doet over drie maanden uitspraak over het verlengen van zowel de schorsing van Sanderink als het op afstand plaatsen van het beheer van zijn Oranjewoud-aandelen.

Delen

Mail de redactie

Aan de hand van de klachten weet longarts Hanna Kuiper wat voor weer het buiten is. Op warme, zonnige dagen melden patiënten met longaandoeningen zich bij het expertisecentrum van het Rotterdamse Franciscus ziekenhuis – met astma-aanvallen, benauwdheidsklachten en ontstekingen in de luchtwegen. Ze hebben last van de hitte en van smog.

Op meetstations in Gelderland, Zeeland en Zuid-Holland werden op dinsdag aan het eind van de dag de grenswaarden voor ozonconcentraties in de lucht overschreden. Er was sprake van ‘matige smog’ [zie grafiek]. Daar gaf het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) begin deze week ook een waarschuwing voor uit.

Wind uit het noorden is over het algemeen schonere poollucht, evenals wind van de Atlantische Oceaan

De smog had niet direct met de hoge temperaturen te maken, wel met de uv-straling. In de lucht kunnen hoge ozonconcentraties ontstaan bij veel zon en wind uit het zuidoosten, wat slecht is voor de luchtkwaliteit.

Het aantal dagen met matige of ernstige smog is sinds de jaren negentig sterk gedaald, blijkt uit gegevens van het Luchtmeetnet van het RIVM. Zowel in de winter, wanneer smog ontstaat door hoge concentraties fijnstof, als in de zomer, wanneer smog ontstaat door ozon. In 1990 en 1994 was sprake van 29 zomersmogdagen. Sinds 2010 kwam zomersmog maximaal 9 dagen per jaar voor, laten de RIVM-cijfers zien.

KNMI

De afname komt waarschijnlijk doordat we minder stoffen uitstoten die bijdragen aan de vorming van ozon. „Daar hebben we heel effectieve maatregelen tegen genomen. De verplichte katalysator [reiniger van uitlaatgas] in auto’s, bijvoorbeeld”, zegt Sander Teeuwisse, projectleider luchtkwaliteit van het RIVM.

Afgelopen vijftien jaar is het aantal dagen met matige of ernstige smog niet meer gedaald. Er bestaan aanwijzingen dat de ozonconcentraties in Nederland ook in de toekomst niet verder zullen afnemen, vertelt atmosfeeronderzoeker Michiel van Weele van het KNMI. „Dat is nog onzeker. Diverse factoren werken op elkaar in, dat maakt het een ingewikkeld verhaal. Ook klimaat en weersomstandigheden spelen een rol.”

Zo is de lucht schoner door lagere uitstoot, wat de toename van zonneschijn in Nederland kan verklaren. Maar bij meer zonnestralen kunnen de ozonconcentraties juist ook toenemen. Daarnaast speelt de windrichting een rol. Van Weele: „Ozon komt voor een groot deel naar Nederland toegewaaid. Wind uit het noorden betekent over het algemeen een schonere poollucht, net als wind uit het zuidwesten, vanuit de Atlantische Oceaan.”

Nu komt de wind het vaakst uit het zuidwesten. Als dit verandert, kan dat effect hebben op het aantal smogdagen.

Zoom in

Alarm

Dit jaar kwamen de ozonmetingen op vijf dagen boven de drempelwaarde voor matige smog. Door de vervuilde lucht krijgen de patiënten van Hanna Kuiper die bijvoorbeeld astma of een longziekte als COPD hebben, last van geïrriteerde luchtwegen. „Hitte en smog worden vaak genoemd in de spreekkamer. Het lastige is: je kunt er bijna niet aan ontkomen. Ook binnen hebben mensen er last van.”

Mensen met gezonde longen kunnen ook last krijgen van smog, maar pas bij hogere concentraties. Het RIVM spreekt dan van ‘ernstige smog’ en stuurt een smogalarm uit. De laatste keer dat dit gebeurde was in juli 2022.

Kuiper: „We ademen de hele dag door. Maar wat we inademen, daar staan we vaak niet bij stil.”

Delen

Mail de redactie