Recordboete van 1,2 miljard dollar in juridische strijd rondom Facebook

Profiel

Privacy Meta, het moederbedrijf van Facebook, moet een boete betalen van 1,2 miljard euro. Wie is de jurist die deze juridische strijd aanvoert?

De Oostenrijkse jurist Max Schrems strijdt al jaren tegen Facebook.
De Oostenrijkse jurist Max Schrems strijdt al jaren tegen Facebook. Foto ANP

Facebook heeft meerdere jaren lang onrechtmatig data van Europese burgers naar servers in de VS gesluisd, en daar opgeslagen. Dat oordeelde de Ierse privacywaakhond DPC, die in dit geval als ‘hoofdtoezichthouder’ namens de hele EU optreedt, in een verstrekkende uitspraak maandag. Het vergrijp levert Facebooks moederbedrijf Meta een boete op van 1,2 miljard euro – de hoogste privacyboete die tot nu toe is uitgedeeld op het continent.

Daarmee heeft de Oostenrijkse jurist en activist Max (Maximilian) Schrems, die het al jaren opneemt tegen Facebook, tevens een van zijn grootste overwinningen tot nu toe geboekt. De uitspraak volgt op een juridische strijd die Schrems in 2013 ontketende tegen het Amerikaanse bedrijf.

De Oostenrijker studeerde in 2011 een semester aan de Santa Clara universiteit in Silicon Valley, waar de kiem werd gelegd voor zijn acties tegen Facebook. Een professor daar had de toenmalige privacy-jurist van het socialemediabedrijf uitgenodigd voor een gastles. Schrems was naar eigen zeggen geschokt door het totale gebrek aan kennis van Europese privacywetgeving die deze Facebook-jurist aan de dag gelegd zou hebben.

Schrems, toen 23 jaar oud, besloot daarop een thesis te gaan schrijven over Facebooks misvattingen over de Europese privacyregels, en tijdens zijn onderzoek viel hij van de ene in de andere verbazing. Met een beroep op een speciale Europese regel die grote techbedrijven verplicht alle informatie die zij over hun klanten verzamelen met die klanten te delen (als de klant daar specifiek om vraagt) ontdekte hij dat Facebook in drie jaar tijd – hij zat sinds 2008 op Facebook – meer dan 1.200 pagina’s aan persoonlijke informatie over hem had opgeslagen.

Daar zat onder andere informatie bij over iedereen waar hij ooit bevriend mee was geraakt op Facebook, contacten die hij weer had ‘ontvriend’, alle sociale en werkgerelateerde bijeenkomsten waarvoor hij ooit was uitgenodigd, privémail-adressen die hij zelf nooit had gedeeld met de netwerksite maar die kennelijk via andere vrienden toch waren verspreid, alsmede oude berichten die hij ooit had gepost op de site (waaronder ook berichten die hij later weer had verwijderd).

Lees ook: Nobelprijswinnaar Maria Ressa: ‘Ik beschouw Facebook als bedreiging van democratieën overal ter wereld’

Volgens Schrems overtrad Facebook willens en wetens de ene na de andere Europese privacyregel. Bij terugkeer in zijn thuisland richtte hij een activistische beweging op, Europe v. Facebook genaamd, waarmee hij het in zijn ogen totaal negeren van de privacy van Europese klanten door het Amerikaanse bedrijf aan de kaak probeerde te stellen. Een paar jaar later begon Schrems, inmiddels afgestudeerd en advocaat, een eerste rechtszaak tegen het socialemediabedrijf, omdat klachten bij het bedrijf zelf niets zouden opleveren.

Schrems zei destijds in het bijzonder bezorgd te zijn over het delen van data van Europese gebruikers door Facebook met de Amerikaanse inlichtingen- en veiligheidsdiensten. NSA-klokkenluider Edward Snowden bracht in die tijd naar buiten dat Amerikaanse diensten op grote schaal data verzamelden over burgers, ook Europese, in hun strijd tegen terrorisme en dat bedrijven als Facebook dat faciliteerden door die data zonder tegensputteren te overhandigen.

In de vele en langdurige juridische procedures die volgden, boekte hij verschillende keren succes. In 2015 oordeelde het Europees hof van Justitie dat het Amerikaans-Europese privacyverdrag Safe Harbor, dat moest zorgen voor goede bescherming van Europese gebruikersdata in de VS, onrechtmatig was. Vijf jaar later bereikte hij hetzelfde met de opvolger van dat verdrag, Privacy Shield. Het was allemaal tegen het zere been van Facebook, en mede hierom kreeg Scherms de bijnaam ‘vlieg in de chardonnay van de techindustrie’.

Facebook zelf zegt in beroep te gaan. Volgens Schrems had de boete nog „hoger” moeten zijn.