De rechtbank in Den Haag heeft woensdag de natuurvergunning van Schiphol vernietigd. Daardoor heeft de grootste luchthaven van Nederland per direct geen toestemming meer om stikstof uit te stoten.
Het vonnis is een overwinning voor de milieuorganisaties, waaronder Mobilisation for the Environment (MOB), Greenpeace en Milieudefensie. Zij waren in beroep gegaan tegen de natuurvergunning van Schiphol. Ook burgemeester en wethouders van Amsterdam en de gemeente Nieuwkoop hadden bezwaar gemaakt tegen de natuurvergunning.
Het toenmalige ministerie van Natuur & Stikstof gaf Schiphol in september 2023 de natuurvergunning waar de luchthaven al lange tijd op uit was. Daarvoor had Schiphol onder meer stikstofruimte gekocht van negen agrarische bedrijven in de omgeving. Dit wordt ‘extern salderen’ genoemd. Ook schoof Schiphol in zijn berekeningen met oude bestaande stikstofrechten (‘intern salderen’).
Volgens de Haagse rechtbank had de luchthaven echter eerst moeten onderzoeken of de stikstofrechten van de uitgekochte boerenbedrijven en de eigen historische rechten nodig waren voor herstel van kwetsbare natuur in de regio. Dat is verplicht sinds de Raad van State eind 2024 bepaalde dat de regels voor extern en intern salderen strenger moeten zijn. Dit onderzoek is niet gedaan, ook niet na de Raad van State-uitspraken.
Volgens de partijen die bezwaar maakten tegen de natuurvergunning zouden de stikstofberekeningen van Schiphol bovendien rammelen. Dat bezwaar wees de rechter af. Schiphol heeft op correcte wijze de berekeningen uitgevoerd.
Meer stikstofrechten nodig
Nu de natuurvergunning is vernietigd, moet het ministerie de aanvraag van Schiphol opnieuw beoordelen. Om alsnog een natuurvergunning te krijgen, heeft de luchthaven mogelijk meer stikstofrechten nodig en zou het meer boerenbedrijven moeten uitkopen. Schiphol kan ook het aantal vliegtuigbewegingen fors terugbrengen, maar dat lijkt onwaarschijnlijk gezien de economische belangen. Nu mag het Amsterdamse vliegveld jaarlijks 478.000 vluchten faciliteren. Dat heeft oud-minister Barry Madlener (Infrastructuur en Waterstaat, PVV) in mei laten vastleggen in een tijdelijk luchthavenbesluit. De milieuorganisaties willen dat Schiphol teruggaat naar 275.000 vluchten per jaar – de situatie van 1994. Dat jaar werd wetgeving van kracht om kwetsbare natuur te beschermen.
Volgens de Wet natuurbescherming (Wnb) is een natuurvergunning verplicht voor activiteiten die mogelijk significante effecten hebben op Natura 2000-gebieden. Denk bij een luchthaven aan stikstofuitstoot, vliegtuigemissies, grondgebonden activiteiten (bouw, taxiën), geluidshinder en lichtverstoring.
Het is niet de eerste keer dat de rechtbank in Den Haag een uitspraak doet in het nadeel van de luchtvaart. Op 20 maart 2024 stelde ze dat de Nederlandse staat onrechtmatig heeft gehandeld door onvoldoende rekening te houden met de belangen van omwonenden van Schiphol, met name met betrekking tot geluidhinder en slaapverstoring. Eerder kregen altijd de economische belangen voorrang, aldus de rechter. Deze rechtszaak was aangespannen door een stichting van omwonenden, Recht op Bescherming tegen Vliegtuighinder (RBV).
