De Raad voor de Kinderbescherming komt vanaf 1 mei in alle zaken weer voorbereid naar de rechtbank Den Haag. Dat hebben de Raad en de rechtbank besloten nadat NRC vorige week had onthuld dat de Raad al jarenlang in een groot aantal zaken voorafgaand aan de zitting het dossier niet bestudeerde. Dat vond die „ondoenlijk” en ook „niet nodig”.
Op die praktijk klonk in het Haagse arrondissement felle kritiek van familierechtexperts. Ze wezen erop dat cruciale informatie verloren gaat als raadsmedewerkers zich slechts baseren op wat tijdens de zitting wordt besproken en niet het onderliggende dossier lezen. Naar aanleiding van de NRC-berichtgeving vroegen Faith Bruyning (NSC), Don Ceder (ChristenUnie) en staatssecretaris voor Rechtsbescherming Teun Struycken via Kamervragen om opheldering.
De Raad voor de Kinderbescherming heeft een belangrijke wettelijke adviesfunctie. Hij adviseert als officiële deskundige tijdens rechtszaken over het belang van het kind – bijvoorbeeld in zaken over ouderlijk gezag en omgangsregelingen. In tegenstelling tot de rest van Nederland komen raadsmedewerkers in Den Haag alleen in zwaardere zaken voorbereid naar de rechtbank.
Lees ook
De Raad voor de Kinderbescherming komt al jaren onvoorbereid naar de rechter in Den Haag
Kinderen
Volgens de Raad voor de Kinderbescherming en de rechtbank komt de huidige werkwijze voort uit de invoering van het Uniforme Hulpaanbod in 2019 in Den Haag. Dat is een samenwerking tussen rechtbanken en gemeenten met als doel bij conflictueuze echtscheidingen en omgangsregelingen passende hulp aan ouders en kinderen te bieden, om verdere escalatie en slepende rechtszaken te voorkomen.
Het Uniforme Hulpaanbod is landelijk ingevoerd, maar verschilt lokaal vanwege de decentralisering van de jeugdzorg. In Den Haag vond de Raad volgens de rechtbank dat het ondoenlijk en onnodig is het dossier te lezen. In jaarlijks honderden zittingen komt de Raad daarom ongeïnformeerd naar de rechtbank.
Familierechtadvocaten uitten daarover in NRC en op sociale media kritiek. In een bericht noemt de rechtbank Den Haag die bezwaren woensdag „een belangrijk signaal dat wij serieus oppakken”. In overleg met de Raad is besloten de werkwijze per 1 mei te herzien. „Voortaan heeft de raadsvertegenwoordiger alle stukken gelezen voordat hij naar de zitting komt”.
Ook de Raad bevestigt de nieuwe werkwijze op de eigen website. „De afspraak is dat wij voortaan in iedere zitting alle relevante stukken ontvangen en bestuderen, net als in de rest van het land.”
Hij weet niet meer hoe het voelde om als kind te leren fietsen. „En nu gaat het vanzelf”, zegt Marco Reijne (37). Fietsen is zo gewoon, dat het bijna gek lijkt om uit te leggen wat het is. Om te beginnen de fiets: twee wielen, een stuur dat kan draaien en een frame. „Wat ik bijzonder vind, is dat het ontwerp zo simpel, en in de basis al zo lang hetzelfde is. Je kunt je er heel efficiënt mee verplaatsen, maar het is wel heel instabiel. Als je niks doet, val je om. Je moet continu sturen om overeind te blijven. Dat klinkt heel vermoeiend, maar de fiets is zo ontworpen dat die je daarbij helpt. Je doet het zonder erbij na te denken.”
Maar door welke verstoring mensen precies vallen, hoe je dat kunt voorkomen, en hoe je kunt meten of iets werkt – voordat je bijvoorbeeld een nieuw fietsontwerp in productie neemt – daar bleek nog een wereld te onderzoeken. Marco Reijne promoveerde in maart op zijn onderzoek naar valpartijen door balansverlies op de fiets.
Reijne heeft aan de TU Delft lucht- en ruimtevaarttechniek gestudeerd en haalde zijn master met het ontwerpen van een nieuw soort polsstok voor hoogspringers. „Ik hou erg van sport.” En toen kwam zijn latere promotor met een vraag van fietsfabrikant Gazelle. Die werkte met Bosch eBike aan een ‘balans-assistent’, een motortje in het stuur dat fietsers helpt goed te sturen. Maar hoe goed zou het werken om valpartijen te voorkomen? Reijne werd enthousiast, ook omdat fietsen zo gewoon is. „En ik hou erg van fietsen.”
De meeste mensen raken niet gewond door een botsing, maar omdat ze uit balans raken. Het is onvoorstelbaar hoeveel er goed moet gaan om niet te vallen als je een obstakel tegenkomt. We zitten op een bankje op een kruispunt in de Theresiastraat in Den Haag, in de hoop getuige te zijn van een balansverstoring met goede afloop. Maar het enige dat we zien, zijn fietsers die soepel om een manoeuvrerende vrachtwagen heen zwieren. En een man die met één been zwaaiend over het zadel van een damesfiets stapt. Fietsen is één en al routine.
Maximaal Toegestane Stuurverstoring
Balanceren op de fiets is als vallen. „Als je een bocht naar rechts wilt maken, stuur je heel lichtjes naar links. Dan ‘valt’ je fiets direct naar rechts en zo stuurt de fiets ook vanzelf naar rechts. Totdat de contactpunten van je banden op de grond weer onder je zwaartepunt zijn. Dan is de balans hersteld.”
Meestal val je niet. Door je stuur te bewegen, blijf je in balans, ook als je bijvoorbeeld een stoeprand raakt. Maar hoe sterk moet het evenwicht eigenlijk verstoord raken voordat je valt? „Er is best veel onderzoek naar valpreventie gedaan, maar dan gaat het over vallen in en rondom huis, niet over fietsers. En goede data over ongevallen zijn er ook niet.”
In zijn proefschrift introduceert Reijne een nieuwe indicator: De Maximaal Toegestane Stuurverstoring. Een graadmeter om het effect van bepaalde interventies op de balans beter te kunnen evalueren. Ook heeft hij een primeur in het experimentele fietsonderzoek: de fietsvalsimulator. Hij had ons graag laten vallen, maar de opstelling heeft helaas alweer plaatsgemaakt voor een nieuw experiment.
Reijne heeft nog wel een filmpje. Een proefpersoon met helm hangt in een harnas, terwijl hij met een fiets op een loopband fietst, omringd door zachte matten. Zelfs de fiets is met zacht materiaal omkleed. Sensoren en camera’s registreren de stuur- en leunhoek van de fiets wanneer de computer rukjes geeft aan het stuur via de kabels die daaraan vastzitten. De proefpersoon voelt hoe hij uit balans raakt en probeert te corrigeren, tot hij valt. De maximale verstoring is de ruk waarbij je nog nét de balans kunt herstellen. „Mathieu van der Poel, die als profrenner heel behendig is, zal waarschijnlijk een hoge ‘maximale verstoring’ hebben. En iemand die dronken is een lage.”
Vergevingsgezinde infrastructuur
Reijne deed het experiment niet met wielrenners of dronken fietsers. Reijne zocht juist heel gewone mensen, jong en oud. Mannen en vrouwen. Hij vond 24 ervaren fietsers. De ethische commissie, die experimenten met mensen beoordeelt, had vooraf een vraag: is er een risico op vallen? „Dat was nou juist de bedoeling! Bij de terugkoppeling konden we melden dat niemand gewond was geraakt. Behalve één deelnemer die in het gebouw waar ook de ethische commissie zit, bij de ingang over de drempel was gestruikeld.”
Reijnes onderzoek leverde uiteindelijk een computermodel op. Niet alleen te gebruiken om te kijken of een nieuw soort fiets ook echt veiliger is, maar net zo goed te gebruiken voor een cursus fietsvaardigheid of voor ‘vergevingsgezinde infrastructuur’ – een mooi woord dat laat zien dat je ook bermen en stoepranden kunt ontwerpen die het niet ongenadig afstraffen als je even een stuurfoutje maakt.
Lees ook
Fietsen moet veiliger worden, maar hoe doe je dat?
Bijvangst was er ook. Zo ontdekte Reijne dat je bij lagere snelheden – hoewel je dan minder stabiel bent – een hardere ruk aan het stuur moet krijgen om te vallen. „Bij een hogere snelheid heb je meer breedte nodig als je bijstuurt en raak je sneller van de weg af, bij een lage snelheid heb je meer tijd om te reageren.” En bemoedigend: tussen oudere en jongere fietsers was qua balans geen verschil te zien. „Ze komen misschien vaker in de statistieken terecht, omdat ouderen sneller iets breken en in het ziekenhuis terechtkomen.”
Reijne is inmiddels beleidsmedewerker ‘fietsveiligheid’ op het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat. Op persoonlijke titel wil hij nog wel iets over fatbikes zeggen. Die krijgen vaak de schuld van ongevallen, terwijl de ‘maximale verstoring’ waarschijnlijk juist relatief hoog is. „Je zit met je voeten dicht bij de grond. En de brede banden zorgen voor stabiliteit. Misschien is de fatbike wel de beste e-bike voor ouderen. En grote kans dat jongeren er dan niet meer op gezien willen worden.”
Het eens zo populaire automerk Tesla verkeert al langere tijd in zwaar weer. Het wordt steeds duidelijker dat de verkoop van deze elektrische wagens wereldwijd aan het kelderen is. Redacteur Milo van Bokkum vroeg zich af: komt dit door de vriendschap van Teslabaas Elon Musk met Trump, of is er meer aan de hand?
De Zuid-Koreaanse president Yoon Suk-yeol is uit zijn ambt gezet. Het Constitutioneel Hof in Seoul maakte dat vrijdagochtend in een langverwacht vonnis bekend. Binnen zestig dagen mogen Zuid-Koreanen naar de stembus om zijn opvolger te kiezen.
De acht rechters oordeelden unaniem dat Yoon „de grondbeginselen van de democratie” heeft geschonden en zijn grondwettelijke bevoegdheden te buiten is gegaan.
Dat deed Yoon door op 3 december onverwacht de militaire noodtoestand uit te roepen. De vrije pers werd aan banden gelegd, en politieke bijeenkomsten werden verboden. Volgens Yoon was dat nodig omdat Zuid-Korea werd bedreigd door „pro-Noord-Koreaanse en antistatelijke krachten”, al maakte hij niet direct duidelijk wat hij daarmee bedoelde. Tijdens zijn afzettingsproces zei hij later dat zijn actie slechts „symbolisch” was geweest, om de aandacht te vestigen op de „verdorvenheid” van de oppositie, die haar parlementaire meerderheid gebruikte om Yoons beleid te blokkeren.
De televisietoespraak van Yoon sloeg die avond in als een bom. Veel oudere Zuid-Koreanen zullen hebben teruggedacht aan de jaren tachtig van de vorige eeuw. Het toenmalige autoritaire regime riep eveneens de noodtoestand uit. Een bloederig neergeslagen opstand in de zuidelijke stad Gwangju is een nationaal trauma.
Lees ook
Machtsgreep president Zuid-Korea stuit op het parlement en op zijn eigen partij: na enkele uren wordt militaire noodtoestand weer opgeheven
Ondanks het late uur liepen de straten van de hoofdstad Seoul snel na Yoons aankondiging vol demonstranten, met name in de omgeving van de Nationale Assemblee. Daar probeerde een legereenheid te verhinderen dat het parlement met voldoende leden bijeen kon komen om de maatregel terug te draaien, maar dat was tevergeefs. 190 van de driehonderd volksvertegenwoordigers – onder wie leden van Yoons eigen conservatieve partij – wisten de vergaderzaal te bereiken en stemden unaniem voor opheffing van de noodtoestand, waarna Yoon op zijn schreden moest terugkeren.
Yoon werd korte tijd later door het parlement afgezet. Nu het Constitutioneel Hof dat heeft bekrachtigd, is dat definitief.
De gevallen president hangt ook nog strafrechtelijke vervolging boven het hoofd: hij wordt door de Zuid-Koreaanse justitie verdacht van ‘rebellie’, een vergrijp dat buiten zijn presidentiële immuniteit valt en waarvoor hij in theorie de doodstraf kan krijgen – al wordt die in Zuid-Korea al decennia niet meer uitgevoerd. De behandeling van zijn strafzaak begint later deze maand.
Nieuwe verkiezingen
Nu Yoon defintief het veld moet ruimen, moeten binnen zestig dagen verkiezingen worden gehouden om een opvolger voor de president te kiezen. Die maakt dan de rest van Yoons termijn vol, tot 2027. De leider van de progressieve Democratische Partij, Lee Jae-myung, geldt als favoriet. Hij verloor de presidentsverkiezingen in 2022 nog met een piepkleine marge van Yoon.
Maar net als Yoon is ook Lee verwikkeld in verschillende schandalen en strafzaken. Wel sprak een rechtbank hem in hoger beroep vorige week vrij in een zaak die draaide om overtreding van de kieswet. Als zijn eerdere veroordeling in die zaak was blijven staan, had hij niet aan de komende verkiezingen mogen deelnemen.
Maar Lee is niet onomstreden en mogelijk kan Yoons conservatieve PPP met een goede tegenkandidaat veel gematigde kiezers trekken. De partij heeft nog geen presidentskandidaat aangewezen. Onder andere de huidige burgemeester van Seoul Oh Se-hoon wordt genoemd.
De afzetting van Yoon noch de ongetwijfeld felle verkiezingscampagne die nu volgt, zal voorlopig een einde kunnen maken aan de diepe verdeeldheid in Zuid-Korea. Kort na de couppoging van Yoon steunde een ruime meerderheid zijn vertrek en stond de DP ruim voor in de meeste opiniepeilingen – al hebben die in Zuid-Korea geen erg betrouwbare reputatie. Maar naarmate de politieke crisis in het land aanhield nam ook de steun voor Yoon en de PPP weer toe. Dagelijks wordt in Seoul en andere Zuid-Koreaanse steden tegen, maar ook steeds meer vóór de president gedemonstreerd.
Met name oudere, conservatieve Zuid-Koreanen laten zich daarbij sterk beïnvloeden door online complottheorieën. Daarin wordt – zonder bewijs – beweerd dat de laatste twee parlementsverkiezingen, die beide door de progressieve oppositie werden gewonnen, waren vervalst door China of Noord-Korea. Ook Yoon zelf is aanhanger van die theorie: hij liet tijdens zijn couppoging militairen naar de kantoren van de Nationale Kiescommissie sturen om op zoek te gaan naar bewijs voor de vermeende manipulatie.
Lees ook
Yoon wilde volgens zijn aanhangers de democratie in Zuid-Korea juist redden
De protesten lopen regelmatig uit de hand. Radicale aanhangers bestormden bijvoorbeeld de rechtbank in Seoul toen die in januari het voorarrest van Yoon verlengde. Ook kwamen zeker twee aanhangers van Yoon om het leven die zichzelf uit protest tegen diens afzetting en vervolging in brand hadden gestoken.
Rond de uitspraak van het Constitutioneel Hof werden daarom uit vrees voor ongeregeldheden strenge veiligheidsmaatregelen getroffen. In Seoul waren veertienduizend agenten op de been, metrostations en scholen in de omgeving waren gesloten en er gold een vliegverbod. Buiten een veiligheidscordon rond het hof demonstreerden tienduizenden voor- en tegenstanders van de president.
Aanhangers van Yoon reageren op de afzetting van de president in de buurt van zijn ambtswoning in Seoul.Foto Kim Soo-hyeon/Reuters
Op straat verzamelde tegenstanders van Yoon vierden het vonnis uitbundig. Maar elders in de stad reagereerden zijn aanhangers woedend. „Verdomde communisten”, hoorde een verslaggever van de krant JoongAng Ilbo de boze menigte roepen. Ook werd opgeroepen tot de dood van oppositieleider Lee.
Politieke verlamming
Met de afzetting van Yoon en de verkiezing van een nieuwe president komt misschien een einde aan de maandenlange politieke verlamming in Seoul. Die kwam op een buitengewoon ongelegen moment: het land kampt met dreiging van Noord-Korea, een stagnerende economie, woningnood en een demografische crisis.
Maar bovendien trad een maand na Yoons coup in Washington Donald Trump aan als president. Die maakte woensdag, als onderdeel van zijn wereldwijde importheffingen, bekend dat de VS producten uit Zuid-Korea met 26 procent invoerrechten gaan belasten. Daarnaast geldt een invoertarief van 25 procent op alle auto’s en auto-onderdelen – het belangrijkste exportproduct van Zuid-Korea naar de VS. Maar sinds de couppoging is er geen rechtstreeks contact geweest tussen Seoul en de Amerikaanse president.
