De Amsterdamse burgemeester Femke Halsema had demonstranten van klimaatactiegroep Extinction Rebellion, die in september 2020 bij een Amsterdamse demonstratie aanwezig waren, niet ‘bestuurlijk’ mogen verplaatsen. Een deel van de activisten werd daar in bussen gezet en verplaatst naar een andere locatie in de stad. Dat heeft de Raad van State woensdag bepaald.
Op de dag van de demonstratie werden straten en gebouwen geblokkeerd, wat tegen de voorwaarden in ging die burgemeester Halsema van te voren aan de demonstratie had gesteld. Daarop besloot de burgemeester de bijeenkomst te beëindigen door bussen in te zetten. Na de demonstratie op het Gustav Mahlerplein, bij de Amsterdamse Zuidas, stapte Extinction Rebellion naar de rechter.
De Amsterdamse rechtbank oordeelde eerder al dat dit niet had mogen gebeuren, omdat de activisten van hun vrijheid werden beroofd. De gemeente ging in hoger beroep en bleef demonstranten in de afgelopen jaren op dezelfde manier manier verplaatsen. Ook in november 2024 werden bussen ingezet bij een verboden, pro-Palestijnse demonstratie.
Net als de rechtbank van Amsterdam, vindt de Raad van State ook dat het verplaatsen van demonstranten in bussen een vorm van vrijheidsontneming was. Om dat te kunnen doen is „een voldoende specifieke wettelijke grondslag” nodig.
Burgemeester Halsema beriep zich daarvoor destijds op artikel 175 van de Gemeentewet, dat „een algemene noodbevoegdheid formuleert”, maar volgens de Raad voldeed dat artikel niet. Op basis van artikel 176a had het wél gekund: „Dat artikel biedt de burgemeester de mogelijkheid op een aangewezen plaats personen tijdelijk te doen ophouden”, wat ook verplaatsing van demonstranten in bussen kan betekenen.
Lees ook
Weggevoerde demonstranten beschuldigen ME van excessief geweld. ‘Ze joegen op ons’
Het aantal eerste asielverzoeken in het tweede kwartaal van dit jaar is met 32 procent afgenomen vergeleken met diezelfde periode in 2024. In totaal werden door de Immigratie en Naturalisatiedienst (IND) ruim vijfduizend asielaanvragen geregistreerd, met name door Eritreeërs. Zij vormden voor het eerst sinds 2016 de grootste groep in Nederland vestigende vluchtelingen, waar dat eerder steevast Syriërs waren, zo blijkt donderdag uit cijfers van het CBS.
Het aantal asielverzoeken nam in het tweede kwartaal met 17 procent toe ten opzichte van de eerste drie maanden van 2025. Die stijging is, over een langere periode bezien, een lichte trendbreuk. Sinds eind 2023, toen er een kleine 13 duizend eerste asielaanvragen werden gedaan, daalt dat aantal.
Geopolitieke en internationale ontwikkelingen zijn vaak van invloed op asielmigratie-ontwikkelingen. Zo waren Syriërs sinds de burgeroorlog in dat land jarenlang de grootste groep asielzoekers in Nederland. Het aantal asielverzoeken daalt echter sinds eind 2024, toen het regime van leider Bashar al-Assad viel.
Volgens demissionair minister David van Weel (Asiel, VVD) is de situatie in Syrië nu dermate veilig dat hij het toelatingsbeleid aanscherpte. Bij de immigratiedienst stonden vorige maand nog ruim 16 duizend aanvragen open. De IND gaat nu beoordelen of zij in aanmerking komen voor een langer verblijf in Nederland.
Lees ook
Syrische asielzoekers wachten in onzekerheid door nieuw toelatingsbeleid. ‘Iedereen voelt de angst’
Eritreeërs vertrekken uit afglijdend land
Tegelijkertijd nam het aantal Eritrese asielverzoeken in Nederland toe. In het tweede kwartaal van 2025 deden 1.175 Eritreeërs een asielaanvraag; dat is een vervijfvoudiging ten opzichte van het eerste kwartaal. Ook ligt dat aantal bijna twee keer zo hoog als het aantal eerste asielverzoeken gedaan door Syriërs (595).
De afgelopen jaren gleed Eritrea af tot een totalitaire en militaristische staat zonder politieke oppositie tegen het zittende bewind. Naast het beknellen van vrijheden is er voor Eritreeërs nauwelijks werk: het is een van de armste landen ter wereld. Met name jongeren proberen het land te ontvluchten. Van alle Eritrese asielverzoeken in Nederland was 64 procent afkomstig van een minderjarige. Daarnaast openden vooral Eritrese mannen (72 procent) een asielprocedure in het tweede kwartaal van dit jaar.
Na Eritreeërs en Syriërs vormden Turken de derde grootste groep die een asielaanvraag deed. In totaal registreerde het IND Turkse 310 asielverzoeken, waarmee dat aantal ongeveer gelijk bleef aan dat van het begin van het jaar.
Nederlands beleid verscherpt
Hoewel het aantal eerste asielverzoeken in het tweede kwartaal van dit jaar een stuk lager lag vergeleken met 2024, viel het kabinet in diezelfde periode over dit onderwerp. Begin juni stapte PVV-leider Geert Wilders uit het kabinet vanwege het in zijn ogen hoge aantal asielzoekers. Ook vond Wilders dat er te weinig voortgang werd geboekt met het door hem beloofde „strengste asielbeleid ooit”.
Het was de bedoeling dat PVV-asielminister Marjolein Faber dat beleid zou vormgeven, maar Wilders vond dat zij daar onvoldoende ruimte voor kreeg van de andere partijen. Hij wilde een tienpuntenplan, met daarin bijvoorbeeld een totale asielstop, iets wat juridisch moeilijk haalbaar is.
Ondanks de demissionaire staat van het kabinet, debatteerde de Kamer in juli over twee asielwetten, die veel elementen bevatten van Fabers eerdere wetsvoorstellen. Daarin werd onder meer illegaliteit strafbaar gesteld. Het was lang onzeker of de wetten een parlementaire meerderheid zouden krijgen, omdat de illegaliteitsstrafbaarheidsstelling voor partijen als NSC en SGP te ver gingen. De twee partijen stemden toch voor de wetten nadat minister Van Weel hen toezegde dat de Raad van State dat nog eens zou beoordelen.
Lees ook
Nederland voert asieldebat over EU-beleid waar de politiek nauwelijks over gaat, zegt docent migratierecht
In de tweede aflevering van deze driedelige zomerserie over technologie laat redacteur Juurd Eijsvoogel zien hoe technologische ontwikkelingen oorlogen doen veranderen. In een permanente wisselwerking tussen het slagveld en laboratoria worden nieuwe toepassingen razendsnel ingezet, uitgetest en aangepast. Hoe verschillen huidige drones van de drones die de VS gebruikte tijdens de War on Terror? Wat is de rol van AI in moderne oorlogsvoering? Welke nieuwe morele dilemma’s ontstaan hierbij? En zijn autonome wapensystemen eigenlijk nog te stoppen?
NRC Vandaag is met vakantie, maar we zijn niet helemaal weg. Deze week hoor je de zomerselectie: vijf van onze beste afleveringen van afgelopen jaar. Deze aflevering kwam eerder uit op 28 maart.
De genderpoli van Amsterdam UMC trekt meer patiënten dan ooit en moet zich tegelijkertijd verdedigen tegen steeds fellere kritiek. Een kleine groep patiënten is onderwerp geworden van een politieke strijd. Redacteur Kim Bos liep anderhalf jaar mee op de poli en zag de dilemma’s van artsen: wanneer kan iemand in transitie?
