Raad van State: vasthouden asielzoekers in detentiecentrum Schiphol blijft toegestaan

Het blijft toegestaan om asielzoekers vast te houden in het detentiecomplex bij Schiphol. Dit heeft de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State woensdag opnieuw in hoger beroep geoordeeld. Met deze uitspraak trekt de hoogste bestuursrechter een andere conclusie dan de rechtbank Den Haag (zittingsplaats Amsterdam), die eind januari juist had geoordeeld dat het opsluiten van een asielzoeker „van meet af aan onrechtmatig” is.

De zaak draaide om een man die op 1 januari 2025 vanuit de Taiwanese hoofdstad Taipei op Schiphol is aangekomen, waar hij direct asiel heeft aangevraagd. De Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) plaatste hem vervolgens in het Justitieel Complex Schiphol (JCS), een detentiecomplex waar ook strafrechtelijk veroordeelde vreemdelingen verblijven. Kern van de zaak was of het deel waar asielzoekers verblijven voldoet aan Europese eisen voor asielopvang, meer specifiek de regels voor een „speciale bewaringsaccommodatie”.

Asielzoekers mogen in principe niet worden opgesloten, juist omdat ze om internationale bescherming tegen vervolging hebben gevraagd. Uit de Europese Opvangrichtlijn volgt dat asielzoekers die toch worden gedetineerd, moeten worden gescheiden van strafrechtelijk veroordeelde vreemdelingen. Ook moeten asielzoekers in de buitenlucht kunnen rondlopen.

Strafregime

Drie rechters van de rechtbank Amsterdam besloten het JCS in januari te bezoeken, om zelf na te gaan onder welke omstandigheden asielzoekers die niets hebben misdaan worden vastgehouden. Uit deze zogeheten schouw bleek dat de twee groepen vreemdelingen elkaar kunnen tegenkomen. Zij konden op sommige plekken met elkaar communiceren, ondanks een muur die de twee delen van het detentiecomplex van elkaar scheidt.

Nog erger vonden de rechters dat asielzoekers tussen 22.00 uur en 08.00 uur worden opgesloten, verplicht in een tweepersoonscel moeten verblijven en alleen onder begeleiding naar buiten mogen. Dit alles leek volgens de rechters te veel op een strafregime. Ook zagen zij geen goede reden voor het afpakken van mobiele telefoons en de beperkte toegang tot het internet.


Lees ook

Raad van State: Oekraïeners onterecht vastgezet op Schiphol

Sinds begin dit jaar werden alle Oekraïners die met het vliegtuig naar Nederland kwamen, vastgezet.

Europese regels

De Raad van State oordeelde eerder al dat het complex bij Schiphol in lijn is met Europese regels. Voor de uitspraak van woensdag zag het geen reden om net als de rechtbank Amsterdam zelf bij het JCS te kijken, omdat de feiten die de rechters in hun uitspraak presenteerden niet werden betwist door minister Marjolein Faber (PVV) van Asiel en Migratie.

Zij besloot eind januari in hoger beroep te gaan tegen de rechtbankuitspraak. Zo vond de minister dat de rechtbank onvoldoende rekening heeft gehouden met het gegeven dat bepaalde maatregelen nodig zijn om te voorkomen dat asielzoekers „ongeoorloofd vertrek[ken]”, nog voordat de IND heeft kunnen beslissen of een asielzoeker Nederland binnen mag. Ook zou personeel er alles aan doen om te voorkomen dat de twee groepen vreemdelingen elkaar kunnen tegenkomen in gangen of trappenhuizen.

De Raad van State beaamt dat de delen waar asielzoekers en strafrechtelijk veroordeelde vreemdelingen verblijven identiek zijn. Maar beide groepen worden wel degelijk aan andere beperkingen onderworpen, schrijft de Raad. Veroordeelde vreemdelingen mogen slechts één uur per dag luchten, tegenover de 13,5 uren die asielzoekers krijgen. Dat beide groepen elkaar bij „falend toezicht” kunnen tegenkomen, maakt niet dat het JCS niet meer voldoet aan Europese eisen.

Het innemen van mobiele telefoons is volgens de Raad noodzakelijk voor de veiligheid van het personeel van het detentiecomplex. Wel krijgt minister Faber op één punt huiswerk mee: de beperkte toegang tot het internet is „een aandachtspunt” waarvoor zij „een oplossing moet bedenken”.