De verbreding van rijksweg A15 en de aansluiting op de A12 tussen Arnhem en Nijmegen kan definitief doorgaan. Nu de Raad van State in een einduitspraak woensdagochtend groen licht heeft gegeven voor dit project, komt er een einde aan de slepende juridische procedure over ‘project ViA15’, een van de grootste infrastructuurprojecten in Nederland.
Rijkswaterstaat, de provincie Gelderland en minister Barry Madlener (Infrastructuur, PVV) zullen de uitspraak met een zucht van verlichting hebben ontvangen – al was het volgens deskundigen groter nieuws geweest als de uitspraak nu nog in het nadeel van het Rijk zou zijn uitgevallen. Op basis van tussenuitspraken lag een positief eindoordeel woensdag in de lijn der verwachtingen.
Toch is het einde van de 7,5 jaar durende rechtszaak een belangrijk moment. ViA15 werd in de stikstofcrisis een slepend juridisch gevecht met een hoge inzet. De hamvraag: mag je met de vrijgekomen stikstofruimte van stoppende boerenbedrijven een nieuw bouwproject realiseren, en zo ja, hoe moet je dan rekenen? De hele praktijk van vergunningverlening in Nederland kwam erdoor op het spel te staan, van vergunningen voor woningbouw tot de aanleg van infrastructuur en de energietransitie.
Megaproject
Het oorspronkelijke tracébesluit uit 2017 betreft het doortrekken van de A15 naar de A12 en het verbreden van beide snelwegen. Nu gaat de A15 bij knooppunt Ressen nog over in een eenbaansweg, om bij het dorp Bemmel in een T-splitsing te eindigen. Die splitsing moet een doorgaande weg worden die uitkomt op de A12 bij Zevenaar.
Het nieuwe stuk snelweg is met een aanneemsom van zo’n 1,5 miljard euro zelfs voor infrabouwers een grote klus. Volgens Rijkswaterstaat is ViA15 hard nodig om de A12 te ontlasten – de snelweg bij Duiven behoort tot de beruchtste filetrajecten van Nederland. Ook komt er door het project een betere verbinding tussen de Rotterdamse haven en Duitsland.
Probleem: het geplande nieuwe asfalt gaat dwars door Natura 2000-gebied Rijntakken. Stikstofneerslag bij aanleg en gebruik van de weg kan die kwetsbare natuur schaden. Volgens Europese regels mag de stikstofneerslag op Natura 2000-gebieden hoogstens gelijk blijven en in elk geval niet stijgen. Rijkswaterstaat en de provincie Gelderland wilden dit oplossen door zes boerenbedrijven op te kopen, wat stikstofruimte vrijmaakt voor de wegwerkzaamheden.
Meer dan veertig natuurorganisaties, bedrijven en omwonenden gingen in beroep, waaronder Mobilisation for the Environment. Zij stelden dat de rekenmethoden van het kabinet bij het opkopen van boerenbedrijven voor stikstofwinst niet deugden. Het ging met name om de rekenmethode met een ‘afkapgrens’ – tot waar een bouwer de neerslag van stikstof moet berekenen voor de aanvraag van een natuurvergunning.
De voor ViA15 verantwoordelijke minister moest de afgelopen jaren meermaals terug naar de tekentafel. Daarbij werd de afkapgrens voor wegverkeer vergroot van 5 naar 25 kilometer en werd rekenprogramma Aerius kritisch tegen het licht gehouden.
Voldoende onderbouwing
In maart van dit jaar maakte de Raad van State in een belangrijke tussenuitspraak een eind aan veel twijfel. Toenmalig minister Harbers (VVD) kreeg van de hoogste bestuursrechter gelijk. De vernieuwde rekenmethoden, inclusief de verruimde afkapgrens, zijn volgens de Raad van State wetenschappelijk voldoende onderbouwd.
Alleen kon ViA15 nog niet doorgaan. De minister moest voor het snelwegproject beter onderzoeken hoe de aanleg de kwaliteit van de omliggende natuurgebieden beïnvloedt.
Omgevingsrechtadvocaat Mathilde van Velzen-de Boer: „De minister moest per natuurgebied inzichtelijk maken welke maatregelen er zijn om te zorgen dat de natuurwaarden behouden blijven of verbeteren. Alleen als er genoeg andere maatregelen overblijven voor de natuur, mag de stikstofruimte van de opgekochte boerderijen worden gebruikt voor de aanleg en het gebruik van de doorgetrokken snelweg.” Kortom: als niet goed onderbouwd is dat er voldoende maatregelen zijn voor natuurbehoud, mag er geen stikstofruimte naar de ViA15.
En dat is nu gebeurd. De Raad van State oordeelt woensdag dat „de nadere onderbouwing volstaat” en geeft groen licht voor ViA15.
Uiteindelijk heeft de langdurige procedure rondom ViA15 bewindslieden beziggehouden in vier opeenvolgende kabinetten. Minister Madlener (Infrastructuur, PVV) mag het dossier nu definitief in de archiefkast opbergen.
