Om 16.27 uur verschijnt er dinsdagmiddag op de kanalen van financieel databureau Bloomberg een melding waarvan veel beurshandelaren verrast opkijken. In het bericht staan de kwartaalcijfers van chipmachinefabrikant ASML vermeld. Hoogst opmerkelijk, want die zouden toch woensdagochtend komen?
Op de blauwgekleurde homepage van ASML is op dat moment alleen nog de aankondiging te lezen van het moment waarop het Veldhovense bedrijf de cijfers eigenlijk bekend zou maken: 16 oktober om 07.00 uur. Het is duidelijk, hier is iets helemaal misgegaan.
De uitgelekte cijfers zijn niet mals. Handelaren en analisten lezen dat het aantal orders van ASML in het derde kwartaal flink is teruggelopen. Waar in het tweede kwartaal nog voor 5,5 miljard euro aan orders binnenkwam, was dat de afgelopen drie maanden slechts 2,6 miljard. Fors minder dan waar analisten op hadden gerekend.
Daarnaast schroeft ASML de omzetverwachting voor volgend jaar terug: van hoogstens 40 miljard euro naar maximaal35 miljard euro. ASML maakt zeer geavanceerde lithografiemachines voor grote chipfabrikanten. En de chipsector herstelt zich langzamer dan verwacht van de dip van de afgelopen jaren, merkt ASML. AI-chips zijn niet aan te slepen, maar de vraag vanuit andere sectoren, zoals de auto-industrie, blijft achter. Daardoor valt met name de vraag naar geavanceerde EUV-chipmachines, die 200 miljoen euro per stuk kosten, tegen. Zo schuift de Taiwanese chipgigant TSMC de aanschaf van nieuwe EUV-machines voor zich uit.
De dip in de chipindustrie, die ASML’s klanten afgelopen al jaren voelden, werd in Veldhoven gedempt door een stroom bestellingen uit China. Uit angst voor nog meer exportbeperkingen voor ASML schaffen Chinese fabrikanten zoveel mogelijk apparatuur aan – ook dit kwartaal is de helft van de omzet afkomstig uit China. Maar aan China verkoopt ASML niet de meest geavanceerde machines en daardoor daalt de winstmarge voor de chipmachinefabrikant.
ASML zegt nog altijd te rekenen op een verdubbeling van de vraag naar chips op de langere termijn.
Hevige reactie
Enkele minuten nadat ook reguliere media de uitgelekte kwartaalcijfers opmerken, komt op de beurs een uitverkoop op gang. Het aandeel ASML keldert in een kwartier met 15 procent, en sleurt sectorgenoten als Besi en ASMI mee naar beneden. De handel in ASML wordt zelfs kortstondig stilgelegd. De hele AEX-index, waar tot dat moment vrij weinig aan de hand was, duikt door de zware weging van ASML in het laatste uur van de handelsdag diep in het rood. De index sluit ruim 2,5 procent lager; ASML is in iets meer dan een uur 50 miljard euro aan beurswaarde kwijt.
De reactie op de beurs was zo heftig, omdat er wel degelijk nieuws in de cijfers zit, zegt Gerben Everts, directeur van de Vereniging van Effectenbezitters (VEB). „Normaal gesproken is ASML een bedrijf dat aanvankelijk bescheiden beloftes doet, om die vervolgens te overtreffen. Beleggers zullen na de sombere mededelingen in het vorige kwartaal gedacht hebben: het is ASML, dat komt wel goed. Maar nu blijkt het dus helemaal niet goed te komen. Deze cijfers zijn écht slecht nieuws.”
Rituele dans
Het publiceren van kwartaal- of jaarcijfers is voor beursgenoteerde bedrijven een soort rituele dans, vol vaste gebruiken en procedures. Om handel met voorkennis te voorkomen gelden allerlei regels waar door financieel toezichthouders op wordt toegezien.
Zo moeten bedrijven vooraf aankondigen wanneer ze hun cijfers over de afgelopen handelsperiode bekendmaken. In de weken voorafgaand aan het cijfermoment geldt een ‘stille periode’ waarin de organisatie niet of nauwelijks communiceert. Zij zijn als beursgenoteerd bedrijf verantwoordelijk voor strikte geheimhouding van hun cijfers. Immers: wie misbruik maakt van eerder verkregen koersgevoelige informatie is strafbaar.
Iemand bij ASML heeft ’s avonds geen hap door z’n keel gekregen
Normaal gesproken heeft ASML – met 300 miljard euro aan beurswaarde een van de grootste Europese beursgenoteerde bedrijven – dit proces strikt onder controle. Hoe heeft dit dan zo mis kunnen gaan? Bij ASML heeft die vraag in de minuten na het eerste Bloomberg-bericht niet de hoogste prioriteit. Volgens strikte beursregels moet het bedrijf namelijk zo snel mogelijk na het uitlekken van dit soort koersgevoelige informatie het brede publiek op de hoogte stellen.
Er is geen tijd te verliezen. De oorspronkelijke blauwgekleurde pagina met de aankondiging van de cijfers wordt snel vervangen door de webpagina met alle voor beleggers relevante documenten.
Een uur na het publiek maken van de cijfers verklaart een woordvoerder van ASML tegenover persbureau ANP aan dat er sprake is geweest van een „technische fout” die nog wordt onderzocht.
Volgens VEB-directeur Gerben Everts is de hele kwestie zeer onfortuinlijk, maar lijkt er geen blijvende schade aangericht. „De beursreactie die je nu ziet, was er anders morgenochtend ook wel gekomen.” ASML zou volgens Everts degene die verantwoordelijk is voor de fout een arm om de schouders moeten slaan. „Iemand daar heeft ’s avonds geen hap door z’n keel gekregen en heeft een hele slechte nacht. Ook bij ASML werken mensen die fouten kunnen maken.”
Correctie: in een eerdere versie stond dat de omzetverwachting voor dit jaar is terugeschroefd van hoogstens 40 miljard euro naar maximaal 35 miljard euro. Dit is aangepast naar volgend jaar.
