Volgens Calin Georgescu is zijn uitsluiting van de Roemeense presidentsverkiezingen een klap voor de wereldwijde democratie. Zondag waarschuwde hij op platform X: „Als de democratie in Roemenië valt, valt de hele democratische wereld! Dit is nog maar het begin. Zo eenvoudig is het! Europa is nu een dictatuur, Roemenië is een tirannie!”
Zondag besloot de Roemeense kiescommissie (Biroul Electoral Central, BEC) met tien stemmen voor en vier stemmen tegen dat de extreemrechtse kandidaat Georgescu niet mag deelnemen aan de uitgestelde presidentsverkiezingen op 4 mei. Hij voldoet niet aan de verkiezingsregels, aldus de commissie. Georgescu – bewonderaar van Poetin en fascistische leiders uit het Roemeense verleden, criticus van EU en NAVO – ging met 39 procent van de stemmen ruim op kop in de peilingen.
Het besluit leidde onmiddellijk tot veel protest, zowel op sociale media als op straat. Honderden aanhangers van Georgescu raakten zondagavond slaags met de politie bij het BEC-kantoor in Boekarest. Dertien agenten raakten gewond. Huurlingenleider Horatiu Potra, geestverwant van Georgescu, riep op tot geweld tegen de autoriteiten: „Ga naar jullie steden, ga naar Boekarest, met jullie hamer, hooivork, zeis en bijl.” Elon Musk citeert op X met instemming kritiek op het weren van Georgescu.
Betaalde influencers
De kiescommissie motiveert het besluit om de partijloze Georgescu uit te sluiten met een verwijzing naar een uitspraak van het Constitutioneel Hof. Op 6 december verklaarde het Hof de eerste ronde van de presidentsverkiezingen ongeldig, op basis van twee dagen eerder openbaar gemaakte rapporten van de Roemeense veiligheidsdiensten. Daaruit bleek dat Georgescu, die vanuit het niets een forse zege boekte, had geprofiteerd van een beïnvloedingsoperatie op videoplatform TikTok, zeer waarschijnlijk aangestuurd door Rusland. De diensten ontdekten een netwerk van betaalde influencers die Georgescu in korte tijd tot een ster op TikTok maakten.
Grofweg betichten de autoriteiten Georgescu van drie misstanden: een campagne met buitenlandse beïnvloeding, onduidelijke financiering van zijn campagne en niet voldoen aan verkiezingsregels inzake transparantie. „Het zou onacceptabel zijn voor het opnieuw begonnen verkiezingsproces om dezelfde persoon in aanmerking te laten komen voor het presidentschap”, aldus de kiescommissie.
Europa is nu een dictatuur, Roemenië is een tirannie!
Het was de tweede keer dat het Constitutioneel Hof zich vorig jaar uitsprak tegen een presidentskandidaat. Voorafgaand aan de eerste ronde sloot het Hof de extreem-rechtse Diana Iovanovici Sosoaca, lid van het Europees Parlement voor de partij SOS RO, uit van deelname. Ze deelt waarden met Georgescu: nationalisme, religieuze symboliek, afkeer van ‘woke’. Anders dan bij Georgescu gaven haar overtuigingen en uitspraken de doorslag bij haar uitsluiting. Sosoaca uit zich antisemitisch en anti-westers, en wil de banden met Moskou aanhalen. Dat is in strijd met de grondwettelijk verankerde euro-atlantische waarden van Roemenië, aldus het Hof vorig jaar. Een strafrechtelijk onderzoek tegen Georgescu heeft wel te maken met zijn opvattingen.
Georgescu probeerde de annulering van de verkiezingen door het Constitutioneel Hof ongedaan te maken via het Europees Hof voor de Rechten van de Mens, maar werd daar vorige week in het ongelijk gesteld. Het Constitutioneel Hof heeft tot uiterlijk woensdagavond voor een oordeel over zijn beroep tegen het besluit van de kiescommissie. Niemand verwacht dat het definitieve besluit alsnog in het voordeel van Georgescu zal uitvallen. Komende zaterdag sluit de kandidaatstelling voor de presidentsverkiezingen.
Bedreigde rechtsstaat
De uitsluiting van Georgescu leidt ongetwijfeld tot verdere polarisatie binnen en buiten Roemenië. Veel pro-Europese Roemenen zijn opgelucht dat Georgescu van de kandidatenlijst is geschrapt, zij zien hem als een bedreiging voor de democratische rechtsstaat. Liberale Europeanen vreesden de politieke invloed van het Kremlin in nóg een EU-land in Midden- en Oost-Europa, na Hongarije en Slowakije.
Voor Georgescu’s aanhangers in Roemenië is het weren van hun held juist een bewijs dat de democratische regels worden geschonden. Ook internationaal stuit de zaak-Georgescu op kritiek. De Amerikaanse vicepresident JD Vance keerde zich in zijn toespraak op de Veiligheidsconferentie van München tegen de annulering van de verkiezingen. Voor MAGA-mannen als Vance, Musk en Steve Bannon bewijst de zaak dat de liberale Europese elite er alles aan doet om de macht te behouden en andersdenkende nieuwkomers te weren.
Lees ook
Roemeense presidentskandidaat aangehouden, tot onvrede van Elon Musk
De kritiek komt echter niet alleen uit illiberale en pro-Russische hoek. Elena Lasconi, de liberale tegenstrever van Georgescu in de geannuleerde tweede ronde, vindt het besluit van het Constitutioneel Hof onjuist. Over de kiescommissie zei ze: „Dit besluit moet goed worden uitgelegd. Anders worden mensen woedend, wantrouwig en ontvankelijk voor complottheorieën.”
Ook buitenlandse juristen plaatsen kanttekeningen bij de gang van van zaken rond de presidentsverkiezingen. Zowel het ongeldig verklaren door het Constitutioneel Hof als het uitsluiten van Georgescu door de kiescommissie zijn uitzonderlijke ingrepen in het democratische proces. Hoe waarschijnlijk de Russische beïnvloeding ook is, onomstotelijk bewijs is er niet. Sancties waren op hun plaats, aldus deze juristen, maar deze draconische interventie, met ongelukkige timing, heeft wellicht een averechts effect.
Daar komt bij dat extreemrechts met het uitsluiten van Georgescu bepaald niet is verdwenen uit de Roemeense politiek. Maandag had Georgescu al een ontmoeting met de leiders van twee extreemrechtse partijen, George Simion van AUR en Anamaria Gavrila van POT. Zij staan volledig achter Georgescu en vooral Simion wakkert de onrust graag aan. Bij de parlementsverkiezingen van begin december haalden AUR, SOS RO en POT, alle drie te kwalificeren als extreemrechts, 32,5 procent van de stemmen. De onvrede over de regerende middenpartijen is groot. Ook zonder Georgescu blijft de kans op een EU-kritische president van Roemenië aanzienlijk.
Lees ook
over de onverwachte zege van Georgescu in november
