De Zuid-Koreaanse president Yoon Suk-yeol heeft dinsdagavond lokale tijd volkomen onverwacht de militaire noodtoestand uitgeroepen.
Yoon zei in een op televisie uitgezonden toespraak met die maatregel de democratie en de grondwet te willen beschermen tegen „pro-Noord-Koreaanse krachten”. Artikel 77 van de Zuid-Koreaanse grondwet geeft de president het recht de militaire noodtoestand uit te roepen om de publieke veiligheid te beschermen. Dan kunnen fundamentele vrijheden als het demonstratierecht, vrijheid van vergadering en persvrijheid worden beperkt. Sinds Zuid-Korea in de jaren tachtig een democratie werd, is van dat artikel geen gebruik gemaakt De maatregelen zullen volgens Yoon „enig ongemak” veroorzaken, maar hij beloofde de toestand spoedig te „normaliseren”.
De volledige reikwijdte van de maatregelen die Yoon heeft afgekondoigd, is nog onduidelijk. Maar volgens persbureau Yonhap heeft de legerleiding laten weten dat de activiteiten van het parlement en van politieke partijen verboden zijn. Op beelden van de Zuid-Koreaanse nieuwszender YTN is te zien dat politieagenten een cordon hebben gevormd rond het parlementsgebouw, waar ze publiek op afstand houden en parlementsleden de toegang ontzeggen.
Toch heeft de grootste oppositiepartij, de Democratische Partij (DP), opgeroepen tot een spoedzitting van het parlement. DP-leider Lee Jae-myung noemde de noodtoestand „ongrondwettig”. „Tanks, pantserwagens en soldaten met geweren en zwaarden zullen straks het land beheersen”, citeert persbureau Yonhap hem. De noodtoestand kan door een parlementaire meerderheid ongedaan gemaakt worden.
Ook voorzitter Han Dong-hoon van Yoons eigen conservatieve People Power Party heeft de noodtoestand afgewezen.
Schandalen
De conservatieve president Yoon kampt met zeer lage populariteitscijfers, en kan weinig beleid doorvoeren doordat de oppositie de meerderheid heeft in het parlement. Zo verkeren onderhandelingen over de begroting voor volgend jaar al geruime tijd in een impasse.
Lees ook
Verkiezingen in Zuid-Korea zijn fikse tegenslag voor president Yoon
Yoon wordt bovendien achtervolgd door schandalen rondom zijn vrouw Kim Keon-hee, onder meer wegens aandelenmanipulatie en het aannemen van een dure handtas. Yoon heeft onderzoeken daarnaar tot ergernis van de oppositie steeds tegengehouden.
In zijn toespraak verwees Yoon naar de vele afzettingsprocedures die het door de oppositie gedomineerde parlement is begonnen tegen regeringsfunctionarissen. Volgens Yoon gebruikt de oppositie die procedures om DP-leider Lee te beschermen tegen vervolging. Net als Lee is ook Yoon verwikkeld in verschillende schandalen. Twee weken geleden werd hij veroordeeld vanwege een overtreding van de kieswet.
Junta
Hoogleraar Koreastudies Remco Breuker van de Universiteit Leiden zegt „in shock” te verkeren door het nieuws. „Elke Zuid-Koreaan krijg nu flashbacks naar een paar decennia geleden, toen een junta aan de macht kwam.” Volgens hem moet Yoon zich „echt persoonlijk bedreigd” hebben gevoeld. „Misschien dacht hij dat er een afzettingsprocedure aan zat te komen, die hij niet zou overleven.” Yoon deed zijn aankondiging om half elf ’s avonds lokale tijd. „Dat laat zien dat hij iedereen ermee wilde overvallen.”
De onverwachte actie van Yoon doet Breuker denken aan een staatsgreep. „Zijn democratisch presidentschap zit erop. Of hij trekt de noodtoestand in, en dan moet hij opstappen, behalve als hij kan laten zien dat Noord-Koreaanse spionnen om de hoek klaarstonden met pistolen om de boel over te nemen, maar die kans is niet heel groot. Of hij blijft aan de macht. Maar zijn democratisch mandaat reikt niet zo ver als dit. Voor de democratie in Zuid-Korea is deze ingreep slecht.”
Dit bericht wordt aangevuld.
