N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/wp-content/uploads/2023/02/anp-462337319.jpg)
Foto Will Oliver/EPA
Gevat, energiek en vrolijk. Als de Amerikaanse president Biden zich zorgen maakt over de rest van zijn ambtstermijn – met een meerderheid van de Republikeinse oppositie in het Huis van Afgevaardigden – viel dat dinsdag niet af te lezen aan zijn jaarlijkse toespraak tot het verzamelde parlement, de State of the Union.
Er viel nauwelijks een spoor te bekennen van de ziedende Biden die aan de vooravond van de verkiezingen in november van leer trok tegen de volgens hem extremistische aanhangers van oud-president Trump. Hij feliciteerde de nieuwe voorzitter van het Huis, Kevin McCarthy, en de twee schudden elkaar wel driemaal warm de hand voordat Biden zijn toespraak opende. Hij begon met een grapje: ,,Meneer de voorzitter, ik wil uw reputatie niet te grabbel gooien, maar ik kijk ernaar uit met u samen te werken.” McCarthy heeft onder druk van een uiterst rechtse minderheid in zijn fractie de messen geslepen. Biden prees de Republikeinse leider in de Senaat, Mitch McConnell. Voortdurend liet hij woorden als ‘samen’, ‘in samenwerking’, ‘in goed overleg’, ‘beide partijen’, ‘Republikeinse vrienden’ vallen.
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/bvhw/files/2023/02/data96336825-576808.jpg)
Lees ook: Waarom het voor Joe Biden slim kan zijn om na één termijn te stoppen als president
In het uur en een kwartier dat de toespraak duurde hamerde Biden voortdurend op de goede samenwerking die hij in de afgelopen twee jaar met Republikeinse leden van het Congres heeft gehad. Hij somde wetten op die met steun van beide partijen zijn aangenomen – 300 in de afgelopen twee jaar, aldus de president – met als effect dat hij regelmatig applaus uit alle kanten van de zaal kreeg, tot staande ovaties aan toe. Hij dankte de Republikeinen die voor zijn infrastructuurwet hadden gestemd. En hij dankte de Republikeinen die ertegen hadden gestemd. ,,Jullie zie ik straks vast terug bij de opening van wegen of bruggen”, grinnikte hij.
Capitoolbestorming
Biden stond tweemaal kort stil bij de bestorming van het Capitool door Trump-aanhangers, ruim twee jaar geleden. Hij deed dat onder meer door Paul Pelosi toe te spreken, echtgenoot van de vorige Huis-voorzitter, Democraat Nancy Pelosi. Haar echtgenoot werd in november met een hamer zwaar gewond door een man die ,,dezelfde taal uitte als de oproerlingen die op 6 januari door deze gangen liepen”.
Hij somde met nadruk onderwerpen op waar beide partijen het over eens kunnen zijn: te hoge kosten voor medicijnen, de noodzaak van goed getrainde politie, het belang van fossiele brandstoffen voor de Amerikaanse economie. ,,We zullen nog zeker tien jaar olie en gas blijven gebruiken”, zei hij, waarbij hij afweek van de tekst die zijn persafdeling online had gezet. Republikeinen begonnen te joelen; in de verkiezingscampagne beweren ze vaak dat Biden olieboren wil verbieden. In de afgelopen weken ging het vaak over ,,Democraten die uw gasfornuis komen afpakken”.
Bij al die punten keek hij naar zijn linkerkant, waar de Republikeinen zaten, en riep hij op tot samenwerking. ,,We hebben al zoveel samen gedaan”, zei Biden. ,,Laten we de klus klaren.”
Op momenten dat hij onderwerpen aansneed waar Republikeinen beslist anders over denken dan Democraten, leek Biden te genieten van het politieke spel daarbij. Hij had de Republikeinen tuk met een ongetwijfeld voorbereide, maar opnieuw niet in de tekst opgenomen valstrik. Hij zei dat ,,sommige Republikeinen” sociale zekerheid en het ziekenfonds voor ouderen willen afschaffen. Hartstochtelijk boegeroep uit het Republikeinse vak. ,,Heus, ik kan jullie het voorstel laten zien”, ging Biden verder. ,,Leugenaar!”, klonk het nu. ,,Nou, geweldig”, zei de president met een lachje. ,,Dan zijn we het daar kennelijk over eens.”
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/bvhw/files/2022/11/data93207849-87a0d6.jpg)
Lees ook: Behoud van Senaat door Democraten is steun in de rug voor Biden
‘Vergeten Amerikanen’
Hij nam brutaalweg retoriek van oud-president Trump over, toen hij zei dat ‘de vergeten Amerikanen’ niet langer zullen worden vergeten. En er waren Trumpiaanse echo’s in opmerkingen over protectionistische maatregelen. Hij beloofde dat bij infrastructurele werken die met federaal geld worden uitgevoerd, alleen Amerikaans constructiemateriaal zal worden gebruikt. ,,Koop Amerikaanse waar. Daar krijg ik vast voor op mijn kop”, zei Biden met een knipoog naar kritiek van zijn Europese bondgenoten over de in hun ogen oneerlijke bevoordeling van Amerikaanse bedrijven bij de vergroening van de economie. ,,Dit valt allemaal binnen de handelsverdragen”, zei Biden.
Zo zag Amerika op alle grote tv-zenders hoe de Democratische president werd toegeklapt door een oppositie die heeft beloofd alles uit de kast te trekken om zijn ministers tot aftreden te dwingen en zijn overheidsinvesteringen te verhinderen. Daarbij stak de traditionele repliek van de oppositie dit jaar bleekjes af.
Sarah Huckabee Sanders, voormalig woordvoerder van president Trump en inmiddels gouverneur van Arkansas, viel Biden aan als een te oude, zwakke leider ,,die wordt gegijzeld door een woke meute”. Het opmerkelijkste moment in haar toespraak was toen ze zei dat het tijd is voor ,,een nieuwe Republikeinse generatie” – wat onbedoeld klonk als een diskwalificatie van de tot nog toe enige Republikeinse presidentskandidaat voor 2024, haar oude baas.
