Politisering ambtenarij vergroot alleen maar onmacht van Haagse ministeries

Posted on January 27, 2023 by admin

N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.

Ambtenarij Topambtenaren fungeren steeds vaker als schaduwpolitici, schrijft Anchrit Wille. Dat gaat ten koste van kwalitatief overheidsbeleid. Een betere scheiding tussen de politieke en inhoudelijke ondersteuning is broodnodig.

27 januari 2023 om 15:52

Leestijd 3 minuten

Hoge rijksambtenaren trekken aan de bel vanwege een „toegenomen spanning” in de politiek-ambtelijke samenwerking kopte NRC (11/1). Ambtenaren voelen zich bedreigd in hun vakmanschap omdat ze het politieke debat in worden getrokken. Deze politisering staat op gespannen voet met de ruimte die ambtelijke professionals moeten krijgen om hun werk te doen, zoals blijkt uit de interviews in dezelfde krant met twee topambtenaren.

De vergaande politieke bemoeienis met de ambtenarij is niet van vandaag of gisteren. Wantrouwen tegen de ‘vierde macht’ heeft in de afgelopen decennia bewindslieden en Kamerleden ertoe aangezet om te benadrukken dat de politiek de baas is. Er zijn drie terreinen waarop dat duidelijk zichtbaar is.

Ten eerste zijn regeerakkoorden steeds meer als de politieke teugels voor de ambtelijke dienst gaan functioneren. Regeerakkoorden zijn alsmaar omvangrijker en dwingender geworden in de samenwerking tussen ministers, en tussen de ministers en de Kamer. Maar ook de ambtelijke top heeft zich te schikken naar deze politieke agenda van het kabinet. Ambtelijke topfiguren in Nederland, zo blijkt uit onderzoek, nemen de binding aan het regeerakkoord zeer serieus. Regeerakkoorden laten weinig ruimte voor ambitieuze topambtenaren om zelf beleid te ontwikkelen. De politiek is hier de baas.

Banencarroussel

Een tweede terrein waar de politiek steeds overheersender is geworden, is de selectie van ministers en ambtelijke top.

Ooit zaten er juristen op Justitie, militairen op Defensie en ingenieurs op Verkeer en Waterstaat. Waar vroeger vakkennis een gewenste kwaliteit was, zijn politieke ervaring en bestuurlijke sensitiviteit steeds belangrijker geworden bij de selectie van zowel ministers als topambtenaren.

Deze meer politieke benadering heeft zich vertaald in een groeiend aantal vertrouwelingen die de minister bijstaan. Als reactie op het toenemend mediageweld en de politieke drukte in het verkeer met de Tweede Kamer is er een ‘bontkraag’ ontstaan van politiek assistenten, adviseurs en woordvoerders.

De oprichting van de banencarroussel van de Algemene Bestuursdienst (ABD) dertig jaar geleden, bedoeld om de mobiliteit en de kwaliteit van de ambtelijke dienst te verbeteren, beteugelde niet alleen de macht van te lang zittende topambtenaren. Het maakte dat politieke competenties belangrijker werden bij de selectie.

Lees ook dit opiniestuk: Ambtenaar, durf je uit te spreken tegen bestuurders

Topambtenaar zijn is niet langer een kwestie van nog even tijd hebben om dingen uit te zoeken en rustig te adviseren. Het vereist steeds meer inlevingsvermogen in het kortebaanschuiven en in het smeden van wisselende coalities. Topambtenaren moeten goed weten wat politieke partijen denken en wat de politieke marges zijn. Zij fungeren steeds vaker als schaduwpolitici die, in afwezigheid van de bewindspersonen, een deel van de politieke rol overnemen om hun collega’s de koers van ‘hun’ minister te laten varen.

Veel ambtelijke energie is gaan zitten in de politiek overleving van minister en de instandhouding van coalities

Ten derde zien we ook op het terrein van de publieke verantwoording door de minister een veel politiekere invulling van de rol.

De Kamer stelt steeds meer vragen, neemt meer moties aan, organiseert meer parlementaire onderzoeken en enquêtes. Het risico op voortijdig opstappen voor bewindslieden is sterk toegenomen. Kon er aan het einde van de jaren 90 nog over een ‘sorry-democratie’ worden gesproken, omdat er tijdens de Paarse kabinetten vrijwel geen bewindslieden om politieke redenen tussentijds opstapten, vanaf de kabinetten-Balkenende is dat sterk veranderd. Zo zijn in Rutte II en III alleen al veertien van de twintig voortijdig opgestapte bewindspersonen om politieke redenen afgetreden.

Het heeft ervoor gezorgd dat veel ambtelijke energie gaat zitten in de politiek overleving van minister en de instandhouding van coalities. Het ‘uit de wind houden’ van de minister is een primaire ambtelijke taak geworden.

Europese Commissie

Deze politisering van het ambtelijk werk is begrijpelijk. Politieke ondersteuning en advies is onmisbaar voor bewindspersonen bij het verkrijgen van draagvlak voor hun beleidsplannen in een zeer versplinterd politiek landschap. Het gaat ten koste van ambtelijke professionaliteit en beleidsinhoudelijke deskundigheid. Goede beleidsontwikkeling en kwalitatieve wetgeving zijn gebaat bij een zekere depolitisering.

Dit pleit voor een betere scheiding tussen de politieke en inhoudelijke ondersteuning. Een duidelijke institutionele afbakening van de politieke en ambtelijke professionaliteit komt de slagkracht van een departement en het overheidsbeleid ten goede.

Nederland zou daarbij een voorbeeld kunnen nemen aan de Europese Commissie. Het is opvallend hoeveel ambitieuze beleidsplannen er in de laatste jaren vanuit Brussel op ons afkomen. Verschillende hervormingen in de Europese Commissie hebben geleid tot een sterkere afbakening van de rollen van de Eurocommissarissen en hun politieke kabinetten aan de ene kant, en hun topambtenaren aan de andere kant. Het politieke handwerk wordt gedaan door de politieke kabinetten. Dat geeft de ambtelijke top rust en ruimte zich te concentreren op de inhoudelijke kwaliteit van het beleid. Het heeft er onder meer voor gezorgd dat de Commissie haar strategische beleidsrol binnen het EU-systeem goed is kunnen blijven spelen, ondanks de groeiende politisering.

OM: in het Vlaardingse pleeggezin werden ook drie andere kinderen mishandeld

admin
November 25, 2024
0

Het halfzusje van het tienjarige meisje uit Vlaardingen dat in de nacht van 20 op 21 mei 2024 buiten kennis, met vele botbreuken, hersenletsel en ondervoed naar het ziekenhuis werd gebracht, werd óók mishandeld. Het halfzusje was toen anderhalf jaar oud. Ook werden twee Syrische broertjes, die kortstondig werden opgevangen in het pleeggezin in Vlaardingen, door de pleegouders mishandeld.

Dat zei de officier van justitie maandagmiddag tijdens de tweede niet-inhoudelijke zitting van de zaak, in de Rotterdamse rechtbank. De pleegouders worden onder meer verdacht van zeer ernstige en langdurige mishandeling van het tienjarig meisje en van poging tot doodslag. Daar komt nu mishandeling van het zusje en de twee broertjes bij.

Alle drie de kinderen zouden zijn geslagen en gestompt. Ook werd hun eten onthouden bij wijze van straf. Het zusje van het pleegmeisje zou daarnaast in een emmer met haar eigen urine en ontlasting hebben moeten staan. De broertjes zouden in een hondenhok hebben moeten slapen.

De drie kinderen zijn nu dertien, acht en vier jaar oud. Na berichtgeving over de vorige pro-formazitting meldde zich een psycholoog die verklaarde dat hij een van de broertjes had gesproken. De jongen heeft toen tegen de psycholoog over de mishandelingen verklaard, zei de officier.

Mishandelingen

De pleegouders (beiden 37 jaar) waren niet bij de zitting. Het meisje dat begin juni van dit jaar werd overgeplaatst naar een revalidatiecentrum, was lange tijd in coma. Bij de vorige zitting bleek dat ze was ontwaakt maar niet kon staan en lopen en voor altijd afhankelijk zal blijven van zorg. De officier zei dat haar toestand ‘stabiel’ is. Ze maakt kleine stapjes, zei de officier.

De mishandelingen in de twee jaar dat het meisje bij het stel woonde, werden waarschijnlijk steeds ernstiger en heftiger. Ze werd opgesloten in een soort kooi, mogelijk met een stroomhalsband om de nek. Tot de pleegouders haar op 20 mei van de trap gooiden of duwden, zei de officier al eerder, met het doel haar van het leven te beroven.

De kinderen zouden zijn geslagen en gestompt. Ook werd hun als straf eten onthouden

De advocaten van de pleegouders gingen maandagmiddag net als bij een eerdere zitting uitgebreid in op die veronderstelling. Volgens hen is het van de trap gooien niet bewezen en zou het goed kunnen dat het meisje zélf is gesprongen, hetgeen de pleegouders stellen. Een van de advocaten wees erop dat het meisje moeilijk gedrag vertoonde. Zo bonkte ze met haar hoofd tegen de muur. Volgens de raadsvrouw hadden de pleegouders verschillende keren hulp gevraagd omdat ze niet met het gedrag van het meisje konden omgaan. Die hulp kregen ze niet.

De pleegouders zullen begin volgend jaar worden onderzocht in het Pieter Baancentrum. Ze zullen daar beiden zes weken verblijven, waarbij vier weken overlappen. Het onderzoeksrapport zal op z’n vroegst eind mei 2025 beschikbaar zijn.

Twee jaar na de eerste coronabesmetting kampen veel patiënten nog steeds met even hevige klachten

admin
November 25, 2024
0

Ruim twee jaar na het doormaken van een acute coronabesmetting is de helft van de postcovidpatiënten nog steeds niet of nauwelijks hersteld. Dat blijkt uit maandag verschenen onderzoek van het Erasmus MC in samenwerking met C-support, een stichting die in opdracht van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport mensen met langdurige covidklachten ondersteunt.

Voor het onderzoek vulden 7.750 patiënten in 2022 en in 2023 een vragenlijst in. Tussen die twee meetmomenten steeg het percentage deelnemers dat grotendeels of helemaal was hersteld van 10 naar 26 procent. Maar driekwart van alle deelnemers is slechts half tot helemaal niet hersteld. De helft van de patiënten heeft na twee jaar nog steeds hulp nodig bij de dagelijkse verzorging. Bij de tweede meting beoordeelden de patiënten hun kwaliteit van leven gemiddeld met een 5,7, waar de Nederlandse bevolking gemiddeld een 8,9 scoort.

Het is belangrijk dat we in vervolgstudies ook de mensen betrekken die we nu nog slecht op de radar hebben

Maike ter Wolbeek
projectleider C-support

Het grootste deel van de deelnemers raakte besmet met het coronavirus SARS-CoV-2 voordat er vaccins op de markt waren. Het onderzoek betrof niet alleen vragen naar het verloop van hun klachten of kwaliteit van leven, maar ook werden deelnemers bevraagd over bijvoorbeeld hun participatie op de arbeidsmarkt en hun financiële situatie.

Het onderzoek benadrukt dat veel postcovidpatiënten langzaam herstellen en dat hun klachten grillig kunnen verlopen. 40 procent ervoer tussen de twee meetmomenten dat hun klachten afnamen, 17 procent ging in die periode juist achteruit.

Nagenoeg

Postcovid is een complex syndroom waarbij verschillende systemen in het lichaam een rol spelen. De aandoening kent daardoor „veel verschillende gezichten”, aldus de onderzoekers in het rapport. Patiënten rapporteerden tussen de meetmomenten gemiddeld zestien soorten klachten. Extreme vermoeidheid, concentratieproblemen en moeite met prikkelverwerking, komen het meest voor. Die vermoeidheid is zo ernstig dat 80 procent van de deelnemers nog steeds overdag bedrust nodig heeft.

„We willen met dit onderzoek nogmaals op de kaart zetten hóé slecht het gaat met een groot deel van de postcovidpatiënten”, zegt Maike ter Wolbeek, projectleider van het onderzoek vanuit C-support. „Ten tijde van onze eerste vragenlijst voelde 10 procent van de deelnemers zich weer nagenoeg de oude, na de tweede meting steeg dat naar 26 procent. Zij hopen dat ze nu definitief genezen zijn, maar we zien ook dat bijna driekwart van de mensen binnen een jaar nog veel terugvallen heeft.”

Voor de andere patiënten, die nog steeds geen vooruitgang ervaren, bestaat de kans dat postcovid chronisch wordt, zegt Ter Wolbeek met enige aarzeling, want het is geen hoopvol bericht. En herstel kán nog steeds, benadrukt ze. „Alleen de tijd kan uitwijzen hoe deze patiënten zich ontwikkelen. Daarom is het zo belangrijk om postcovidpatiënten de komende jaren goed te blijven volgen.”

Erkenning

Volgens Ter Wolbeek worstelen veel postcovidpatiënten met een gebrek aan erkenning vanuit hun omgeving. „Het kan voor vrienden of collega’s lastig zijn om begrip op te brengen voor [de dingen] waar deze patiënten tegenaan lopen, zeker als het al jaren duurt. Terwijl zij al zo ziek zijn, moeten patiënten zich naar hun omgeving continu verantwoorden voor hun klachten en ze moeten leven met de realiteit dat er op dit moment geen goede behandeling is. Dat is een erg zware last.”

Ook op de rest van de maatschappij heeft deze ziekte impact, laat het onderzoek zien. Postcovidpatiënten komen moeizaam mee op de arbeidsmarkt. Voor hun coronabesmetting had 95 procent van de respondenten betaald werk, in 2023 was dat 71 procent. Het gemiddelde aantal werkuren per week halveerde sindsdien.

Hoewel het onderzoek van het Erasmus MC en C-support een grote groep deelnemers volgde, benadrukken de onderzoekers dat de respondenten niet representatief zijn voor álle postcovidpatiënten in Nederland. „Dit zijn mensen die zich vrijwillig hadden aangemeld bij C-support”, zegt Ter Wolbeek. „Zij weten dus al goed de weg naar hulp te vinden. Het is echt belangrijk dat we in vervolgstudies ook de mensen betrekken die we nu slecht op de radar hebben: mensen met een migratieachtergrond bijvoorbeeld, en patiënten die zo ziek zijn dat ze bijna niet mee kunnen doen aan onderzoeken. Er valt op dit terrein nog ontzettend veel te leren.”

Toeristenboot gezonken in Rode Zee, 17 mensen vermist

admin
November 25, 2024
0

Een boot met toeristen is maandag bij de Egyptische kust gezonken. Dat melden internationale persbureaus. Reddingswerkers zoeken nog naar 17 mensen die vermist zijn geraakt. Op de duikexcursie waren 31 toeristen en veertien bemanningsleden aan boord. Tot nu toe werden 28 mensen gered uit de Rode Zee.

De boot vertrok zondag vanuit havenstad Marsa Alam voor een vijfdaagse excursie. Op maandagochtend vroeg zond de bemanning van het schip een noodsignaal uit. Zaterdag zou een waarschuwing voor hoge golven en ruig weer afgegeven zijn door de Egyptische weerautoriteit. Schepen werd afgeraden de zee op te gaan volgens persbureau AP.

Volgens het Nederlandse ministerie van Buitenlandse Zaken waren er geen Nederlanders betrokken bij het incident, meldt persbureau ANP. Het is nog niet bekend uit welke landen de toeristen wel kwamen en waardoor de boot precies is gezonken.