Barbara Kathmann (Groenlinks-PvdA) had amper haar eerste zin uitgesproken of ze werd al geïnterrumpeerd door Marco Deen van de PVV. „We worden er allemaal bijgenaaid”, had Kathmann gezegd.
Wat bedoelde ze daarmee, wilde Deen weten.
Daar had Kathmann een antwoord op: techmiljardairs als Elon Musk en Mark Zuckerberg verdienen miljarden door politieke invloed te kopen via platforms als X, Facebook en Instagram. Maar daar nam Marco Deen geen genoegen mee: zou Kathmann het dan niet óók moeten hebben over de campagnes van de (progressieve) miljardair George Soros?
Wie enige maanden geleden had beweerd dat een commissiedebat over ‘Desinformatie en digitale inmenging’ politiek vuurwerk zou opleveren, zou wat meewarig zijn aangekeken. Maar de herverkiezing van Trump en de openlijke politieke inmenging van zijn beschermeling Elon Musk in Europa zetten ook het debat van de vaste Kamercommissie voor Binnenlandse Zaken op scherp.
Afwachtende houding
Jan Paternotte (D66) noemde het „laf” dat het kabinet – in tegenstelling tot verschillende Europese regeringsleiders – de interventies van Musk op X nog niet heeft veroordeeld.
Barbara Kathmanns mond „viel open” door de afwachtende houding van VVD-woordvoerder Martijn Buijsse, die bleef benadrukken dat Musk nog geen overheidsfunctionaris is, maar zijn tirades op X had gedaan als „privépersoon.”
Buijsse raakte op zijn beurt „geagiteerd” over het verwijt dat hij „op zijn rug” zou liggen voor big tech: „U moet wel luisteren naar wat ik zeg.”
In de afgelopen jaren heeft het kabinet veel inkt besteed aan een zogeheten ‘Rijksbrede strategie voor de effectieve aanpak van desinformatie’, maar zijn er weinig concrete maatregelen genomen om de steeds verder toenemende stroom desinformatie op sociale media in te dammen. Achtereenvolgende kabinetten kwamen vaak niet verder dan bezwerende woorden over ‘het vergroten van de weerbaarheid van burgers’ of het belang van een ‘pluriform medialandschap’. Het was de Europese Unie die met de Digital Services Act (DSA) in 2022 concrete normen oplegde aan sociale media voor illegale en onjuiste content, moderatie, en transparantie over gebruikte algoritmes.
Factcheckers
Sinds de herverkiezing van Trump wordt die Europese regelgeving echter openlijk uitgedaagd door de entourage van de Amerikaanse president. Vice-president Vance suggereerde dat de VS uit de NAVO zouden kunnen stappen als de Europese Commissie X zou dwingen te modereren. Facebook-oprichter Mark Zuckerberg liet vorige week ineens weten af te willen van de factcheckers op Facebook en Instagram, omwille van „de vrijheid van meningsuiting”. Volgens Zuckerberg maakt de EU zich schuldig aan „censuur”.
Trumps nieuwe rechterhand Elon Musk – die een kantoor krijgt ín het Witte Huis – schoffeerde de Britse premier Keir Starmer, noemde de Duitse radicaal-rechtse partij AfD in een opiniestuk „het laatste sprankje hoop voor Duitsland” en nam op zijn platform X een interview af met AfD-lijsttrekker Alice Weidel – waarmee hij zich rechtstreeks mengde in de aanstaande Duitse verkiezingen.
Amerikaanse techmiljardairs, zo zei Kathmann, hebben „schijt aan Europa”. De woordvoerder van Groenlinks-PvdA riep haar collega’s op om één front te vormen om de veiligheid en democratie te beschermen – als het moet door het verbieden van sociale media. Maar dat bleek meteen al ijdele hoop. Woordvoerder Marco Deen liet weten dat er „slingers waren opgehangen” in de fractiekamer van de PVV toen Zuckerberg bekend maakte dat het modereren op Facebook zou worden gestopt. De „links-liberale” factcheckers hadden de afgelopen jaren te veel politieke sturing gegeven aan het debat, vond Deen. Geen wonder dat de linkse oppositie zo gealarmeerd was, zei de PVV’er: „Ze zijn bang dat ze macht moeten inleveren.”
Er zit hier niemand te tukken, mevrouw Kathmann
De afkeer van de PVV voor regulering van sociale media leek mee te spelen in de reactie van het kabinet. Minister van Binnenlandse Zaken Judith Uitermark (NSC) wilde niet verder gaan dan het uitspreken van haar „zorg” en weigerde de uitspraken van „privépersoon” Musk openlijk te veroordelen – tot verbijstering van de oppositie. Staatssecretaris Zsolt Szabó (PVV) weidde lang uit over zijn digitale agenda, maar verwees als het gaat om reguleren en ingrijpen naar Europese regelgeving. Tot frustratie van Barbara Kathmann: „Ik ben toch echt bang dat het kabinet ligt te tukken en dat de minister op verantwoordelijkheidsvakantie is.”
Uitermark was not amused: „Er zit hier niemand te tukken, mevrouw Kathmann.”
Lees ook
‘Big Tech heeft de democratische staat op feodale wijze aan zich onderworpen’
