Politie onderzocht verspreiding tapes Peter R. de Vries en vond vingerafdruk AD-redacteur

Een misdaadjournalist van het AD is tot juni van dit jaar in een strikt afgeschermd politie-onderzoek door het Rotterdamse Openbaar Ministerie aangemerkt als verdachte.

Uit digitale navorsingen en onderzoek naar vingerafdrukken dat door Rotterdamse rechercheurs werd gedaan, ontstond de verdenking dat AD-journalist Yelle Tieleman onrechtmatig kon beschikken over geluidsopnames van Peter R. de Vries. Het ging om gesprekken die De Vries in 2019 opnam en die gingen over het vermeend omkopen van een justitiële ambtenaar door kantoorgenoot en advocaat Khalid Kasem. Tieleman werd door het OM aangemerkt als verdachte van „verspreiding van niet-openbare gegevens aan derden die vermoedelijk van misdrijf afkomstig zijn”.

Na een onderzoek (codenaam Antennemot) dat anderhalf jaar duurde, heeft het OM vorige maand aan -Tieleman laten weten dat de strafzaak tegen hem wordt geseponeerd. „Er kan niet wettig en overtuigend worden bewezen dat de verdachte wist dat hij gegevens verspreidde die via misdrijf verkregen zouden zijn”, aldus een woordvoerder van het OM in Rotterdam. Justitie weet niet hoe Tieleman de geluidsopnames kreeg of waar ze vandaan komen. Het OM wil het besluit niet verder toelichten en spreekt van „een unieke en ingewikkelde zaak”.

Advocaat Royce de Vries, die op 17 januari 2024 aangifte deed van diefstal van audio-opnames die op de telefoon stonden van zijn vier jaar geleden vermoorde vader, noemt het sepotbesluit „onbegrijpelijk”. De raadsman gaat het gerechtshof in een zogeheten artikel 12-procedure vragen het OM alsnog te bevelen vervolging tegen de journalist in te stellen. Volgens hem is er in deze kwestie sprake van computervredebreuk en het opzettelijk en wederrechtelijk doorgeven van niet-openbare gegevens.

De Drie Musketiers

Uit onderzoek van NRC is gebleken dat ‘De Drie Musketiers’ vorig jaar de geluidsopnames niet alleen aan het Algemeen Dagblad hebben gegeven maar daarna ook aan de deken van de Amsterdamse Orde van Advocaten, aan weblog GeenStijl en aan de Rijksrecherche die de vermeende omkoping van een ambtenaar onderzoekt.

„We hopen snel te lezen dat kassem [sic] geen advocaat meer mag worden!”

AD-journalist Tieleman heeft tijdens het politieonderzoek toegegeven dat hij de audiotapes van Peter R. de Vries na zijn eerste artikel over Kasem op een USB-stick heeft gezet en deze heeft verzonden naar de deken van de Amsterdamse Orde van Advocaten. Diezelfde opnames zijn per mail daarna door ‘De Drie Musketiers’ naar nog twee adressen verstuurd. In hun berichten gaven de afzenders te kennen vooral uit te zijn op de val van Kasem.

Zoom in

Khalid & Sophie

Het onderzoek naar de heling van gestolen tapes onder leiding van twee Rotterdamse officieren van justitie begon zo’n twee weken nadat op 5 januari 2024 Tieleman en zijn collega Chiel Timmermans in het AD schreven dat ze via een bron die zij ‘De Drie Musketiers’ noemden in het bezit waren gekomen van verscheidene geluidsopnames van Peter R. de Vries. Een opname is van een gesprek waarin Kasem volgens het AD zou erkennen een justitieambtenaar voor 8.000 euro te hebben omgekocht, met als doel een cliënt eerder vrij te krijgen.

Kasem verloor door de AD-publicaties meteen zijn baan als presentator van de talkshow Khalid & Sophie bij BNNVARA. Of Kasem daadwerkelijk een ambtenaar heeft omgekocht, is anderhalf jaar later onduidelijk: een onderzoek van de Rijkrecherche loopt nog. Hij is vorige maand begonnen als head of business development bij reisbureau Prijsvrij D-reizen Groep.

Na het AD-artikel kondigde de Amsterdamse Orde van Advocaten direct een onderzoek aan naar Kasem. De deken Barbara Rumora-Scheltema kreeg vervolgens op 18 januari 2024 een Proton-mail (versleutelde e-mail) van afzender [email protected], met het aanbod de bandopnames van De Vries ook aan de advocatenorde te verstrekken. In totaal zou de deken in een paar weken tijd ruim twintig e-mails ontvangen van ‘De Drie Musketiers’, zo blijkt uit het justitiële dossier dat NRC in handen heeft.

De deken wordt door de ‘musketiers’ opgeroepen strenge maatregelen te treffen tegen Kasem. „We vinden het belangrijk dat gerechtigheid zal overwinnen”, mailen de musketiers. En: „We hopen snel te lezen dat kassem [sic] geen advocaat meer mag worden!”

Uiteindelijk ontvangt de deken op 7 februari 2024 de door de ‘musketiers’ aangekondigde envelop met een USB-stick met de opnames. De deken laat eind maart na onderzoek van al het materiaal in een persbericht weten „geen aanwijzingen te hebben kunnen vinden voor omkoping van selectiefunctionarissen [justitiële medewerkers] of pogingen daartoe”. Dit tot ongenoegen van de musketiers, die haar na dit besluit mailen met de tekst: „DOM”.

De deken heeft het materiaal dat ze van de musketiers ontving voor sporenonderzoek afgestaan aan het OM. Op de bruine tape waarmee de rode envelop met de USB-stick was dichtgeplakt, hebben deskundigen van het Nederlands Forensisch Instituut (NFI) een partiële vingerafdruk gevonden. De vingerafdruk is onderzocht met gebruikmaking van de politiedatabank voor dactyloscopische gegevens. Daaruit bleek een match met een vingerafdruk van Tieleman die de politie in 2009 van hem in een niet-gerelateerde zaak afnam.

Op 5 april 2024 kreeg ook de Rijksrecherche een identieke versleutelde mail van de ‘De Drie Musketiers’ met daarin een link naar zeven geluidsbestanden van Peter R. de Vries. „Groetjes, veel succes en PAK HEM”, luidt de begeleidende tekst.

Vingerafdrukken

Wie ‘De Drie Musketiers’ is of zijn, is in het politie-onderzoek niet vastgesteld. De NFI vond wel nog een digitale vingerafdruk: de geluidsbestanden die op de USB-stick waren gezet, kwamen van een computer met de naam ‘iMac van Yelle’.

Journalist Tieleman werd na deze bevindingen van de recherche door het OM aangemerkt als verdachte. Hij werd op 11 december 2024 door de politie verhoord. Tieleman beriep zich op zijn zwijgrecht. Twee maanden later stuurde hij alsnog een verklaring naar het OM. Hij schrijft daarin „niet vanuit de alias ‘dedriemusketiers’ mails te hebben verstuurd”. Tieleman geeft wel toe geluidsopnames van Peter R. de Vries op een USB-stick naar de deken te hebben verzonden.

Dit zou hij naar eigen zeggen hebben gedaan „op verzoek” van De Drie Musketiers. „Het besluit daartoe is niet lichtzinnig genomen. Dit was na overleg met onze afdeling legal, met het oog op een zwaarwegend maatschappelijk belang en het journalistieke belang om mijn bronnen te beschermen”, aldus de misdaadjournalist.

‘Grenzen overschreden’

Royce de Vries begrijpt niet waarom Tieleman niet wordt vervolgd. „Voor mij is duidelijk dat grenzen – ook strafrechtelijke – zijn overschreden.” De advocaat van Royce de Vries, Anno Huisman, vermoedt „een politiek motief’” achter het seponeren van deze zaak door het OM. Hij denkt dat „vervolging van een journalist voor het OM weinig aantrekkelijk is want het leidt natuurlijk tot ophef en heisa maar het heimelijk verspreiden van gestolen beroepsgeheimen, zonder journalistieke noodzaak, is strafbaar en kwalijk.” Volgens Huisman is de conclusie gerechtvaardigd dat „verdachte Tieleman zelf de persoon is achter het mailaccount dedriemusketiers”.

Tieleman heeft volgens advocaat Huisman „vertrouwelijke bestanden verworven en verspreid, wetende dat het niet anders kon dan dat deze bestanden van een misdrijf afkomstig waren”.

Uit het dossier blijkt volgens Huisman namelijk dat er „soms maar een paar minuten zaten tussen het moment dat de ‘Drie Musketiers’ met de deken mailt over een USB-stick en Tieleman bestanden op die stick zet. Als Tieleman al niet zelf de gebruiker van het mailaccount was, dan heeft hij op heimelijke wijze nauw samengewerkt met zijn bron die de bestanden slechts door misdrijf verkregen kan hebben. Ik beoordeel een dergelijke samenwerking als dubieus.”

Royce de Vries noemt de „jacht” die het AD maakte op zijn collega Kasem niet alleen strafrechtelijk laakbaar maar ook „een journalistiek schandaal”

Royce de Vries noemt de „jacht” die het AD maakte op zijn collega Kasem niet alleen strafrechtelijk laakbaar maar ook „een journalistiek schandaal”. Hij vindt het „nog kwalijker” dat met dit doel voor ogen vertrouwelijke informatie van cliënten verder is verspreid.

De Vries verwijt het AD ook essentiële informatie voor rechters te hebben verzwegen in procedures die vorig jaar door hem en de deken werden aangespannen om verdere publicaties over de opnames te verbieden. „Het AD beriep zich steeds op bronbescherming en weigerde de audiobestanden aan de deken te geven, terwijl Tieleman in dezelfde periode opnames anoniem aan de advocatenorde stuurde.”

Vertraging

Het onderzoek van de rijksrecherche naar de vermeende omkoping van een justitiële ambtenaar duurt al anderhalf jaar. Er wordt nog geprocedeerd over de vraag of de audio-opnames mogen worden gebruikt.

Khalid Kasem en Royce de Vries maakten begin dit jaar bij de rechtbank Amsterdam bezwaar tegen het gebruik van die opnames. Zij stellen zich op het standpunt dat de gevoerde gesprekken vallen onder het verschoningsrecht. De rechtbank wees die bezwaren in februari af. „De gegevens zijn van essentieel belang voor het strafrechtelijk onderzoek.” Kasem en De Vries hebben cassatie bij de Hoge Raad aangetekend tegen dit vonnis.

Wie ‘De Drie Musketiers’ zijn, blijft vooralsnog een raadsel. In het eerste artikel dat het AD over deze zaak schreef stond het volgende: „Hoewel deze krant beseft dat de bronnen het materiaal mogelijk niet op rechtmatige wijze hebben verkregen, heeft de hoofdredactie na zorgvuldige afweging geoordeeld dat gebruik van dit bronnenmateriaal geoorloofd is gelet op het grote maatschappelijke belang dat met deze publicatie gediend is.”

In filmpjes op de AD-site zegt redacteur Chiel Timmermans over de herkomst van het materiaal op 3 juni 2024: „Als er een zak met allemaal materiaal aan je deurknop hangt, welke journalist gaat dan niet in die tas snuffelen? Als je dat niet gaat doen, kun je beter meteen stoppen met journalistiek.”

Zoom in

Yelle Tieleman liet afgelopen maandag desgevraagd weten „niets te willen zeggen” over deze kwestie. NRC beschikt over de schriftelijke verklaring die Tieleman stuurde naar het OM en citeert eruit. Zijn mede-auteur Timmermans zegt niet te hebben geweten dat zijn collega Tieleman een USB-stick met de geluidsopna mes naar de deken van de Amsterdamse orde van advocaten stuurde. Hij hoorde het deze week naar eigen zeggen voor het eerst van NRC.

‘Journalistiek belang’

AD-hoofdredacteur Rennie Rijpma laat desgevraagd weten dat haar redacteur Tieleman „heeft gehandeld na overleg met onze afdeling juridische zaken, rekening houdend met het journalistieke belang zijn bronnen te beschermen.”

Rijpma verwijt de deken dat ze de USB-stick en envelop die Tieleman haar stuurde aan het OM heeft gegeven voor nader onderzoek. „De tapes zijn door Tieleman op verzoek van De Drie Musketiers naar de deken verstuurd, zonder zijn bron in gevaar te brengen. De handelwijze van de deken na ontvangst van de tapes bevestigt hetgeen de bron vreesde. De deken heeft alles gedaan om de identiteit van de afzender te achterhalen.”

Het verwijt van Royce de Vries dat het AD zich schuldig maakt aan niet integer, journalistiek activisme, verwerpt de hoofdredacteur. „Dat is een valse beschuldiging. Zoals het gerechtshof heeft geoordeeld was er een zwaarwegend maatschappelijk belang gemoeid met de publicatie van het AD.”

Delen





Mail de redactie